Borek (powiat wolsztyński)
Borek – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
115[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-234[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PWL |
| SIMC |
0375303 |
Położenie na mapie gminy Przemęt  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 52°02′23″N 16°24′22″E/52,039722 16,406111[1]
| |
Położenie
edytujMiejscowość Borek położona jest w południowo-wschodnim pasie wysoczyznowym, na skraju dwóch dużych rejonów: Wysoczyzny Leszczyńskiej i Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej. Administracyjnie należy do Gminy Przemęt w powiecie wolsztyńskim, Województwo wielkopolskie. Gmina Przemęt wraz z Borkiem zlokalizowana jest na granicy Pojezierza Lubuskiego i Pojezierza Wielkopolskiego.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0375266 | Brzeźniak | część wsi |
Przyroda
edytujPowierzchnia wsi składa się z:
- gruntów ornych – 129,6 ha
- łąk – 6 ha
- pastwisk – 12 ha
- lasów – 41 ha
- sadów – 1,2 ha
Ukształtowanie terenu jest wynikiem ostatniego zlodowacenia. Podczas wycofywania się, lodowiec pozostawił naniesione duże masy materiału, są to przede wszystkim piaski i żwiry. Spowodowało to powstanie moreny dennej i czołowej, w postaci drobnych pagórków. Miejscowość ma charakter rolniczy. Grunty orne IV-VI klasy bonitacyjnej.
Borek leży blisko granicy Przemęckiego Parku Krajobrazowego. Borek nie posiada bogatych złóż surowców mineralnych, na uwagę zasługują jednak kopaliny piasku i żwiru. W okolicach występuje fauna łowna: sarny, jelenie, dziki, zające, bażanty, kuropatwy, lisy.
Historia
edytujPierwsze wzmianki o wsi Borek pochodzą z roku 1394. Od końca XIV wieku miejscowość stanowiła własność rodziny Borkowskich. W zapiskach z roku 1510 wymieniana jest jako opustoszała wieś, należąca do szlachcica Brzoskiego. Istniał wtedy także dwór dziedzica i folwark, który w wieku XIX należał do dóbr rycerskich Kluczewo i jego kolejnych właścicieli.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako folwark Borek należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[7]. Borek należał do okręgu wielichowskiego tego powiatu i stanowił część majątku Kluczewo, którego właścicielem był wówczas Quos[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku folwark Borek liczył 23 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 4 dymy (domostwa)[7].
Folwark został sprzedany prawdopodobnie po I wojnie światowej i przekształcony w indywidualne gospodarstwo rolne.
W roku 1913 powierzchnia folwarku wynosiła 174,1 ha (w tym 140,8 ha pól, 13,9 ha łąk, 12,1 ha pastwisk, 7,1 ha wód). Prowadzono wówczas hodowlę 7 koni, 14 krów i 13 świń.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Folwark
edytujZespół folwarczny usytuowany jest ok. 2 km na północny wschód od wsi Kluczewo, po północnej stronie drogi do wsi Sączkowo. Podwórze zachowało się w niezmienionym kształcie, zabudowania przez wieki uległy kilkakrotnej przebudowie. W pierzei południowej wznosi się dom mieszkalny pracowników folwarku z 2 połowy XIX wieku, murowany z cegły, parterowy, z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym dachówką ceramiczną. Elewacje są tynkowane, z zachowanymi częściowo detalami (boniowaniem w narożnikach i opaskami wokół otworów okiennych). W pierzei wschodniej zachowała się stodoła z końca XIX wieku, murowana z cegły, nakryta dachem dwuspadowym, na planie prostokąta, pierwotnie z podwójnym klepiskiem pośrodku. Stodoła nie jest tynkowana, urozmaicona jedynie romboidalnymi, ażurowymi otworami wentylacyjnymi. W pierzejach północnej i zachodniej wznoszą się budynki współczesne. Od strony drogi zachowało się ogrodzenie z murowanych ceglanych słupów, oddzielonych drewnianym płotem.
Brzeźniak (niem. Brzesniak)
edytujW chwili obecnej do sołectwa Borek należy również folwark Brzeźniak (do roku 2000 należący do Barchlina). Znajduje się tam folwark polny istniejący już w roku 1772, należący do majątku Popowo Stare i jego kolejnych właścicieli. Wówczas na terenie folwarku znajdowało się 97 owiec i 8 wołów. Folwark został prawdopodobnie sprzedany po I wojnie światowej i przekształcony w indywidualne gospodarstwo rolne. Zespół folwarczny położony jest ok. 2,5 km na północny wschód od Barchlina i ok. 1 km na wschód od Borku. W zapiskach z roku 1831 uwidacznia się zarys kilku swobodnie rozmieszczonych budynków. W końcu XIX wieku pozostały jedynie 3 budynki (dawne zabudowania folwarku zostały rozebrane przez późniejszych właścicieli). Do dnia dzisiejszego zachował się jedynie niewielki parterowy budynek mieszkalny, murowany z kamienia polnego i cegły, o elewacjach licowanych kamieniem. Naroża oraz wąskie poziome pasy wykonane zostały z kamienia, reszta ściany oraz szczyty z cegły. Budynek kryty jest dachem dwuspadowym pokrytym dachówką.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 8229
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 79 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 213.
Bibliografia
edytuj- Goszczyńska J.: Majątki Wielkopolskie, tom V, Powiat Kościański, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, 1998