Wikipedia

Bitwa o Debalcewo

Bitwa o Debalcewo (także kocioł debalcewski) – ostatnie starcie aktywnej fazy wojny w Donbasie. Od 14 stycznia 2015 roku prorosyjscy separatyści próbowali zdobyć miasto Debalcewo w obwodzie donieckim, które znajdowało się pod kontrolą ukraińską od czasu kontrofensywy wojsk rządowych w lipcu 2014 roku. Miasto leżało w „klinie” zajętym przez oddziały ukraińskie, otoczonym z trzech stron przez rebeliantów: od południa i wschodu przez samozwańczą Doniecką Republikę Ludową (DNR), a od północy przez Ługańską Republikę Ludową (ŁNR), będąc jednocześnie ważnym węzłem drogowym i kolejowym[12]. Separatyści rozpoczęli operację mającą na celu wyparcie ukraińskich wojsk z miasta w dniach 16–17 stycznia. Ciężkie walki trwały do 18 lutego, kiedy siły ukraińskie zostały zmuszone do wycofania się.

Bitwa o Debalcewo
Wojna w Donbasie
Ilustracja
Ukraiński czołg T-64BW w rejonie Debalcewa
Czas

14 stycznia – 18 lutego 2015

Miejsce

Debalcewo[1] i okolice, obwód doniecki

Terytorium

Ukraina

Wynik

zwycięstwo separatystów

Strony konfliktu
 Ukraina
Czeczeńska Republika Iczkerii ochotnicy czeczeńscy 		 Doniecka Republika Ludowa
 Ługańska Republika Ludowa
 Rosja[a]
Dowódcy
Serhij Szaptała
Semen Semenczenko
Isa Munajew †[2]
Adam Osmajew[3]
Jewhen Juchanow †
Dmytro Zaharia 		Aleksandr Zacharczenko
Aleksiej Mozgowoj
Nikołaj Kozicyn
Siły
6000 żołnierzy[4] 15 000 – 17 000 żołnierzy
(szacunki strony ukraińskiej)[5]
Straty
267 zabitych[6],
508–668 rannych[6][7][4],
112–121 wziętych do niewoli,
81 zaginionych[8] 		58[9][10]–70 zabitych[11]
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po prawej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
48,379941°N 38,345375°E/48,379941 38,345375
Multimedia w Wikimedia Commons

Tło sytuacyjne

edytuj

Debalcewo znalazło się pod kontrolą prorosyjskich separatystów w kwietniu 2014 roku, w czasie wywołanego przez Federację Rosyjską powstania na wschodniej i południowej Ukrainie w następstwie Euromajdanu. Siły ukraińskie zdołały odbić miasto 28 lipca 2014 roku i utrzymywały je do stycznia 2015 roku[13]. Po podpisaniu porozumienia o zawieszeniu broni w Mińsku 5 września 2014 roku wokół Debalcewa miały miejsce notoryczne naruszenia warunków zawieszenia broni przez separatystów[14][15].

Przebieg bitwy

edytuj

Tysiące ukraińskich żołnierzy okopało się pod Debalcewem w styczniu 2015 roku[16]. Większość mieszkańców okolicy wyjechała do tego momentu, sklepy były zamknięte, szkoły opuszczone, a wiele domów zniszczonych[16]. Powtarzający się ostrzał miasta był powszechny w miesiącach poprzedzających bitwę; najcięższy ostrzał rozpoczął się jednak 17 stycznia i trwał do 20 stycznia[16].

Siły DNR zaatakowały pozycje ukraińskie pod Debalcewem 22 stycznia[17]. Ciężki ostrzał trwał do następnego dnia, podczas gdy siły ukraińskie nadal utrzymywały swoje pozycje w mieście[18]. Podczas walk jeden z pocisków trafił w pusty budynek szkoły. W odwecie siły ukraińskie rozpoczęły ostrzał artyleryjski pozycji separatystów poza miastem. Następnego dnia separatyści spróbowali zdobyć Debalcewo, które z trzech stron zostało otoczone przez wojska samozwańczych „republik ludowych”. Według doniesień z 24 stycznia ukraiński punkt kontrolny w pobliżu miasta został bezpośrednio zaatakowany przez rebeliantów[19]. Siły DNR zaatakowały inny ukraiński punkt kontrolny w pobliżu Debalcewa 25 stycznia, ale atak został odparty. Następnego dnia podobne ataki były kontynuowane, a ciężkie walki toczyły się wszędzie wokół Debalcewa. Mieszkaniec miasta powiedział agencji Reuters, że Debalcewo zostało prawie całkowicie otoczone przez separatystów i że siły ukraińskie zdołały utrzymać pozycje pomimo ciągłych ataków[20].

