Wikipedia

Bitwa pod Towton

Bitwa pod Towton (ang. Battle of Towton) – decydująca bitwa pierwszego etapu Wojny Dwóch Róż (rywalizacji Lancasterów i Yorków) stoczona 29 marca 1461 roku, będąca jednocześnie jednym z najkrwawszych i najokrutniejszych starć średniowiecza.

Bitwa pod Towton
Wojna Dwóch Róż
Ilustracja
Richard Caton Woodville, Bitwa pod Towton
Czas

29 marca 1461

Miejsce

Towton (ziemie Yorków)

Terytorium

Królestwo Anglii

Przyczyna

walka o tron Anglii

Wynik

zwycięstwo Yorków

Strony konfliktu
Yorkowie Lancasterowie
Dowódcy
Edward IV York Henryk Beaufort, 3. książę Somerset
Siły
50–65 tysięcy (łączna liczba Lancasterów i Yorków biorących udział w bitwie) 50–65 tysięcy (łączna liczba Lancasterów i Yorków biorących udział w bitwie)
Straty
3–4,5 tysiąca 6–8,5 tysiąca
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, po prawej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
Ziemia53°50′10″N 1°16′25″W/53,836111 -1,273611
Multimedia w Wikimedia Commons
William Shakespeare wykorzystał bitwę pod Towton, aby zilustrować tragedię wojny domowej. W kronice Henryk VI, część 3 ojciec odkrywa, że ​​zabił własnego syna, a syn odkrywa, że ​​zabił własnego ojca

Bitwa

edytuj

Źródła współczesne twierdzą, że liczba żołnierzy pod Towton po każdej stronie wynosiła setki tysięcy[1], przy czym uważa się, że liczby te są przesadzone, a historycy twierdzą że bardziej prawdopodobna jest łączna liczba 50–65 tysięcy żołnierzy, co stanowiło od jednego do dwóch procent populacji Anglii w tamtym czasie[2][3][4]. Analiza 50 szkieletów żołnierzy znalezionych w masowych grobach w latach 1996–2003 wykazała, że ​​większość z nich miała od 24 do 30 lat, a wielu było weteranami poprzednich bitew[5].

Jako pierwsi zaatakowali łucznicy Yorków, którzy wysunęli się do przodu i wystrzelili salwę strzał ze swoich długich angielskich łuków mając wiatr wiejący w plecy – ich strzały poleciały dalej niż zwykle, wbijając się głęboko w masy żołnierzy Lancasterów stojących na zboczu wzgórza[6]. Odpowiedź łuczników Lancasterów była nieskuteczna, ponieważ silny wiatr wiał im śniegiem w twarze, dlatego też trudno im było ocenić odległość i wybrać cele, a ich strzały nie trafiały w szeregi Yorków którzy cofnęli się, unikając w ten sposób ofiar. Nie mogąc zaobserwować rezultatów, Lancasterowie wypuścili strzały, dopóki większość nie została wykorzystana, pozostawiając przed Yorkami najeżony strzałami teren[7][8].

Po tym, jak Lancasterowie przestali wypuszczać strzały, łucznicy Yorków znów wystąpili do przodu i strzelali. Kiedy wyczerpali amunicję, Yorkowie wyciągali strzały z ziemi wypuszczone przez wrogów i kontynuowali strzelanie. Będąc atakowani bez żadnej własnej skutecznej odpowiedzi, Lancasterowie ruszyli ze swoich pozycji, aby stoczyć z Yorkami walkę wręcz. Widząc zbliżającą się masę ludzi, łucznicy Yorków wystrzelili jeszcze kilka salw, zanim wycofali się za szeregi swoich żołnierzy w zbrojach, pozostawiając tysiące strzał na ziemi, aby utrudnić atak Lancasterom[7][9].

Gdy Yorkowie przegrupowali swoje szeregi, aby przyjąć atak Lancasterów, ich lewa flanka została zaatakowana przez kawalerię. Na lewym skrzydle Yorków zapanował chaos, a żołnierze zaczęli uciekać. Król Edward IV musiał przejąć dowództwo nad lewym skrzydłem, aby uratować sytuację. Armie starły się, a łucznicy strzelali do żołnierskiej masy z bliskiej odległości. Lancasterowie nieustannie rzucali do walki świeże odwody i stopniowo liczebnie słabsza armia Yorków została zmuszona do ustąpienia pola i wycofania się południowym grzbietem[10][11].

