Bitwa o Wzgórze Amunicyjne
Bitwa o Wzgórze Amunicyjne[1] (hebr. קרב על גבעת התחמושת, kraw al giwat ha-tachmoszet) – starcie pomiędzy Siłami Obronnymi Izraela a Królewskimi Jordańskimi Siłami Zbrojnymi z 6 czerwca 1967 roku, w trakcie wojny sześciodniowej podczas walk o Jerozolimę.
| wojna sześciodniowa | |||
 Umocnienia na Wzgórzu Amunicyjnym | |||
| Czas |
6 czerwca 1967 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Izraela | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Izraela  | |||
Położenie na mapie Jerozolimy  | |||
 31°47′56″N 35°13′41″E/31,798889 35,228056
| |||
Zdobycie Wzgórza Amunicyjnego było częścią planu, który nakazywał 55 Brygadzie Spadochronowej zdobycie obszarów leżących na północ od Starego Miasta. Atak na wzgórze rozpoczął się w nocy i po ciężkich walkach zakończył się o świcie. Straty poniesione przez spadochroniarzy przyczyniły się do utrwalenia opinii, iż to oni zdobyli Jerozolimę.
Tło historyczne
edytujWybuch wojny sześciodniowej był poprzedzony napięciami izraelsko-arabskimi. Eskalację można było obserwować od 1965 roku, kiedy to Fatah przeprowadził pierwszy atak na izraelskie instalacje, którymi transportowano wodę z Jeziora Galilejskiego na południe kraju. Ponadto w okresie tym nasiliły się izraelsko-syryjskie spory wokół wykorzystywania wody z Jordanu i Jeziora Galilejskiego. Pod koniec 1964 roku Syryjczycy rozpoczęli ostrzał posterunków i gospodarstw izraelskich ze swoich pozycji na Wzgórzach Golan. Doprowadziło to do potyczek granicznych[2]. Nasilające się napięcia doprowadziły Syryjczyków do przekonania o tym, iż Izraelczycy planują zająć Wzgórza Golan. Wobec tego, zaczęli wywierać naciski na Egipt i Związek Radziecki w celu otrzymania pomocy. 13 maja wywiad radziecki poinformował Egipcjan, że Izrael przegrupowuje swoje brygady w kierunku granicy z Syrią. 17 maja Egipt postanowił odpowiedzieć dyslokacją ponad 100 tys. żołnierzy na Synaju, wymuszając wycofanie sił ONZ z tego obszaru. 22 maja Egipt ogłosił także zamknięcie Cieśniny Tirańskiej dla Izraelczyków. Państwa arabskie wysyłały swoje kontyngenty na pomoc Syrii i Egiptowi, podczas gdy europejskie mocarstwa nie chciały podjąć mediacji dyplomatycznych[3]. Historiografia podaje różne przyczyny wybuchu wojny. Jedna mówi, iż Izrael obawiając się arabskiego ataku i źle interpretując działania Egiptu, podjął decyzję o rozpoczęciu działań uprzedzających i zaatakował Egipt, a potem Syrię. Za inną przyczynę wybuchu wojny podaje się kulminację napięć w regionie pomiędzy Izraelem i Egiptem. Izraelska wersja z kolei uzasadnia wojnę tym, iż państwa arabskie nie dały innego wyboru państwu Izrael, jak rozpoczęcie działań wojennych[4].
Tło bitwy
edytujWalki o Jerozolimę
edytuj5 czerwca 1967 roku, po godzinie dziewiątej doszło w Jerozolimie do pierwszych starć wojsk izraelskich i jordańskich. Jednak główny wysiłek Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela w pierwszych godzinach wojny skupiony był na froncie egipskim. W wypadku Jerozolimy obawiano się ataku na żydowską enklawę na Górze Skopus[5]. Dopiero atak Jordańczyków na siedzibę Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Nadzorowania Rozejmu sprawił, że generał Uzi Narkiss, ówczesny szef Dowództwa Centralnego, zmuszony został do podjęcia działań zaradczych[6].