Natarcie separatystów

edytuj
 
Droga z Artemiwska do Debalcewa, otoczona otwartymi stepami

Separatyści próbowali wkroczyć do Debalcewa 27 stycznia, tym razem od strony Gorłówki, ale zostali odparci. Następnego dnia dowódca sił DNR zakomunikował, że jego oddziały przecięły drogę prowadzącą do miasta z zachodu i że Debalcewo zostało prawie całkowicie otoczone[21]. Jednak ukraiński poseł Dmytro Tymczuk powiedział 29 stycznia, że siły separatystów zostały zmuszone do „ograniczenia” ofensywy w rejonie Debalcewa. Według niego, odwetowy ostrzał artyleryjski sił rządowych zadał duże straty separatystom, którzy próbowali odciąć ukraińskie wojska od reszty terytorium kontrolowanego przez Ukrainę[22]. BBC News opublikowało wideo, na którym widać było, jak siły prorosyjskie wpadły pod ten ostrzał[23]. Mimo to separatyści zajęli Wuhłehirśk, miasto położone 13 kilometrów na zachód od Debalcewa, przy drodze do kontrolowanej przez separatystów Gorłówki. Separatyści przedarli się przez ukraińskie linie, pokonali rządowy punkt kontrolny, wjechali do miasta, a następnie przebili się do samego centrum. Wysłano posiłki, by pomóc żołnierzom ukraińskim w Wuhłehirśku[24]. Według raportu Associated Press, utrata tego miasta znacznie utrudniła siłom ukraińskim utrzymanie Debalcewa[25]. W międzyczasie trzech cywilów w samym Debalcewie zostało zabitych przez ostrzał artyleryjski ze strony rebeliantów[26].

30 stycznia pociski uderzyły w autobus, a także w dom kultury, w którym rozdawano pomoc humanitarną. Według BBC, wielu cywilów zostało uwięzionych w mieście wraz z wojskami ukraińskimi. Niektórzy uciekli do Artemiwska, na terytorium kontrolowane przez Ukrainę, przez wąskie gardło prowadzące do „kotła” Debalcewo od zachodu[27]. W raporcie rosyjskiej telewizji Wiesti podano, że w mieście pozostało około 8000 ukraińskich żołnierzy, a siły separatystów są bliskie zamknięcia pierścienia okrążenia. Dowódca ukraińskiego batalionu obrony terytorialnej Semen Semenczenko powiedział, że niektórzy ukraińscy żołnierze nadal utrzymują się w Wuhłehirśku, mimo że był on w większej części kontrolowany przez separatystów[27]. Rzecznik Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy (RBNiOU) Andrij Łysenko oznajmił, że przybyły posiłki, by odciążyć ukraińskie wojska w Wuhłehirśku, a linia frontu jest utrzymywana[28]. Jednakże w ciągu dnia ukraińskie linie zaopatrzeniowe zostały prawie odcięte, ponieważ ostrzał rakietowy z Gradów utrudnił transporterom opancerzonym i ciężarówkom podróż po 50-kilometrowej drodze między Artemiwskiem a Debalcewem[29]. Co najmniej siedmiu cywilów zginęło, gdy rakieta z Grada uderzyła w blok mieszkalny w mieście. Pozostali mieszkańcy Debalcewa podjęli próby ewakuowania się z miasta w warunkach nasilających się walk. Zaaranżowano trzy autobusy, aby zabrać ludzi ze strefy konfliktu do Artemiwska[29][30].

Zamykanie „kotła”

edytuj
 
Schemat bitwy

Dwunastu kolejnych cywilów zostało zabitych w Debalcewie przez ostrzał separatystów 31 stycznia. Jednocześnie siły rządowe nadal używały ognia artyleryjskiego, aby odciąć posiłki sił DNR przed wkroczeniem do Wuhłehirśka[31]. Kontratak mający na celu wyparcie separatystów z tego miasta nie powiódł się, zginęło trzech członków batalionu „Donbas” i zraniony został jego dowódca – Semenczenko[32]. Ewakuacja ludności cywilnej z Debalcewa była kontynuowana w trudnych warunkach zimowych[33]. Od tego dnia miasto było pozbawione wody, gazu i elektryczności przez co najmniej dziesięć dni. Według ukraińskiego premiera Arsenija Jaceniuka, co najmniej 1000 osób zostało ewakuowanych z Debalcewa do 31 stycznia[34]. Minister obrony Ukrainy Stepan Połtorak potwierdził, że część Debalcewa znalazła się pod kontrolą separatystów[35].

W pierwszym dniu lutego sytuacja w Debalcewie gwałtownie się pogorszyła. Według „Kyiv Post”, niektóre jednostki Gwardii Narodowej Ukrainy zostały zmuszone do ucieczki, gdy siły DNR przedostały się na obrzeża miasta[36]. Sytuacja w Debalcewie nadal się pogarszała 2 lutego. „The New York Times” podał, że tego dnia wydawało się, iż separatyści mogą zająć drogę do Artemiwska „w każdej chwili”[37]. Droga stała się już i tak prawie nieprzejezdna, a wiele autobusów wypełnionych uchodźcami zostało trafionych przez ostrzał artyleryjski. Przywódca samozwańczej Donieckiej Republiki Ludowej, Aleksandr Zacharczenko, odnosząc się do terytorium zajmowanego przez Ukrainę wokół Debalcewa jako „kotła”, powiedział, że każdy, kto spróbuje opuścić „kocioł”, znajdzie się w „zazębiających się polach ostrzału naszej artylerii”[37]. Z raportu pracowników organizacji humanitarnej w strefie walk wynika, że do 2 lutego z rejonu Debalcewa uciekło 8000 mieszkańców. Jeden z pracowników pomocy powiedział, że siły prorosyjskie celowo celowały w autobusy używane do wywożenia mieszkańców poza miasto[38]. Obserwator z Amnesty International ocenił, że sytuacja humanitarna w Debalcewie stała się „katastrofalna”[39]. Aby pomóc pozostałym oddziałom ukraińskim w mieście, Siły Zbrojne Ukrainy wysłały dużą kolumnę posiłków, w tym transportery opancerzone i dodatkowych żołnierzy, z ich bazy operacyjnej w Kramatorsku do przerwania oblężenia Debalcewa[40].

