Wikipedia

Bio art

sztuka używająca rozmaitych form życia jako podstawowej materii artystycznej

Bio art (także wet art, transgenic art, vivoart, sztuka genetyczna) – sztuka używająca rozmaitych form życia jako podstawowej materii artystycznej[1][2]. Artyści tworzący dzieła, które zwykło się określać mianem bio art, opierają swoją twórczość artystyczną na wykorzystywaniu metod współczesnej biologii i biotechnologii[2]. Utwory bio art niekiedy inspirowane są i wykorzystują kultury tkankowe, neuropsychologię, inżynierię genetyczną[1].

Elvin Flamingo – „WE – THE COMMON BODY„ + Infer (Radosław Deruba, Patryk Chyliński)
Portet Sérgio Valle Duarte, który pokazuje podobieństwo pomiędzy klonowaniem a fotografią.

Zakres BioArtu jest przez niektórych artystów uważany za ściśle ograniczony do "żywych form", podczas gdy inni włączają do niego sztukę wykorzystującą wyobrażenia współczesnej medycyny i badań biologicznych, lub wymagającą, by poruszała kontrowersje lub niewidoczne aspekty charakterystyczne dla nauk przyrodniczych. Tworzenie żywych istot i badanie nauk biologicznych wiąże się z pytaniami etycznymi, społecznymi i estetycznymi. W ramach BioArtu trwa debata, czy wszelkie formy artystycznego zaangażowania w nauki biologiczne i ich społeczne konsekwencje (np. w postaci obrazów z medycyny) powinny być uważane za część ruchu artystycznego, czy tylko takie dzieła sztuki, które zostały stworzone w laboratorium, są klasyfikowane jako sztuka organiczna[3][4][5][6][7].

Przegląd

edytuj

BioArt pojawił się pod koniec XX wieku i na początku XXI wieku. Chociaż artyści BioArtu pracują z żywą materią, istnieje pewna debata odnośnie do etapów, w których materię można uznać za żyjącą. Tworzenie żywych istot i praktykowanie nauk biologicznych prowadzi do rozważań etycznych, społecznych i estetycznych[8][9].

Przegląd BioArt często ma na celu podkreślenie tematów i piękna w biologicznych podmiotach, poruszenie lub zastanowienie się nad filozoficznymi koncepcjami czy trendami w nauce, a czasami może być szokujący lub humorystyczny. Podnosząc pytania o rolę nauki w społeczeństwie, "większość tych prac ma charakter refleksji społecznej, przekazując krytykę polityczną i społeczną poprzez połączenie procesów artystycznych i naukowych.Dzieła BioArtu najczęściej są postrzegane jako wkład w społeczne, polityczne i ekonomiczne pytania wynikające z badań naukowych, jednak czasami przyczyniają się i przynoszą postępy w badaniach[6][10][7].

Artyści w laboratoriach

edytuj

Chociaż większość osób uprawiających BioArt jest kategoryzowana jako artyści w tej nowej dziedzinie, mogą być również postrzegani jako naukowcy. W BioArte artyści często współpracują z naukowcami, a w niektórych przypadkach sami są naukowcami. Podczas gdy niektórzy artyści mają wcześniejsze wykształcenie naukowe, inni muszą być szkoleni w celu przeprowadzenia procedur lub pracować wspólnie z naukowcami, którzy potrafią wykonywać wymagane zadania[11][7].

Historyczny BioArt

edytuj

W poprzednich wiekach artyści bardziej krytycznie podchodzili do obrazów z nauk przyrodniczych i rozumieli je nie tylko jako prostą ilustrację odkryć biologicznych, ale jako proces związany z epoką i odpowiednim słownictwem stylowym.