Walki które do tego momentu trwały trzy godziny, nie przyniosły rozstrzygnięcia[7][11] do chwili przybycia świeżych wojsk Yorków, którzy kryli się przed wrogiem, dopóki nie osiągnęli szczytu grzbietu i nie zaatakowali lewego skrzydła Lancasterów[11][12]. Lancasterowie nadal walczyli, ale przewagę zaczęli mieć Yorkowie. Pod koniec dnia linia Lancasterów rozpadła się, a małe grupy żołnierzy zaczęły uciekać, ratując życie[7].

Zmęczeni Lancasterowie zrzucili hełmy i zbroje, by biec szybciej. Bez takiej ochrony byli o wiele bardziej podatni na ataki Yorków. Uciekając, wielu Lancasterów zostało ściętych od tyłu lub zabitych po poddaniu się. Przed bitwą obie strony wydały rozkaz, by nie okazywać litości, a Yorkowie nie mieli ochoty, by oszczędzać kogokolwiek po długiej, wyczerpującej walce[13]. Wielu Lancasterów również miało otrzymać znaczne nagrody za głowy Yorków[14]. 42 rycerzy zostało zabitych po tym, jak zostali wzięci do niewoli[7]. Bitwa trwała łącznie 10 godzin[15].

Straty

edytuj

W 1996 roku robotnicy na placu budowy we wsi Towton odkryli masowy grób, w którym, jak sądzili archeolodzy, znajdowały się szczątki mężczyzn zabitych w trakcie lub po bitwie w 1461 roku. Ciała wykazywały poważne obrażenia górnej części tułowia; ramiona i czaszki były popękane lub roztrzaskane[16]. Jedne szczątki miały przeciętą przednią część czaszki: broń przecięła twarz, zadając głęboką ranę, która rozszczepiła kość. Czaszka została również przebita poziomym cięciem ostrza przez plecy[17].

Lancasterowie stracili więcej żołnierzy w czasie ucieczki niż na polu bitwy. Żołnierze uciekający przez rzekę zostali wciągnięci przez prądy i utonęli. Ci, którzy się miotali, byli deptani i spychani pod wodę przez swoich towarzyszy, uciekających przed Yorkami. Gdy Lancasterowie uciekali przez rzekę, łucznicy Yorków dojeżdżali do wysokich punktów obserwacyjnych i strzelali do nich z łuków. Zabici zaczęli się piętrzyć, a kroniki stwierdzają, że Lancasterowie ostatecznie uciekli przez te „mosty” ciał[7][18]. Pościg trwał dalej na północ przez rzekę Wharfe, lecz most nad rzeką zawalił się pod naporem ludzi i wielu utonęło, próbując przejść. Ci, którzy ukryli się w miastach Tadcaster i York, zostali wytropieni i zabici[19].

Biuletyn z 4 kwietnia 1461 roku podawał szeroko rozpowszechnioną liczbę 28 tysięcy ofiar w bitwie, co według historyków jest przesadzone. Liczba ta została zaczerpnięta z szacunków heroldów dotyczących poległych i pojawiła się w listach króla Edwarda IV i biskupa Salisbury, Richarda Beauchampa[7][20]. Współczesne szacunki określają straty Yorków na 3–4,5 tysiąca żołnierzy[21], zaś Lancasterów na 6–8,5 tysiąca zabitych[7][22].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 25.
  2. ↑ Ross 1997 ↓, s. 36.
  3. ↑ Wolffe 2001 ↓, s. 330-331.
  4. ↑ Sadler 2011 ↓, s. 78.
  5. ↑ Scott 2010 ↓, s. 24.
  6. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 52-53.
  7. ↑ a b c d e f g h Ross 1997 ↓, s. 37.
  8. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 53-56.
  9. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 56-57.
  10. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 60-61, 65.
  11. ↑ a b c English Heritage 1995 ↓, s. 6.
  12. ↑ Harriss 2005 ↓, s. 644.
  13. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 50, 69-73.
  14. ↑ Ross 1997 ↓, s. 35.
  15. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 68.
  16. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 85-89.
  17. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 37, 88.
  18. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 72, 73.
  19. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 73.
  20. ↑ Gravett 2003 ↓, s. 79-80.
  21. ↑ Dean 2015 ↓, s. 28-35.
  22. ↑ Wolffe 2001 ↓, s. 332.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Bitwa_pod_Towton&oldid=75106767”