Wieczorem do Jerozolimy sprowadzono 55 Brygadę Spadochronową pod dowództwem pułkownika Mordechaja „Motty” Gura, która ostatecznie nie wzięła udziału w walkach na Synaju. Na miejscu brygada została wyznaczona do przejęcia kontroli nad arabskimi dzielnicami na północ od Starego Miasta – między innymi jordańską szkołą policyjną i Wzgórzem Amunicyjnym oraz otwarcia korytarza na Górę Skopus[7][8].
Wzgórze Amunicyjne
edytuj
Na początku lat 30. XX wieku Brytyjczycy zbudowali w północnej części Jerozolimy (obecnie osiedle Ma’alot Dafna) szkołę policyjną wraz z magazynem amunicji, od którego wzięło nazwę wzgórze. Po wojnie o niepodległość Izraela obszar ten znajdował się pod kontrolą jordańską, a Wzgórze Amunicyjne stało się jednym z trzech ufortyfikowanych punktów obronnych, które miały na celu powstrzymywanie konwojów do żydowskiej enklawy na Górze Skopus[8]. Na umocnienia na Wzgórzu Amunicyjnym składały się linie okopów, betonowe bunkry, zasieki oraz pola minowe. Wzgórze obsadzone było przez 2 Batalion al-Husseini pod dowództwem majora Mansura Krasznura[9].
Przygotowania i bitwa
edytuj55 Brygada Spadochronowa przybyła do Jerozolimy wieczorem 5 czerwca. Uzupełnienie lub pobranie uzbrojenia odbyło się w magazynach 16 Brygady Piechoty Ecjoni. Spadochroniarze nie weszli do walki z marszu. W związku z brakiem wyszkolenia w walkach w terenie zurbanizowanym należało przygotować plan ataku i zebrać dane wywiadowcze[9]. W tym drugim wypadku okazało się, że armia nie miała dostatecznej liczby materiałów, map i zdjęć lotniczych, aby dać brygadzie ogląd całej sytuacji w mieście. Nie znano również dokładnej liczby jordańskich żołnierzy w okolicy[5][10]. Spadochroniarze otrzymali dwie fotografie lotnicze oraz pozwolono im obejrzeć przyszły obszar walk z pobliskich wzniesień, jednak zapadający zmrok uniemożliwiał rozeznanie się w sytuacji[10].
Ostateczną godzinę ataku ustalono, po naciskach ze strony Dowództwa Centralnego, na około 02:00 w nocy 6 czerwca[9], pomimo tego, że pierwotnie atak miał się zacząć o północy, co dawało więcej czasu na działanie po osłoną nocy[10].
O godzinie 02:20 rozpoczęto ostrzał artyleryjski Wzgórza Amunicyjnego. Cel artylerii wskazywały dwa duże reflektory ustawione na dachu budynku Histadrutu[9]. Jednak zaraz po rozpoczęciu ataku spadochroniarze natrafili na zapory z drutu kolczastego. Ich przełamanie przy pomocy ładunków Bangalore odbywało się pod ciężkim ostrzałem z broni maszynowej, co spowolniło natarcie. Broniących okopów Jordańczyków wspierali żołnierze ze szkoły policyjnej. Ze względu na fakt, iż okopy były bardzo wąskie, Izraelczycy musieli się w nich poruszać pojedynczo, niejednokrotnie potykając się o rannych lub zabitych[9][11]. W trakcie walk w okopach zginęło wielu dowódców i walką musieli kierować żołnierze o niższych stopniach. Przez to bitwa ta nazywana jest również „bitwą szeregowców” (hebr. קרב הטוראים, kraw ha-turajim)[10]. W ciągu pierwszych 90 minut walk spadochroniarze zniszczyli 34 bunkry i stanowiska karabinów maszynowych. Około 03:45 Izraelczycy przejęli budynek szkoły policyjnej[12]. Walki trwały do godziny 05:15[10] lub 06:15 i zakończyły się wysadzeniem głównego bunkra 16-kilogramowym ładunkiem wybuchowym[11]. Dunstan nazywa główny bunkier twierdzą[13].