Leonardo da Vinci, urodzony w 1452 roku, znany z arcydzieł takich jak Mona Lisa czy Ostatnia Wieczerza, głęboko angażował się w przecięcie nauki i sztuki. Aby tworzyć dokładne i realistyczne dzieła, przeprowadzał dogłębne badania anatomii, sekcjonując około 30 ludzkich trupów, czasami przeprowadzając sekcję wielu ciał w jeden dzień. Dążenie Leonarda do wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych, w tym szczegółowe badania roślin, optyki i światła, było napędzane celem zwiększenia jego przedstawień artystycznych[12][13]. Głębokie badania Leonarda da Vinci nad anatomią i ruchem ludzkim zapowiadały współczesną robotykę, łącząc anatomię z inżynierią i projektując automaty, które naśladowały ludzkie ruchy[14].

Ernst Haeckel był niemieckim biologiem, zoologiem i artystą przełomu XIX i XX wieku, który używał sztuki do ilustrowania swoich naukowych odkryć przed makrofotografią i mikroskopią fotograficzną. Starannie rejestrował ukryte zawiłości naturalnych form za pomocą jego żywych i stylizowanych rysunków. Jego ceniona publikacja "Kunstformen Der Natur" (Formy sztuki w przyrodzie) z 1904 roku jest do dziś uważana za "wizualną encyklopedię" żywych organizmów. Jego praca łącząca biologię i sztukę nie tylko promowała darwinizm w Niemczech, ale także głęboko wpłynęła na sztukę, wzornictwo i architekturę wczesnego XX wieku[15][16].

Współczesny BioArt

edytuj
 
"Regenerative Reliquary" autorstwa Amy Karle, rzeźba bioart z 2016 roku

Pojęcie sztuki transgenicznej ("transgenic art") zostało wprowadzone w 1998 roku przez Eduardo Kac i odnosi się do formy sztuki, "która za pomocą metod genetycznych przenosi syntetyczne geny do jednego organizmu lub naturalny materiał genetyczny z jednego gatunku do drugiego, tworząc w ten sposób unikalne żywe istoty"[17]. Jeszcze przed tą definicją, w 1986 roku Reiner Maria Matysik przedstawił projekt artystyczny o nazwie "Rekombination"[18]. Celem sztuki transgenicznej jest tworzenie organizmów noszących obcy DNA. W wizji Kaca sztuka może kontynuować ewolucję i faktyczne tworzenie nowych żywych istot. Najbardziej znane prace Eduardo Kaca to Genesis (1998/99), The Eight Day (2000/2001) oraz GFP Bunny (2000), które zamówił w 2000 roku jako stworzenie transgenicznej króliczki GFP. "Kampania PR zawierała zdjęcie Kaca trzymającego białego królika oraz drugiego królika fotograficznie wzmocnionego, aby wyglądał na zielonego."[19]

SymbioticA stworzyła jedno z pierwszych laboratoriów sztuki/nauki dla artystów zainteresowanych pracą z metodami i technologiami BioArt[8]. Niektórzy założyciele SymbioticA, Oron Catts i Ionat Zurr założyli również projekt The Tissue Culture & Art. Od wczesnych lat 90.[20] The Tissue Culture & Art Project pracuje nad sztuczną produkcją tkanki biologicznej, gdzie hodowla komórek służy jako medium artystyczne. Prace TC&A dotyczą między innymi żywności, odzieży z hodowli tkankowej, form rzeźbiarskich z hodowli tkanin oraz zmieniającej się relacji między żywym a nieżyjącym towarzystwem. W ramach swoich badań artystycznych twórcy wprowadzili termin "Semi-Living", opisując nową kategorię życia stworzoną w laboratorium[21].

W 2003 roku, The Tissue Culture & Art Project we współpracy ze Stelarc wyhodował 1/4 replikę ucha z ludzkich komórek, tworząc projekt Extra Ear. Projekt został przeprowadzony w Symbiotica[22]. W 2006 roku Marc Stelarc przeszedł pierwszą z dwóch operacji, podczas których wszczepiono mu "Ucho Na Ramieniu". Druga operacja polegała na wszczepieniu mikrofonu w wszczepione ucho, aby mogło ono słyszeć. Wszczepione ucho następnie przekazywało dźwięk do innych części świata, dzięki czemu ludzie mogli słuchać tego, co ucho na ramieniu słyszy. Połączył je z internetem, co jeszcze bardziej połączyło jego biologię z technologią, ale otworzyło również możliwość włamania się. Projekt trwał ponad 12 lat.[23][24]

