Brody (powiat nowotomyski)
Brody – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim, w gminie Lwówek[3].
| wieś | |
 Pałac w Brodach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
80-110 m n.p.m. |
| Liczba ludności (201) |
767 |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-310[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PNT |
| SIMC |
0588039 |
Położenie na mapie gminy Lwówek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotomyskiego  | |
 52°26′19″N 16°17′41″E/52,438611 16,294722[1]
| |
Położone 8 km na wschód od Lwówka, na lewym brzegu Mogilnicy.
Historia
edytujBrody swoją nazwę zawdzięczają brodowi przez bagna, przy którym wzniesiono gród kasztelański. Przechodził nim szlak handlowy łączący Polskę z Niemcami. Była to najbardziej naturalna, wyznaczona przez przyrodę droga.
Okolice wsi były od dawna zamieszkane, o czym zaświadczają liczne znaleziska archeologiczne, począwszy od neolitu. Tutejszy gród istniejący od VII w. W XIII w. stał się grodem kasztelańskim (pozostało po nim owalne grodzisko o wymiarach 15x30 m, ukryte w kępie krzewów, 300 m od miejsca, gdzie droga Bródki-Marszewo przekracza Mogilnicę, 3 km na płd.-wsch. od obecnej wsi). Pierwsza wzmianka pisana o Brodach pochodzi z 1250 roku. Należały one początkowo do Leszczyców, później część dóbr przeszła na Łodzów – używali oni nazwiska Brodzki. Od poł. XVIII w. Brody należały do Sczanieckich. W Brodach urodziła się w 1804 r. Emilia Sczaniecka[4].
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Brody należała do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[5]. Brody należały do okręgu lwowkowskiego i stanowiły siedzibę majątku Brody, którego właścicielem był wówczas Konstanty Szczaniecki[5]. W skład majątku Brody wchodziło łącznie 5 wsi (Brody, Helena, Brodki, folwarki: Marszewo i Zygmuntowo). Według spisu urzędowego z 1837 roku Brody liczyły 570 mieszkańców i 58 dymów (domostw)[5].
W latach 1827–1863 właścicielem majątku był Konstanty Szczaniecki, kapitan jazdy poznańskiej w powstaniu listopadowym, więzień stanu w 1846 r. Od 1874 r. właścicielami była niemiecka rodzina Pflug, która w 1910 r. od czasu nobilitacji nazywali się von Pflug.
Przez Brody dawniej przejeżdżała kolej wąskotorowa, obecnie tory są rozebrane. W Brodach w latach 1670-1673. powstał piękny kościół św. Andrzeja Apostoła. W Brodach działa Ochotnicza Straż Pożarna. Obecnie w budynku dawnej poczty jest mieszkanie. Najbliższa poczta jest w Lwówku, a w Brodach sprawnie działa agencja pocztowa.
W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brody, po jej zniesieniu w gromadzie Lwówek. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.
Zabytki opis
edytujKościół parafialny św. Andrzeja w Brodach, który stanowi jeden z cenniejszych zabytków budowlanych drewnianego w Wielkopolsce wznosi się pośrodku wsi. Drewniany kościół jest konstrukcji zrębowej, jednonawowy z kaplicami, nakryty wysokimi dachami gontowymi. Kościół otacza cmentarz przykościelny, zadrzewiony klonami, lipami i kasztanowcami wśród których zwraca szczególną uwagę rosnąca nieopodal wieży kościoła lipa szerokolistna- pomnik przyrody. Po płd. stronie kościoła w 1933 r. wzniesiono okazały pomnik z ciosów granitowych upamiętniający poległych w I wojnie światowej i w powstaniu wielkopolskim, później uzupełniony o tablicę z nazwiskami ofiar II wojny światowej. Obok usytuowana jest drewniana XVII-wieczna dzwonnica, gruntownie odnowiona w 1948 r. W pobliżu kościoła znajduje się też murowana plebania, zbudowana w latach 1932-1934. Kaplica poewangelicka św. Krzyża zbudowana została na początku XX w.
