Brzeżawa

wieś w województwie podkarpackim

Brzeżawawieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza[6][5]. Leży na Pogórzu Przemyskim.

Brzeżawa
wieś
Ilustracja
Zabytkowa cerkiew w Brzeżawie
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przemyski

Gmina

Bircza

Liczba ludności (2011)

292[2][3]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-751[4]

Tablice rejestracyjne

RPR

SIMC

0599066[5]

Położenie na mapie gminy Bircza
Mapa konturowa gminy Bircza, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Brzeżawa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzeżawa”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Brzeżawa”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Brzeżawa”
Ziemia49°40′52″N 22°21′11″E/49,681111 22,353056[1]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Brzeżawa[6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0599072 Wola część wsi
0599089 Zagóra część wsi

Historia

edytuj

Wieś powstała na początku XV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1464 roku, kiedy to Brzeżawa należała do majątku birczańskiego, nosząc nazwę Twardego Wolya. Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7].

Spis z 1510 roku wykazał podatki płacone z: 10 łanów, młyna, karczmy, popa i 200 owiec.

25 stycznia 1648 roku Stanisław Humnicki, wojski sanocki, sprzedał za 300 zł popom: Ihnatowi i Iwanowi Maniawskim (braciom), popostwo we wsi Bryżawa.

W XIX wieku wieś była własnością Ludwika Dobrzyńskiego i Kazimierza Gazdowicza. Istniał tu również zaścianek szlachecki. Kornel Lewicki z Brzeżawy, zarejestrował 17 kwietnia 1862 roku w wiedeńskim urzędzie patentowym na trzy lata patent dotyczący wynalezienia produktu kosmetycznego, zwanego: Schönheits-Thauwasser za pewne bazującego na wodzie z ropą naftową, która wypływała ze źródeł znajdujących się w okolicy wsi[8]. W II połowie XIX wieku Dobrzyńscy sprzedali wieś z dworem Żydowi Ozjaszowi Wernerowi. W 1892 roku Ozjasz Werner będąc właścicielem także okolicznych lasów sprzeciwiał się budowie publicznej drogi do Ulucza aby nie dopuścić by chłopi brzeżawscy zaopatrywali się w tańszy opał i ściółkę w lasach uluckich[9]. Pomimo ingerencji władz galicyjskich droga do 1895 roku nie powstała a jedyną drogą dojazdową do wsi był trakt ze wsi Lipa[10]. W okresie międzywojennym właścicielami dworu, obszarów ziemskich i lasów była żydowska rodzina Izaaka i Natana Steinów[11].

W II Rzeczypospolitej wieś była położona powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. W 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 24 Polaków i 1 Ukraińca, sołtysa[12].

Demografia

edytuj
  • 1785 – 375 grekokatolików, 44 łacinników i 10 żydów
  • 1840 – 513 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)
  • 1859 – 694 grekokatolików
  • 1879 – 867 grekokatolików
  • 1899 – 1084 grekokatolików
  • 1926 – 1190 grekokatolików
  • 1929 – 1265 mieszkańców
  • 1938 – 1212 grekokatolików, 97 łacinników, 21 żydów, 61 zielonoświątkowców

Religia

edytuj

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki oraz Kościół Zielonoświątkowy.

Zabytki

edytuj
  • Cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła – wzniesiona w 1843 r., obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Św. Michała Archanioła. Ściany wewnątrz zdobione figuralno-ornamentalną polichromią ścienną z końca XIX wieku.

Znane osoby związane z wsią

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 11541
  2. Wieś Brzeżawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-22].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 98 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
  8. Vereinigte Laibacher Zeitung, 7 sierpnia 1862, str. 5. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
  9. Kuryer Lwowski, 7 października 1892, str.4. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
  10. Kuryer Lwowski, 24 stycznia 1895, str.2. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
  11. „Gdy mieszkańcy wsi dowiedzieli się, że uratowali Żydów, obrzucali kamieniami dach ich domu” – historia rodziny Setlików. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2019-01-24].
  12. Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 126, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.