Bitwa pod Nowymi Krukami
Bitwa pod Nowymi Krukami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki pododdziałów polskiego 11 pułku ułanów i dywizjonu 18 pułku ułanów z batalionem sowieckiego 169 pułku strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
7 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Sytuacja ogólna
edytuj14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy[3].
15 Armia Korka i Grupa Północna Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. 16 Armia Sołłohuba wykonała uderzenie pomocnicze w kierunku Mińska[4]. W rejonie Lepla i Uszacza oddziały 1 Dywizji L-B i 13 pułku piechoty z 8 Dywizji Piechoty nie wytrzymały uderzenia 4., 11., 56. i 5. Dywizji Strzelców i rozpoczęły odwrót[5]. Następnego dnia bez powodzenia kontratakowała odwodowa 3 Dywizja Piechoty Legionów. Stanowisk wzdłuż linii jezior Dzwony – Pyszno – Osieczyszcze nie udało się utrzymać[6]. Na styku 8 DP i 1 DLB wytworzyła się luka otwierająca przeciwnikowi kierunek na Mołodeczno[7].
Wobec tego zagrożenia 1 Armia otrzymała z Odwodu Naczelnego Wodza, zgrupowaną w rejonie Mołodeczna, 17 Wielkopolską Dywizje Piechoty[8]. W dniach od 16 do 18 maja oddziały polskie broniły się nad górną Berezyną i odpierały bolszewickie ataki. Jednak 5 Dywizji Strzelców udało się sforsować rzekę pod Mościszczem, odrzucić broniącą się tam II Brygadę Litewsko-Białoruską i opanować Lipsk. W tym czasie 15 Armia Korka wykonywała główne uderzenie wzdłuż linii kolejowej na Mołodeczno. Jej zasadnicze zgrupowanie osłaniała od południa 53 Dywizja Strzelców, a od północy Grupa Północna[9].
21 maja 1 Armia została wzmocniona ściągniętą z rejonu Wilna 10 Dywizją Piechoty. Dywizja ta obsadziła linie obronną między Szarkowszczyzną a Kozianami. Umożliwiło to wycofującym się 8 DP i 1 DLB oderwanie się od przeciwnika i zreorganizowanie oddziałów[9]. 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich na linię Dryssa – Przedbrodzie – Duniłowicze – Budsław – rzeka Serwecz – Milcza – rzeka Omniszewka[10]. Tutaj jednak także nie zdołano zorganizować trwałej obrony[11].
Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło zażegnać niebezpieczeństwo nad Berezyną w sposób zaczepny. Bezpośrednie dowodzenie przejął Naczelny Wódz[4]. W rejonie Święcian koncentrowała się nowo sformowana Armia Rezerwowa gen. Kazimierza Sosnkowskiego[b].
Bój o Karandasze
edytuj1 Brygada Jazdy w składzie 7., 11 pułk ułanów, dywizjon 18 pułku ułanów i 1 dywizjon artylerii konnej otrzymała zadanie zamknięcia przesmyku między Dźwiną a jeziorem Jelnia pod Dryhuczami. Rozpoznanie ustaliło, że przeciwnik koncentruje pododdziały 164 Brygady Strzelców w rejonie Karandasze – Kruki Stare – Kowalewszczyzna i przygotowuje się do uderzenia na Miory. Dowódca 1 Brygady Jazdy płk Belina-Prażmowski, postanowił uprzedzić natarcie nieprzyjaciela, zorganizować wypad i rozbić zgrupowanie uderzeniowe 164 Brygady Strzelców[12]. 28 maja grupa wypadowa w składzie 7 pułk ułanów z 1 baterią 1 dak oraz III/29 pułku piechoty wyruszyła do działania. Batalion wyruszył z Bosin dwiema kolumnami: dwie kompanie skierowały się na Karandasze, a jedna kompania na Kruki Stare[13]. Stacjonujący w Swierdłach 7 pułk ułanów pomaszerował na Królewszczyznę – Karandasze[12]. Brak współdziałania pomiędzy piechotą i kawalerią spowodował, że mimo początkowo wygranych walk nie doprowadzono do rozbicia koncentrujących się oddziałów sowieckich, a jedynie odrzucono przeciwnika w kierunku Dryhucz[12].
Działania pod Nowymi Krukami
edytuj7 czerwca 1 Brygada Jazdy płk. Beliny-Prażmowskiego wznowiła działania zaczepne. 7 pułk ułanów opanował Karandasze i Stare Kruki. Natomiast 11 pułk ułanów wyparł pododdziały sowieckiego 169 pułku strzelców z Kowalewszczyzny i ruszył na Nowe Kruki. Tu napotkał kolejny batalion 169 pułku strzelców spieszący z pomocą załodze Kowalewszczyzny[14]. Dowódca pułku zorganizował szarżę siłami 1 i 4 szwadronu. Działania ułanów wspierały baterie 1 dywizjonu artylerii konnej[15][16].
W tym samym czasie głębokiego obejścia dokonał dywizjon 18 pułku ułanów. Skrajem bagien dotarł on do wioski, spieszył się i zaatakował zgrupowane tutaj pododdziały[17]. Zaatakowany z dwóch stron batalion sowiecki został rozbity[15][18].
Następnego dnia 11 pułk ułanów uderzył na Jurkowszczyznę, a 9 czerwca 1 Brygada Jazdy obsadziła przesmyk pod Dryhuczami, wypełniając tym samym zadanie postawione przed nią w ramach polskiej kontrofensywy na Białorusi[15].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 285.
- ↑ Kruki 2.) Nowe, powiat dziśnieński, 9 dm., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 725.
- ↑ Kowalski 2001 ↓, s. 58.
- ↑ a b Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 32.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 32–33.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 21.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 271.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 272.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 174.
- ↑ Bełdowski 1928 ↓, s. 13.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 286.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 287.
- ↑ Soniński 1928 ↓, s. 19.
- ↑ Dobiecki i Kłopotowski 1929 ↓, s. 7.
- ↑ Dobiecki i Kłopotowski 1929 ↓, s. 8.
Bibliografia
edytuj- Lucjan Bełdowski: Zarys historii wojennej 29-go pułku Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Jerzy Dobiecki, Michał Kłopotowski: Zarys historji wojennej 18-go pułku ułanów pomorskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Zdzisław, Grzegorz Kowalski: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 na łamach polskich fachowych periodyków wojskowych z lat 1919-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Józef Soniński: Zarys historii wojennej 11-go pułku Ułanów Legionowych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.