Bischofswerda
Bischofswerda (górnołuż. Biskopicy) – miasto w Niemczech, w kraju związkowym Saksonia, w okręgu administracyjnym Drezno, w powiecie Budziszyn na Górnych Łużycach nad rzeką Wesenitz, położone ok. 33 km na wschód od Drezna i ok. 18 km na zachód od Budziszyna. Siedziba wspólnoty administracyjnej Bischofswerda. W 2013 r. miało 11 605 mieszkańców.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||
| Powiat | |||
| Powierzchnia |
46,26 km² | ||
| Wysokość |
304 m n.p.m. | ||
| Populacja (31.12.2013) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
03594 | ||
| Kod pocztowy |
01877 | ||
| Tablice rejestracyjne |
BZ | ||
| |||
Położenie na mapie Niemiec  | |||
Położenie na mapie Saksonii  | |||
 51°08′N 14°11′E/51,133333 14,183333
| |||
| Strona internetowa | |||
Nazwa
edytujPierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1227 roku, kiedy to zapisano jej nazwę w formie Biscofiswerde. Nazwa była później notowana także w formach Bischopeswerde (1272), Bischoveswerde (1282), Bischofiswerde (1320), Bisschoffwerde (1411), Bisschoffwarten (1434), Bischwerde (1460), Bischwerdt (1530), Bischoffswerde (1538), Bischoffswerda (1671)[1]. Nazwa górnołużycka pojawiła się w źródłach pisanych pod koniec XVII wieku, po raz pierwszy w 1700 roku, kiedy odnotowano formę Biskopize. Późniejsze zapisy to: Bischkupiza (1761), Biskopicy (1843)[2].
Nazwa miasta złożona jest z określnika Bischof i nazwy pospolitej -werd(a), a oznacza ‘osadę biskupią położoną nad wodą’. Pochodzi od średnio-wysoko-niemieckiego wyrazu pospolitego bischof, czyli ‘biskup’, i nawiązuje do faktu założenia miasta przez biskupów miśnieńskich[2][3]. Rdzeń -werd(a) (staro-wysoko-niemieckie warid, werid, średnio-wysoko-niemieckie wert, -des, werder), czyli ‘wyspa, ostrów, półwysep, brzeg, wyniesiony kawałek lądu pośród mokradeł’, występuje z końcówką -a charakterystyczną dla nazw miejscowych regionu[3]. Górnołużycka nazwa Biskopicy jest odpowiednikiem nazwy niemieckiej i składa się z nazwy pospolitej biskop (dawniej biskup) oraz przyrostka -icy[4].
W językach czeskim i polskim stosowana jest czasem forma Biskupice[5].
Lokalnie miasto funkcjonuje także pod nazwami obocznymi Schibbock, Schiebock, Schiebbock, pochodzącymi od dialektalnego Schiebbock ‘taczka’. Jest to nawiązanie do dawnych targów na miejskim rynku, podczas których pospolicie wykorzystywano te urządzenia[2][4].
Historia
edytuj
Bischofswerda powstała w końcu XI wieku i swój początek zawdzięczają biskupowi Benonowi z Miśni i prowadzonej przez niego akcji misyjnej. Miastem Bischofswerda była już w 1227 r. W miejscowości zachowały się fragmenty średniowiecznych murów obronnych z basztami. W latach 1429, 1469, 1528 miasto ucierpiało z powodu pożarów. W 1559 Bischofswerda przeszła z rąk diecezji miśnieńskiej pod panowanie Elektoratu Saksonii. Tędy przebiegała jedna z tras przejazdów króla Augusta II Mocnego z Drezna do Warszawy[6]. Pamiątką z tego okresu jest słup dystansowy poczty polsko-saskiej z herbami Polski i Saksonii oraz monogramem króla z 1724 roku. Od 1806 część Królestwa Saksonii. W 1813 r. wielki pożar, wywołany podczas bitwy wojsk rosyjsko-pruskich z Napoleonem, strawił niemal całe miasteczko wraz z jego cennymi archiwami. Obecna zabudowa pochodzi z XIX i XX wieku. W 1871 miasto znalazło się w granicach Niemiec. W kwietniu 1945 r. miasto zostało opanowane przez 2 Armię Wojska Polskiego. W latach 1949–1990 część NRD. Od 1990 w granicach odtworzonego Wolnego Kraju Saksonia Republiki Federalnej Niemiec.
Wśród bardziej interesujących budynków są kościół i ratusz zbudowane wg projektu Gottloba Friedricha Thormeyera.
Dzielnice miasta
edytuj- Belmsdorf (górnołuż. Baldrijanecy)
- Bischofswerda (Biskopicy) z Pikau (Špikawy)
- Geißmannsdorf (Dźibrachćicy)
- Goldbach (Kadłobja)
- Großdrebnitz (Drjewnica) z Kleindrebnitz (Mała Drjewnica) oraz Neudrebnitz (Nowa Drjewnica)
- Schönbrunn (Šumborn) z Kynitzsch (Kinič) oraz Neu-Schönbrunn (Nowy Šumborn)
- Weickersdorf (Wukranćicy)
Zabytki
edytuj- Słup poczty polsko-saskiej z 1724 roku
- Pomnik księcia warszawskiego i króla saskiego Fryderyka Augusta na Starym Rynku
- Ratusz
- Dom biskupi
- Kościół katolicki pw. św. Benona z lat 20. XX wieku
- Gmach poczty
- Dworzec kolejowy
Gospodarka
edytujW mieście rozwinął się przemysł szklarski, maszynowy oraz ceramiczny[7].
Współpraca
edytujMiejscowości partnerskie:
Galeria
edytuj-
Stary Rynek z ratuszem -
Nowy Rynek -
Ulica Dworcowa (Bahnhofstraße) -
Szkoła -
Dom biskupi -
Gmach poczty -
Słup dystansowy poczty polsko-saskiej -
Pomnik Fryderyka Augusta -
Kościół św. Benona -
Dworzec kolejowy
Przypisy
edytuj- ↑ Bischofswerda. Historisches Ortsverzeichnis von Sachsen. [dostęp 2022-08-21]. (niem.).
- ↑ a b c Ernst Eichler, Hans Walther: Historisches Ortsnamenbuch von Sachsen. T. I. A – L. Berlin: Akademie Verlag, 2001, s. 75. ISBN 3-05-003728-8.
- ↑ a b Ernst Eichler, Hans Walther: Historisches Ortsnamenbuch von Sachsen. T. III. Apparat und Register. Berlin: Akademie Verlag, 2001, s. 103–106. ISBN 3-05-003728-8.
- ↑ a b Manfred Niemeyer, Deutsches Ortsnamenbuch, Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG, 2012, s. 71, ISBN 978-3-11-018908-7.
- ↑ Krzysztof R. Mazurski, Andrzej Zieliński, Łużyce, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 39, ISBN 83-03-00772-6.
- ↑ » Informacja historycznaDresden-Warszawa [online], www.dresden-warszawa.eu [dostęp 2017-11-22] (pol.).
- ↑ Bischofswerda, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-06].
Bibliografia
edytuj- Krzysztof Radosław Mazurski, Andrzej Zieliński, Łużyce, Warszawa: KAW, 1984, ISBN 83-03-00772-6, OCLC 76329792.
- Statistisches Landesamt des Freistaates Sachsen, Kamenz, 2009