Na dzień 3 lutego uzgodniono termin zawieszenia broni pomiędzy siłami separatystów a wojskami ukraińskimi. Deklarowanym zamiarem było umożliwienie pozostałym cywilom ucieczki z obszaru Debalcewa. Ostrzał wznowiono o godz. 13:00, kiedy salwy rakiet z Gradów zaczęły spadać na Debalcewo, co wydawało się być próbą całkowitego zniszczenia miasta przez separatystów[41]. Walki trwały do następnego dnia. Jeden mieszkaniec Debalcewa, który uciekł do Artemiwska, powiedział, że z miasta „nic nie zostało”[42]. Siły DNR przejęły kontrolę nad Wuhłehirśkiem 4 lutego, zyskując możliwość nasilenia ostrzału drogi z Artemiwska do Debalcewa[42][43]. Separatyści i wojska ukraińskie zgodzili się na utworzenie korytarza humanitarnego w dniu 6 lutego, w kolejnej próbie umożliwienia pozostałym cywilom ucieczki z Debalcewa[44]. Kilkuset cywilów zdołało uciec. Walki wznowiono jednak 7 lutego[45]. Rebelianci oświadczyli, że całkowicie otoczyli miasto, zdobywając wioskę Łohwynowe 9 lutego, „zamykając w ten sposób kocioł”. We wsi stacjonowało wówczas tylko czterech ukraińskich żołnierzy, co pozwoliło separatystom na łatwe jej zajęcie[4]. Siły rządowe stwierdziły jednak, że na drodze do Artemiwska nadal toczą się walki, a pierścień okrążenia nie został całkowicie zamknięty[46]. Rankiem 10 lutego stało się jasne, że siły separatystyczne przejęły kontrolę nad drogą do Artemiwska, odcinając tym samym siły rządowe[47]. Na filmach, które ukazały się w sieci, widać było bojowników DNR i czołgi poruszające się po drodze[47][48]. W ciągu dnia szef lwowskiej milicji, Dmytro Zaharia, uczestniczący w walkach na wschodzie Ukrainy, został ranny w wyniku wybuchu na drodze pod Debalcewem[49]. Siły ukraińskie poniosły ciężkie straty od ognia artyleryjskiego 11 lutego. W ciągu dwudziestu czterech godzin zginęło 19 żołnierzy, a 78 zostało rannych[50][51]. Ci, którzy zginęli, walczyli w pobliżu wzgórza Hostra Mohyla, niedaleko Debalcewa[52]. Ponadto siły DNR zaatakowały siedzibę milicji w Debalcewie, zabijając jej komendanta[53].

Po Mińsk II

edytuj
 
Krater po wybuchu pocisku moździerzowego w Debalcewie, na drugim planie ukraiński transporter opancerzony BRDM-2