Rezultaty
edytujW ramach bitwy o Wzgórze Amunicyjne Izraelczycy stracili 37 żołnierzy, a około 150 zostało rannych[14]. Jordańczycy z kolei mieli stracić około 70[13] lub 106[14] żołnierzy.
Po wojnie zakwestionowano zasadność ataku na Wzgórze Amunicyjne. Z relacji uczestników bitwy wynika, że realnym celem spadochroniarzy było zdobycie Starego Miasta, a nie ochrona Góry Skopus. Skrytykowano również brak wsparcia czołgów, które i tak były przydzielone brygadzie spadochroniarzy. Innym aspektem bitwy poddanym dyskusji była godzina rozpoczęcia ataku. Przesunięcie ataku z północy na godzinę drugą skróciło spadochroniarzom możliwość ataku pod osłoną nocy[5]. Ofiary poniesione przez spadochroniarzy w trakcie walk w północnej części miasta sprawiły, że to im przypisuje się zdobycie miasta. Jednak przed nimi pod Bramę Lwów dotarły czołgi z Brygady Pancernej Harel, którym nakazano jednak czekać na przybycie spadochroniarzy[10].
Dunstan podaje, że była to najcięższa bitwa izraelskich spadochroniarzy podczas wojny sześciodniowej. W ramach uhonorowania obrońców, po wojnie przekazano Jordańczykom ciała wszystkich poległych na wzgórzu obrońców[13].
Na Wzgórzu Amunicyjnym utworzono miejsce pamięci narodowej[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Tyler 2014 ↓, s. 209.
- ↑ Morris 2001 ↓, s. 302–304.
- ↑ Herzog 1984 ↓, s. 147–151.
- ↑ Schulze 2010 ↓, s. 53–54.
- ↑ a b c Pfeffer 2007 ↓.
- ↑ Dunstan 2009 ↓, s. 34.
- ↑ Dunstan 2009 ↓, s. 51, 53.
- ↑ a b c אודות [online], Giwat ha-Tachmoszet - atar leumi (Ammunition Hill - National Memorial Site) [dostęp 2023-10-20].
- ↑ a b c d e Dunstan 2009 ↓, s. 53.
- ↑ a b c d e f Kohen 2014 ↓.
- ↑ a b חטיבת צנחנים 55 [online], Giwat ha-Tachmoszet - atar leumi (Ammunition Hill - National Memorial Site) [dostęp 2023-10-20].
- ↑ Dunstan 2009 ↓, s. 54–55.
- ↑ a b c Dunstan 2009 ↓, s. 55.
- ↑ a b Dunstan 2009 ↓, s. 57.
Bibliografia
edytuj- Simon Dunstan, The Six Day War 1967: Jordan and Syria, Oxford-New York: Osprey Publishing Ltd, 2009 (Campaign; 216), ISBN 978-1-84603-364-3.
- Chaim Herzog, The Arab-Israeli Wars. War and Peace in the Middle East, New York: Vintage Books, 1984.
- Meir Kohen, הקרב על גבעת התחמושת [online], Aruc Szewa, 6 czerwca 2014 [dostęp 2023-10-20].
- Benny Morris, Righteous Victims. A History of the Zionist-Arab Conflict 1881–2001, New York: Vintage Books, 2001.
- Anshel Pfeffer, הקרב על הקרב על ירושלים, „Ha-Arec”, 30 maja 2007 [dostęp 2023-10-20].
- Kirsten Schulze, Konflikt arabsko-izraelski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16351-8.
- Patrick Tyler, Twierdza Izrael, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2014, ISBN 978-83-7818-457-7, tłum. Norbert Radomski.