Borzechowo

Borzechowo
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	starogardzki
Gmina	Zblewo
Wysokość	105 - 120 m n.p.m.
Liczba ludności (2023)	950
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-224
Tablice rejestracyjne	GST
SIMC	0176822
	Położenie na mapie gminy Zblewo Borzechowo
	Położenie na mapie Polski Borzechowo
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Borzechowo
	Położenie na mapie powiatu starogardzkiego Borzechowo
	53°53′17″N 18°20′59″E/53,888056 18,349722
	Multimedia w Wikimedia Commons

Borzechowo – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Zblewo^[3].

Wieś leży na Kociewiu przy drodze wojewódzkiej nr 214. Wieś jest siedzibą sołectwa w którego skład wchodzą również miejscowości Jeziornik, Twardy Dół i Wirty. W jego skład wchodzą również zabudowania dawnej kolonii Nowe Borzechowo (niem. Neues Bordzichow), zwanej także Borzechowo Nowe, na terenie której znajduje się ośrodek turystyczno-wypoczynkowy Neptun.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Borzechowo, po jej zniesieniu w gromadzie Zblewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

W 2023 roku wieś liczyła 950 mieszkańców^[4]. Ma charakter letniskowy. Jest otoczona lasami Borów Tucholskich, położona uroczo nad jeziorami Borzechowskim Małym (20 ha) i Borzechowskim Wielkim (253 ha). W pobliskich Wirtach znajduje się arboretum i ogród dendrologiczny. W Borzechowie znajdowała się placówka Ochotniczej Straży Pożarnej (od 1927 do ok. 1990 roku)

Historia

Wzmiankowane w XVI wieku (1541). 22.IX.1553 król Zygmunt II August nadał dobra borzechowskie swemu dworzaninowi Fabianowi Wojanowskiemu. 10.II.1581 Borzechowo staje się siedzibą samodzielnego starostwa niegrodowego (poprzednio podległo starostwu grudziądzkiemu). W okresie od 19.IX.1772 (przejęcie starostwa przez pruskich komisarzy) do 1920 w zaborze pruskim. Po powrocie do Polski na obszarze powiatu starogardzkiego. Podczas okupacji niemieckiej powstał tu obóz szkoleniowy niemieckiej dziewczęcej organizacji nazistowskiej "BDM", do którego kierowano przede wszystkim Niemki z Sudetenlandu. Na przełomie stycznia i lutego 1945 Niemcy przeprowadzili przez Borzechowo tzw. ewakuacyjny marsz śmierci prawie 500 Żydówek z niemieckich obozów koncentracyjnych.

Zabytki

Drewniana chata podcieniowa z XIX w.
Kościół pw. św. Anny
Ulica Szkolna oraz sklep

Drewniana chata podcieniowa z XIX wieku, zapewne na fundamentach z 1625 roku.
Kościół neobarokowy św. Anny z 1833 roku, w l. 1836-1945 ewangelicki. Przylegający cmentarz założono po 1945, znajduje się tu m.in. grobowiec-rotunda-mauzoleum ks. Jana Pranisa (1886-1977), rodem z Litwy, organizatora i proboszcza parafii, odznaczonego m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[5].
Przy szosie do Wirt ponad 300-letnia lipa, związana legendą z królem Sobieskim
Grodzisko średniowieczne, tzw. Biała Góra na Jeziorniku (3 km na wschód).
Resztki fundamentów XV-wiecznego zamku krzyżackiego na 4-hektarowej "Wyspie Starościńskiej" (największej z trzech położonych na jeziorze Wielkim Borzechowskim). Zamek został rozebrany przez administrację pruską pod koniec XVIII wieku, a uzyskany wtórnie materiał budowlany został wykorzystany do budowy koszar w Starogardzie. Z zamkiem krzyżackim wiąże się wiele legend; jedna z nich opowiada o ucieczce z zamku miejscowego starosty podczas potopu szwedzkiego, mimo iż w jego obronie walczyli miejscowi chłopi. Niestety kula armatnia dopędziła łódź nadmiernie obciążoną skarbami, przeżyła jedynie córka starosty, która dostała się na wyspie w ręce Szwedów. Z rozpaczy rzuciła się do wody i dziś jeszcze można spotkać jej widmo spacerujące nad brzegiem jeziora.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9454
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 86 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Wykaz mieszkańców w Gminie Zblewo - dane aktualne na 31.12.2023 r., [w:] www.zblewo.pl [online] [dostęp 2024-07-25] (pol.).
↑ Groby i cmentarze. Borzechowo. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].

Linki zewnętrzne

Borzechowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 338 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9454

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 86 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[R2013-3] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[4] Wykaz mieszkańców w Gminie Zblewo - dane aktualne na 31.12.2023 r., [w:] www.zblewo.pl [online] [dostęp 2024-07-25] (pol.).

[5] Groby i cmentarze. Borzechowo. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].

[3]

[2]

[1]

[4]

[5]