Pomimo podpisania nowego porozumienia o zawieszeniu broni 12 lutego 2015 roku nadal nasilały się walki wokół Debalcewa. Siły separatystów podjęły próbę ofensywy na samo miasto w celu wyparcia wojsk rządowych przed wejściem w życie zawieszenia broni, co miało nastąpić o północy czasu ukraińskiego z 14 na 15 lutego[54]. Miasto, a następnie droga do Artemiwska zostały ostrzelane przy użyciu ciężkiej artylerii[54][55]. Wojska rządowe podjęły próbę odbicia Łohwynowego, ale spadł na nie kontratak separatystów. Jeden ukraiński żołnierz opisał sytuację we wsi jako „maszynkę do mielenia mięsa”, która była „gorsza niż nawet te na lotniskach w Doniecku i Ługańsku”. Co najmniej 96 ukraińskich żołnierzy zostało rannych, podczas gdy liczba zabitych była nieznana, ponieważ siły ukraińskie zostały zmuszone do ucieczki, zanim zdążyły zebrać ciała swoich poległych towarzyszy[4][46]. Na drodze do Artemiwska walki trwały do 14 lutego, gdy separatyści kontynuowali próbę wyeliminowania ukraińskiego oporu. Regionalny szef milicji w Doniecku Wiaczesław Abroskin powiedział, że intensywny ostrzał „niszczy Debalcewo”[56]. Rzeczniczka Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych Jen Psaki oświadczyła, że rosyjskie siły zbrojne rozmieściły „dużą ilość artylerii i wiele wyrzutni rakiet wokół Debalcewa”, a za ostrzał miasta była odpowiedzialna Rosja[57]. W raporcie „The New York Times” stwierdzono, że droga do Artemiwska stała się całkowicie nieprzejezdna już 12 lutego i od tego dnia nikt po niej nie jeździł. Stwierdzono również, że droga była usiana minami lądowymi[58]. Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko nakazał swoim siłom przestrzeganie zawieszenia broni, które weszło w życie 15 lutego o północy, podobnie postąpili dowódcy separatystów. Chociaż walki ustały w większości strefy walk, trwały nadal w samym Debalcewie[59]. Przywódca DNR Aleksandr Zacharczenko powiedział, że traktat Mińsk II nie ma zastosowania w stosunku do Debalcewa, ponieważ miasto nie zostało wymienione w tekście umowy[58][60]. Jeden ukraiński żołnierz, który stacjonował na punkcie kontrolnym we wsi Ługańskie, na północ od Debalcewa, powiedział, że „nie było żadnego zawieszenia broni”[61]. 15 lutego ostrzał powracał nad pozycje ukraińskie, a siły separatystów wielokrotnie atakowały miasto od zachodu i wschodu, szturmując pozycje rządowe w pobliskiej wsi Czornuchyne[62][63]. Niemniej jednak ostrzał w tym rejonie był mniej dotkliwy niż w dniach poprzedzających zawieszenie broni. Obserwatorom OBWE, którzy mieli obserwować realizację porozumienia Mińsk II, władze separatystów odmówiły wjazdu do Debalcewa[64].

Walki jeszcze bardziej nasiliły się 16 lutego, kiedy miastem wstrząsały „nieustanne eksplozje”[65][66][67]. Wcześnie rano posterunek milicji w Debalcewie został całkowicie zniszczony przez ostrzał separatystów. Zastępca dowódcy Batalionu „Krywbas” Jurij Sinkowśkyj zakomunikował, że ukraińscy żołnierze w Debalcewie byli albo całkowicie, albo częściowo otoczeni i że nie mają dostępnego łącza komunikacyjnego, które pozwalałoby im na połączenie się z ukraińskim Sztabem Generalnym[68][69]. Żołnierze żyli w mrozie i mieli mało jedzenia oraz amunicji. Sinkowśkyj powiedział także, że ryzykuje sądem wojennym za ujawnienie tych informacji, lecz po prostu chce uratować żołnierzy uwięzionych w Debalcewie. Jego zdaniem wojska powinny się wycofać lub nawet poddać, jeśli to uratuje im życie[68][69]. Dowódca sił DNR Eduard Basurin oświadczył tymczasem, że zapewni korytarz humanitarny, który pozwoli ukraińskim żołnierzom złożyć broń i opuścić Debalcewo[70]. Rzecznik prasowy Sił Zbrojnych Ukrainy Władysław Selezniow odparł, że to niedopuszczalne, a Debalcewo jest terytorium Ukrainy zgodnie z porozumieniami mińskimi[69][71]. Reuters określił zawieszenie broni w Debalcewie jako „martwą literę”[71]. Jeden z żołnierzy Batalionu „Donbas” powiedział, że sytuacja ukraińskich żołnierzy w mieście jest tragiczna i przypomina „kocioł iłowajśki”, ale na znacznie większą skalę[46].

Siły separatystów wtargnęły do Debalcewa 17 lutego. Po raz pierwszy walki toczyły się na ulicach samego miasta[72]. Władze DNR oświadczyły, że zajęły dworzec kolejowy w mieście, a także jego wschodnie przedmieścia. Rzecznik prasowy Sił Zbrojnych Ukrainy zaprzeczył temu i powiedział, że walki toczą się na całym obszarze miasta[73]. W następstwie tego separatyści oświadczyli, że zajęli większość miasta i przeprowadzili operację „oczyszczania” go z sił wroga[74]. Zakomunikowali też, że wzięli do niewoli co najmniej 300 ukraińskich żołnierzy[75]. Następnie oświadczenie Ministerstwa Obrony Ukrainy potwierdziło, że część miasta wpadła w ręce „bandytów”, a wielu żołnierzy zostało wziętych do niewoli[76]. Ukraińscy żołnierze w wiosce Komuna, na zachód od Debalcewa, powiedzieli dziennikarzom, że mogą utrzymać pozycje tylko przez kolejne dwanaście godzin, w przeciwnym razie zostaną pokonani i zabici przez separatystów[77]. Równocześnie rzecznik ukraińskiej operacji wojskowej w Donbasie powiedział, że Łohwynowo i droga do Artemiwska zostały odzyskane przez stronę ukraińską[78].

