Bitwa pod Hostobożem
Bitwa pod Hostobożem – część wielkiej bitwy nad Berezyną; walki polskiego 30 pułku piechoty ppłk. Kazimierza Jacynika z sowieckimi 157., 158., 480 pułkami strzelców, toczone w ramach polskiej kontrofensywy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
8–9 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Przebieg działań
edytujSytuacja ogólna
edytuj14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[1][2]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie[3]. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba[4] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą[b] i Żukowcem[c] oraz pod Żarnówkami[d] i Niehoniczami[e][5][6]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim[7].
Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło rozstrzygnąć sytuację nad Berezyną w sposób zaczepny. Dowodzenie przejął naczelny wódz marszałek Józef Piłsudski. Wojska gen. Szeptyckiego szykowały się do natarcia[8].
1 czerwca ruszyła polska kontrofensywa Armii Rezerwowej oraz 1. i 4 Armii, skierowana przeciw wojskom sowieckiego Frontu Zachodniego[9]. W ostatniej fazie działań pościgowych 8 Dywizja Piechoty dążyła do osiągnięcia linii Dźwiny[10].
Działania pod Hostobożem
edytuj8 czerwca do natarcia na Hostoboże, uszykowany w dwie kolumny, ruszył 30 pułk piechoty. Dowódca pułku nakazał I batalionowi uderzyć wprost na miejscowość, II batalion obchodził pozycje sowieckie lasami przez Kozulin, a III batalion miał utrzymać swoje stanowiska pod Bojarami do popołudnia, a potem maszerować z jedną baterią artylerii lewym brzegiem Dziseńki na Jamno[10][11]. Jednak III batalion został zatrzymany silnym ogniem nieprzyjaciela z prawego brzegu rzeki. Dowódca pułku zdecydował się nacierać dwoma batalionami. Tuż przed północą w rejon Hostoboża dotarł I batalion i nawiązał walkę z sowieckim 157 pułkiem strzelców, obsadzającym wieś Budy. Skrzydłowy atak 1 kompanii rozstrzygnął walkę na korzyść Polaków, a Sowieci, ogarnięci paniką, wycofywali się bezwładnie[10]. Batalion kontynuował natarcie i zajął Ozierce i Krasny Ług[12].
Pod Hostobożem Sowieci zorganizowali druga linię obrony, a nacierający dotychczas z sukcesem I batalion został zatrzymany. Wtedy do działania wszedł II batalion por. Tadeusza Podwysockiego, który lasami i bagnami wyszedł na tyły nieprzyjaciela pod Kozulinem. Zaskoczenie było zupełne, a broniący się skapitulowali niemal bez oporu. Podczas dalszego działania, na drodze z Kozulina do Bud, polskie bataliony napotkały poruszający się w kolumnie marszowej bez ubezpieczeń 480 pułk strzelców. Natychmiastowy atak „na bagnety” doprowadził do rozproszenia sowieckiego pułku, a jego tabor, kancelaria i broń ciężka wpadły w ręce polskich żołnierzy[13]. 9 czerwca, po krótkiej walce, opanowano Hostoboże[14]. Pojawienie się Polaków na tyłach sowieckich pozycji obronnych spowodowało wybuch paniki na sąsiednich odcinkach frontu. Dzięki temu, niemal bez walki, opanowano Jamno, a po południu 157, 158, 159 i 480 ps rozpoczęły odwrót na wschód[15].
Bilans walk
edytujW działaniach pod Hostobożem 30 pułk piechoty zdobył 28 ckm-ów i wziął 28 jeńców. Innych wziętych do niewoli jeńców por. Tadeusz Podwysocki po rozbrojeniu puścił wolno, by nie obciążać batalionu znaczną ich liczbą. W panice Sowieci ewakuowali Dzisnę, ale dowództwo polskie nie zorientowało się w sytuacji i nie wydało rozkazu zajęcia miasta[10].
Uwagi
edytuj- ↑ Miejscowość na Białorusi, w pobliżu miejscowości Dzisna, na zachód od Dźwiny. W 1964 połączona z wsiami Redźki i Sinice w nową miejscowość pod nazwą Zorka
- ↑ Obecnie Мурава, rejon berezyński.
- ↑ Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
- ↑ Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
- ↑ Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.
Przypisy
edytuj- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Szeptycki 2016 ↓, s. 25.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 145.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 145.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 172.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 151.
- ↑ Makowski 1928 ↓, s. 17.
- ↑ Makowski 1928 ↓, s. 18.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 151-152.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 152.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 146.
Bibliografia
edytuj- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Tadeusz Makowski: Zarys historii wojennej 30-go pułku Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.