Bohater kulturowy

Bohater kulturowy – postać mityczna występująca w roli dawcy i nauczyciela kultury oraz mediatora między światem ludzkim i nadprzyrodzonym w wielu mitologiach świata.

Określenie

Termin ten określa na ogół postać która spełnia następujące warunki:

1. jest człowiekiem posiadającym nadludzkie cechy, zdolności lub umiejętności;
2. istnieje w czasach mitycznych;
3. daje ludziom podstawy kultury: narzędzia, wynalazki, ważne umiejętności, obrzędy, prawa.

Często występuje także jako praprzodek plemienia lub wszystkich ludzi, demiurg, transformer, trickster.

Opis

Niektórzy badacze, jak M.Müller, D. Brinton, P. Ehrenheich, doszukiwali się w nim personifikacji zjawisk przyrody i ciał niebieskich. S.A. Tokariew uważał go za niższy szczebel rozwoju pojęcia bóstwa. Przedstawiciele ze szkoły funkcjonalnej podkreślali znaczenie jego czynów jako precedensów sankcjonujących określone zwyczaje i rytuały. Dla Mircei Eliadego odtwarzanie archetypowych działań sankcjonowało i sakralizowało wykonane czynności jako przywracające każdorazowo czas mityczny wraz z postacią nauczyciela kultury. Claude Lévi-Strauss widzi w nim swoistego mediatora łączącego w sobie cechy sacrum i profanum dla przezwyciężenia podstawowych antynomii: np. życia i śmierci.

Galeria

• 
  Gilgamesz
• 
  Ozyrys
• 
  Prometeusz
• 
  Odyn
• 
  Māui
• 
  Quetzalcoatl

Zobacz też

• bohater

Bibliografia

• Słownik etnologiczny: terminy ogólne, Pożnań, PWN, 1987.