Odwrót sił ukraińskich

edytuj
 
Wojska ukraińskie w Debalcewie

Siły ukraińskie zaczęły wycofywać się z Debalcewa wczesnym rankiem 18 lutego[79][80][81]. Przed ostatecznym odwrotem w mieście przebywało około 6000 żołnierzy[80]. Przygotowania do odwrotu toczyły się potajemnie od kilku dni. Według „The New York Times”, kierownictwo ukraińskiej operacji wojskowej spędzało wiele czasu na próbach wytyczenia trasy ucieczki, ponieważ droga do Artemiwska stała się nieprzejezdna[79]. Sytuacja w Debalcewie była już nie do utrzymania dla rozmieszczonych tam wojsk ukraińskich. Jeden z żołnierzy powiedział, że gdyby siły ukraińskie pozostały w mieście, „na pewno oznaczałoby to niewolę lub śmierć”[82]. Aby znaleźć nadającą się do użytku trasę z Debalcewa, wysyłano na zwiad karetki „przez pola uprawne i bocznymi drogami”, zapewniając, że takie ruchy nie przyciągną uwagi separatystów[79]. Po wybraniu trasy na północ do kontrolowanej przez Ukrainę wioski Ługańskie, plan wycofania się został wdrożony w życie. Transporty wojsk ustawiły się w kolejce na skraju Debalcewa o godzinie 1:00 w nocy. Żołnierzom kazano przygotować się do wyjazdu za dziesięć minut bez wcześniejszego powiadomienia, a następnie załadować się na przygotowane ciężarówki. Ukraińcy nie mogli zabrać ze sobą ciężkiej broni i amunicji do niej, zniszczyli ją więc, aby nie wpadła w ręce separatystów[83][84].

Po załadowaniu się, kolumna około 2000 żołnierzy, w tym czołgi i inne pojazdy opancerzone, zaczęła opuszczać miasto[79]. Wyłączono reflektory, aby nie przyciągać uwagi separatystów. Pomimo tych przygotowań konwój został szybko zaatakowany przez siły rebeliantów. Pojazdy psuły się i rozbijały, a na konwój spadł ogień ze wszystkich stron. Jeden z żołnierzy wspominał, że separatyści „strzelali z czołgów, granatników przeciwpancernych i karabinów snajperskich”, a kolumna została „zdezintegrowana”[79]. Wielu żołnierzy zostało zmuszonych do opuszczenia swoich pojazdów i kontynuowania odwrotu pieszo. Zostawiono także ciała zabitych oraz rannych, których nie można było ewakuować[79]. Wycofanie się komplikował fakt, że siły rządowe nie przejęły kontroli nad Łohwynowem, jak twierdzono dzień wcześniej. Dowódca Batalionu „Donbas” Semen Semenczenko powiedział: „Wszystkie opowieści o Łohwynowem okazały się bajkami”[85]. W miarę upływu dnia do Ługańskiego przybywały kolejne partie obdartych ukraińskich żołnierzy, którzy opuścili Debalcewo[82]. „New York Times” napisał, że siły ukraińskie poniosły „poważne straty, zarówno w sprzęcie, jak w sile żywej”[79]. Debalcewo umilkło do godziny 15:00. Nad byłą ukraińską bazą operacyjną została podniesiona flaga Noworosji. Władze separatystów oświadczyły, że wzięły do niewoli setki żołnierzy ukraińskich[86]. Ukraińscy oficjele powiedzieli AFP, że podczas ewakuacji „trwały walki uliczne na pełną skalę, odbyła się też mała bitwa pancerna”[87].

Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko ocenił, że wycofanie się było „zaplanowane i zorganizowane” i że „nie było okrążenia”[88]. Żołnierze kwestionowali jednak relację głowy państwa. Niektórzy z nich zeznali, że „tak naprawdę rozkazano im pozostać na miejscu” i że „pozostawiono ich na śmierć w pułapce”[88]. Powiedzieli też, że ukraiński rząd i media powtarzały „kłamstwa” na temat sytuacji w Debalcewie, a ukraińskie siły były otoczone przez ponad tydzień[83][84][89]. Por. Jurij Precharia, który wcześniej przeżył okrążenie wojsk ukraińskich pod Iłowajskiem, ocenił, że szef Sztabu Generalnego Wiktor Mużenko powtórzył ten sam błąd, co w sierpniowej bitwie, pozostawiając ukraińskie siły w okrążeniu bez wsparcia. Jego zdaniem „dowódcy powinni byli wydać rozkaz przebicia się i wycofania, gdy tylko groźba okrążenia stała się oczywista”[88]. Ponadto Semenczenko dodał: „Problem dotyczył dowodzenia i koordynacji działań. […] To, co się teraz dzieje, jest wynikiem niekompetentnego dowodzenia naszymi wojskami, mimo że próbuje się to zatuszować burzą propagandową”[89].