Pałac w Brodach położony w parku krajobrazowym, w płn. części wsi, zbudowany ok. 1890 dla Paula von Pfluga, rozbudowany ok. 1900 przez dodanie okazałej sali balowej. Park rozplanowano na początku XIX w. i uporządkowano w latach 70. XX w. W bogatym, starym drzewostanie spotkać można m.in. dęby szypułkowe, lipy drobno listne, wiązy szypułkowe, jesiony, topole czarne i białe buki pospolite, platany, a także klony kasztanowce i graby. Na zachód od parku położony jest zespół zabudowań folwarcznych z przełomu XIX i XX w., w którym na szczególną uwagę zasługuje: murowana gorzelnia z 1907 stojąca na miejscu wcześniejszej, XIX-wiecznej, okazały pięciokondygnacyjny murowany spichlerz z początku XX w., stajnia wozownia i stolarnia.
Kaplica pałacowa, poewangelicka, neogotycka z początku XX w. Obecnie kaplica pw. Świętego Krzyża
Zabytki wpisane do rejestru zabytków
edytuj- Drewniany kościół parafialny p.w. św. Andrzeja Ap.
zespół pałacowy, XIX–XX:
- pałac von Pfluga
- park
Zespół folwarczny:
- gorzelnia
- budynek gospodarczy (przy gorzelni)
- spichlerz
Wykaz obiektów ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków
edytuj- kościół drewn,. XVII, dobudź. Zakrystii 1731, pd kruchty 1756, odnowiony 1939
- plebania, mur., 1904, przebud. 1933 – 34,
- budynek gospodarczy, mur., pocz. XX,
- wikarówka, ob. dom nr 129, mur., k. XIX,
- szkoła I, mur., 1878,
- szkoła II, mur., 1912. przebud. 1989,
- Gościniec, mur., pocz. XX.
- ogrodzenie z bramą, mur., l. 80 XIX,
Komunikacja
edytujDrogowa: przez Brody przebiegają dwie główne drogi łączące Lwówek z Dusznikami oraz druga, którą można dojechać z Brodów do Pniew.
Autobusowa: komunikację autobusową zapewnia PKS Poznań.
Kolejowa: dawniej przez Brody przechodziła linia Opalenickiej Kolei Wąskotorowej, którą można było jechać w kierunku Lwówka lub Opalenicy. Ruch zawieszono w 1995[6].
Edukacja
edytujW Brodach znajduje się Zespół szkoły i przedszkola im. Jana Pawła II w Brodach, w którego skład wchodzi szkoła podstawowa oraz przedszkole.
Sport
edytuj- Brody posiadają klub piłkarski Sparta Brody.
- W 1867 roku powstało Towarzystwo Gimnastyczne ''Sokół'' Brody
Obiekty:
- Pełnowymiarowe boisko piłkarskie należące do LZS-u
- Mniejsze boisko między blokami
- Przy budynku przedszkola znajduje się miniorlik, plac zabaw oraz siłownia zewnętrzna
Szlaki turystyczne
- Szlaki rowerowe
Brody z miastem Lwówek łączy asfaltowa ścieżka rowerowa, która powstała w miejscu dawnej kolejki wąskotorowej.
Urodzeni
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10139
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 90 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-02-15].
- ↑ Wielkopolska ciekawie.Emilia Sczaniecka [dostęp 2021-08-17]
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 201.
- ↑ Marek Malczewski. Opalenicka Kolej Dojazdowa. „Świat Kolei”. 4/1995, s. 35. EMI-PRESS. ISSN 1231-1804
Bibliografia
edytuj- Bródki 1.), folw. powiat Bukowski, obecnie Brody, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 361.
- Marcin Libicki, Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. REBIS, 2003. ISBN 83-7301-243-5.