Prezydent Poroszenko poinformował, że do końca dnia 18 lutego z Debalcewa wycofało się około 2500 ludzi, a liczba ta stanowiła 80% ukraińskich żołnierzy, którzy przebywali w mieście[90][91][92]. Oficjalne raporty mówiły, że podczas odwrotu zginęło 13 żołnierzy, a 157 zostało rannych. Żołnierze kwestionowali jednak te liczby jako rażąco niedokładne i powiedzieli, że liczba zabitych „szła w setki”[90][7][93]. Dwa tygodnie później oficjalną liczbę ofiar podczas odwrotu oszacowano na 19 zabitych, 12 zaginionych, 9 schwytanych i 135 rannych[94]. Ukraińskie źródła rządowe podały także, że w całej bitwie zginęło 179 żołnierzy, 110 dostało się do niewoli, a 81 zaginęło[8]. Liczba ofiar śmiertelnych po stronie ukraińskiej została później zaktualizowana do 267 zabitych, po tym, jak znaleziono ciała wielu spośród uznanych za zaginionych[6]. Przywódcy separatystów powiedzieli ponadto, że ich siły zdobyły znaczną ilość ukraińskiego, ciężkiego sprzętu, który został porzucony podczas odwrotu[95].

Niektórzy żołnierze pozostali uwięzieni w Debalcewie jeszcze 19 lutego, ale siłom, które wydostały się z okrążenia, zabroniono podejmowania akcji ratunkowej. Separatyści zlikwidowali ostatnie ogniska ukraińskiego ruchu oporu w rejonie Debalcewa 20 lutego, kiedy zajęli wsie Czornuchyne, Ridkodub, Nikiszyne i Mius[96]. Według raportu Biura ONZ ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (OCHA) z 27 lutego władze DNR znalazły po bitwie w domach i piwnicach w Debalcewie ok. 500 zwłok zabitych cywilów[97]. Prawie wszystkie budynki w centrum miasta zostały poważnie uszkodzone lub zniszczone w wyniku walk[97].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Udział negowany przez nią samą.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Zmiany egzonimów uchwalone na 119. posiedzeniu KSNG.
  2. ↑ Denys Kolesnyk: Isa Munayev died in the battle for Debaltseve. info.news, 2015-02-02. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  3. ↑ Patrick Sawer: Adam Osmayev: Cotswolds public schoolboy turned Ukraine militia commander. The Telegraph, 2015-02-02. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Oksana Grytsenko, Anastasia Vlasova: Thousands of Ukrainian soldiers trapped as Debaltseve pocket closes. Kyiv Post, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  5. ↑ Бірюков повідомив про загибель майже 3 тисяч бойовиків в районі Дебальцевого. Українська правда, 2015-02-20. [dostęp 2020-12-30]. (ukr.).
  6. ↑ a b c Книга пам'яті загиблих. [dostęp 2020-12-30]. (ukr.).
  7. ↑ a b Oksana Grytsenko: After Debaltseve Defeat, What Next?: Out from Debaltseve hell and back to the trenches. Kyiv Post, 2015-02-20. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  8. ↑ a b Laura Smith-Spark: Ukraine: Kerry threatens further sanctions over ‘craven’ Russian actions. CNN, 2015-02-22. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  9. ↑ Ukraine conflict: Rebels celebrate victory in Debaltseve. CBC News. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  10. ↑ Ukraine town ‘deserted and destroyed’ after rebel offensive. Zee News, 2015-02-10. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  11. ↑ Nemtsov Report: 220 Russian Soldiers Died in Ukraine Battles. Voice of America, 2015-05-12. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  12. ↑ Ukraine conflict: US warns of more sanctions on Russia. CNN, 2015-01-28. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  13. ↑ ATO forces take over Debaltseve, Shakhtarsk, Torez, Lutuhyne, fighting for Pervomaisk and Snizhne underway – ATO press center. Interfax-Ukraine, 2014-07-28. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  14. ↑ Spot report by the OSCE Special Monitoring Mission to Ukraine (SMM), 15 September 2014: Monitoring to the east of Donetsk, SMM patrol vehicles hit by fire. Organization for Security and Co-operation in Europe, 2014-09-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  15. ↑ Protracted conflict in eastern Ukraine continues to take heavy toll on civilians. United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights, 2014-10-08. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  16. ↑ a b c Maxim Tucker: Kremlin-backed separatists rain death down on Debaltseve. Kyiv Post, 2015-01-12. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  17. ↑ Kyiv reports Russian-led insurgents attacks in Debaltseve sector. Kyiv Post, 2015-01-22. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  18. ↑ Video: The fight to defend Ukraine’s strategic Debaltseve. France 24, 2015-01-23. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  19. ↑ Tom Parfitt: Tank troops fight to contain rebel expansion in eastern Ukraine. The Telegraph, 2015-01-24. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  20. ↑ Natalia Zinets, Denis Dyomkin: Ukraine rebels move to encircle government troops in new advance. Reuters, 2015-01-26. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  21. ↑ Ukraine rebels claim new key victory is within grasp. San Francisco Chronicles, 2015-01-28. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  22. ↑ Ukraine Today: Debaltseve encirclement attempts thwarted by Ukrainian artillery. Kyiv Post, 2015-01-29. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  23. ↑ Footage shows pro-Russian rebels under fire in Ukraine. BBC News, 2015-01-30. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  24. ↑ Militant tanks enter Uglegorsk, battle raging. UNIAN, 2015-01-29. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  25. ↑ Russia-backed rebels overrun another town in east in onslaught against army troops. Fox News, 2015-01-29. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  26. ↑ Death toll mounts in intense clashes in east Ukraine. Reuters, 2015-01-29. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  27. ↑ a b Ukraine battle rages for key town of Debaltseve. BBC, 2015-01-30. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  28. ↑ Ukrainian reinforcements arrive in Vuhlehirsk where fighting continues, Lysenko says. Ukrinform, 2015-01-30. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  29. ↑ a b Maxim Tucker: Separatists gain stranglehold over Debaltseve as evacuation continues. Kyiv Post, 2015-01-30. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  30. ↑ Aleksandar Vasovic, Andrei Makhovsky: Ukraine peace talks aborted as civilians die in east. Reuters, 2015-01-30. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  31. ↑ Olga Rudenko: Kremlin-backed separatists shell Debaltseve, kill 12. Kyiv Post, 2015-02-31. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  32. ↑ Another deadly weekend with 22 civilians killed in Donbas. Kyiv Post, 2015-02-01. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  33. ↑ Peter Leonard: Rebels, Ukraine govt forces jointly evacuate war-hit town. DFederal News Network, 2015-02-07. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  34. ↑ Peter Leonard: Civilians flee east Ukraine town as fighting intensifies. Associated Press, 2015-01-31. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  35. ↑ Ukraine crisis: ‘Dozens killed’ in east as Minsk talks held. BBC News, 2015-01-31. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  36. ↑ Maxim Tucker: Ukraine’s casualties spike as separatist spies and saboteurs roam behind army lines. Kyiv Post, 2015-02-01. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  37. ↑ a b Andrew E. Kramer: Rebels Set Sights on Small Eastern Ukraine Town. The News York Times, 2015-02-01. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  38. ↑ Oksana Grytsenko, Olena Goncharova: Volunteers evacuate residents from Debaltseve under shelling. Kyiv Post, 2015-02-02. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  39. ↑ Ukraine: Debaltseve’s residents reaching breaking point. Amnesty International, 2015-02-03. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  40. ↑ Maxim Tucker: Ukraine throws reinforcements at Debaltseve, separatists vow to escalate war. Kyiv Post, 2015-02-02. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  41. ↑ Maxim Tucker: Kremlin-backed separatists look to level Debaltseve. Kyiv Post, 2015-02-03. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  42. ↑ a b Maxim Tucker: Debaltseve residents flee for their lives amid separatist bombardment. Kyiv Post, 2015-02-06. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  43. ↑ Aleksandar Vasovic: Advancing Ukraine rebels appear to capture frontline town. Reuters, 2015-02-05. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  44. ↑ Gianluca Mezzofiore: Debaltseve battle: Pro-Russian and Ukrainian forces agree to humanitarian corridor for civilians. International Business Times, 2015-02-06. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  45. ↑ Kiev says rebels massing forces, 12 killed in Ukraine. Yahoo News, 2015-02-07. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  46. ↑ a b c Rebels claim to encircle Ukraine troops in Debaltseve. BBC News, 2015-20-10. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  47. ↑ a b Oksana Grytsenko: Debaltseve surrounded, surprise strike hammers Ukrainian military headquarters at Kramatorsk (VIDEO). Kyiv Post, 2015-02-10. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  48. ↑ Ukraine troops, pro-Russia rebels intensify clashes. CBS News, 2015-02-10. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  49. ↑ Парасюк: Начальник милиции Львовской области Загария жив, но тяжело ранен. ГОРДОН, 2015-02-10. [dostęp 2020-12-30]. (ros.).
  50. ↑ 19 Ukrainian servicemen killed, 78 injured near Debaltseve – general staff. Interfax-Ukraine, 2015-02-11. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  51. ↑ Ukraine Today: Militant Offensive in East Ukraine Continues: Ukrainian forces defend town of Debaltseve. YouTube, 2015-02-11. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  52. ↑ Nineteen Ukrainian troops killed near Debaltseve. Kyiv Post, 2015-02-11. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  53. ↑ Debaltseve police chief killed. Kyiv Post, 2015-02-11. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  54. ↑ a b Ukraine battles persist before cease-fire deadline; 25 dead. Arkansas Democrat Gazette, 2015-02-13. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  55. ↑ Ukraine crisis: Fierce fighting after Minsk peace deal. BBC News, 2015-02-13. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  56. ↑ Ukraine crisis: Fighting rages ahead of ceasefire. BBC News, 2015-02-14. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  57. ↑ Andrew E. Kramer, Michael R. Gordon: U.S. Faults Russia as Combat Spikes in East Ukraine. The New York Times, 2015-02-13. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  58. ↑ a b Andrew E. Kramer: Ukraine Cease-Fire Goes Into Effect, but Rebel Leader in Key Town Repudiates Accord. The New York Times, 2015-02-14. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  59. ↑ Ukraine crisis: Minsk ceasefire ‘generally holding’, say EU leaders. BBC News, 2015-02-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  60. ↑ Ukraina Today: Militants Snub Ceasefire in Debaltseve: Insurgent leader claims city is part of their territory. YouTube, 2015-02-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  61. ↑ Fears for Ukraine’s ceasefire as clashes with Russia-backed rebels intensify. The Guardian, 2015-02-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  62. ↑ Anton Zverev, Gleb Garanich: Ukraine rebels disavow ceasefire at encircled town. Reuters, 2015-02-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  63. ↑ Donbas rebels storming Debaltseve, Ukraine army says. ZIK, 2015-02-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  64. ↑ James Marson: Ukraine Fighting Subsides After Cease-Fire. The Wall Street Journal, 2015-02-15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  65. ↑ Ukraine crisis: Debaltseve clashes undermine ceasefire. BBC News, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  66. ↑ Stop shooting’ EU pleads as fresh Ukraine ceasefire teeters. Channel NewsAsia, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  67. ↑ Roman Olearchyk: Debaltseve fighting threatens Ukraine ceasefire. Financial Times, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  68. ↑ a b Нелли Вернер: Про становище 40-го батальйону у Дебальцевому розповіли на прес-конференції (оновлено). LB.ua, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30]. (ukr.).
  69. ↑ a b c Bez zapasów amunicji, bez łączności ze sztabem. Dramatyczny apel dowódcy Ukraińców okrążonych pod Debalcewem. Gazeta.pl, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30].
  70. ↑ Rebels offer corridor for Ukraine troops out of key town-Interfax. Reuters, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  71. ↑ a b Anton Zverev: Battle rages for town where Ukraine rebels reject ceasefire. Reuters, 2015-02-16. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  72. ↑ The battle for Ukraine rages on. Business Insider, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  73. ↑ Ukrainian military says rebels are fighting for control of Debaltseve rail station. Reuters, 2015-02-17. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  74. ↑ Ukraine crisis: Battle rages for Debaltseve despite truce. BBC News, 2015-02-17. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  75. ↑ Ополченцы сообщили о 300 сдавшихся в плен украинских военных. Interfax, 2015-02-17. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  76. ↑ Ukraine separatists claim major gains in Debaltseve. Deutsche Welle, 2015-02-17. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  77. ↑ Report: Soldiers near Debaltseve ask for help, say they could all be killed. UNIAN, 17.02.15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  78. ↑ Ukrainian forces ‘resume control over Logvinovo, Artemivsk-Debaltseve highway’. UNIAN, 17.02.15. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  79. ↑ a b c d e f g Andrew E. Kramer and David M. Herszenhorn: Ukrainian Soldiers’ Retreat From Eastern Town Raises Doubt for Truce. The New York Times, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  80. ↑ a b Ukraine troops withdrawing from key town of Debaltseve. The Guardian, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  81. ↑ Ukraine troops retreat from key town of Debaltseve. BBC News, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  82. ↑ a b Oksana Grytsenko: Escape from Debaltseve: Ukraine’s soldiers tell how they got out alive. Kyiv Post, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  83. ↑ a b Karoun Demirijian: Ukraine soldiers tell of their harrowing escape – by foot – from pro-Russian rebels. The Sydney Morning Herald, 2015-02-20. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  84. ↑ a b Oliver Carroll: Ukraine crisis: Hollow posturing as Kiev’s troops make bitter retreat from besieged Debaltseve. The Independent, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  85. ↑ Roland Oliphant: Ukrainian forces withdraw from Debaltseve, says Poroshenko. The Telegraph, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  86. ↑ Ragged but relieved, Ukrainian troops retreat from Debaltseve. Tahoo News, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  87. ↑ Ukrainian forces withdraw from Debaltseve. Deutsche Welle. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  88. ↑ a b c Petro Poroshenko: Poroshenko: Russia ‘was put to shame’ in Debaltseve (VIDEO, TRANSCRIPT). Kyiv Post, 2015-02-18. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  89. ↑ a b Ukrainian soldiers share horrors of Debaltseve battle after stinging defeat. The Guardian, 2015-02-19. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  90. ↑ a b Olivier Caroll: Ukraine crisis: A mood of relief, anger and mutiny prevails among retreating troops. The Independent, 2015-02-19. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  91. ↑ Lucian Kim: Debaltseve debacle puts Ukraine’s leader in jeopardy. That suits Vladimir Putin just fine. Reuters, 2015-02-19. [dostęp 2020-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-21)]. (ang.).
  92. ↑ President on the withdrawal of troops from Debaltseve: It was a difficult yet decent operation. Office of the President of Ukraine, 2015-02-19. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  93. ↑ Andrew E. Kramer and David M. Herszenhorn: Retreating Soldiers Bring Echoes of War’s Chaos to a Ukrainian Town. The New York Times, 2015-02-19. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  94. ↑ 19 Troops Killed, 9 Others Captured During Withdrawal From Debaltseve: Ukraine. RTT News, 2015-03-05. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  95. ↑ Ukraine conflict: Rebels celebrate victory in Debaltseve. CBC News, 2015-02-19. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  96. ↑ Olena Goncharova: Kremlin-backed fighters gain more ground, build forces for attack on Mariupol. Kyiv Post, 2015-02-20. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
  97. ↑ a b Ukraine. Situation report No.29 as of 27 February 2015. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. [dostęp 2020-12-30]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Bitwa_o_Debalcewo&oldid=74668707”