Amy Karle jest uznawana za pierwszą bioartystkę łączącą nauki komputerowe i nauki przyrodnicze, biotechnologię i infotechnologię[25][26][27]. W latach 2015–2016 Karle stworzyła Regenerative Reliquary, rzeźbę z bio-drukowanych rusztowań do hodowli ludzkich komórek macierzystych MSC w kształcie ludzkiej dłoni, umieszczoną w bioreaktorze. Początkowe wersje tego dzieła stworzyła we współpracy z naukowcami, biospecjalistami, specjalistami ds. materiałów i technologami[28][29][30]. W 2019 roku stworzyła biomechaniczną rzeźbę w kształcie bijącego ludzkiego serca wystawioną w Japonii, gdzie historycznie istniała duża kontrowersja wokół przeszczepu narządów, zwłaszcza przeszczepów serca. Dzieło sztuki proponuje przeprojektowany układ naczyniowy z potencjałem poprawy funkcji serca oraz możliwość hodowli organów zastępczych w laboratorium zamiast używania ludzkich lub innych zwierzęcych przeszczepów, jednocześnie zadając pytania o implikacje poprawy tego, czym jest bycie człowiekiem, i wpływ na ewolucję[31][32]. Amy Karle była wcześniej artystką dyplomatką w Polsce i artystką rezydentką w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie[33][34][35].

polscy bioartystowie

edytuj

Wśród polskich artystów bioartu jest m.in. Michał Brzeziński, który łącząc afektywne oddziaływania własnego ciała i rozmaitych organizmów żywych z systemami informatycznymi tworzy interaktywne instalacje, a także koncerty, w których np. rośliny i mikroorganizmy sterują obrazami i dźwiękami[36][37]. Inni bioartowi polscy artyści to m.in. Elvin Flamingo[38] i Karolina Sulich[39].

Ważne wystawy bioartu

edytuj
 
Dzieło bioart w bio-atelier w Muzeum Sztuki Mori (Tokio, Japonia)

Ars Electronica w Linz w Austrii oraz Festiwal Ars Electronica były wczesnymi adaptatorami prezentującymi i promującymi bioart i nadal są pionierami w zakresie dzielenia się i promowania bioartu, projektów życiowych i bioartystów. Ich długoletnia nagroda Prix Ars Electronica, która prezentuje i docenia artystów w różnych kategoriach mediów, obejmuje kategorie sztuk hybrydowych i sztuki życia, które obejmują bioart[40][41].

W 2016 roku tematem Biennale Sztuki Mediów w Pekinie była "Etyka Technologii"[42], a w 2018 roku "<Post-Life>"[43]. Biennale odbywa się w CAFA Museum w Pekinie, Chinach i obejmuje główne prace w zakresie sztuk biologicznych, z tematycznymi wystawami. Biennale 2018 obejmowało międzynarodowe prace związane z tematycznymi tematami "Data Life", "Mechanical Life" i "Synthesized Life", a przestrzeń wystawowa Lab Space koncentrowała się na prezentacji międzynarodowej praktyki laboratoryjnej w sztuce i technologii[44].

Centre Pompidou w Paryżu, Francja, zaprezentowało w 2019 roku "La Fabrique Du Vivant", "Tkanka Życia", zbiorową wystawę żywego i sztucznego życia z najnowszymi pracami artystów, projektantów i badań z laboratoriów naukowych. Dzieła sztuki kwestionują związki między żywym a sztucznym, a także procesy sztucznego odtwarzania życia; manipulacja procedurami chemicznymi na materii żywej; samo generujące się prace o zmiennych formach; hybrydowe prace z materii organicznej i przemysłowej, lub hybrydyzacja ludzkich i roślinnych komórek. W tej erze technologii cyfrowych artyści czerpią z świata biologii, rozwijając nowe środowiska społeczne i polityczne oparte na problemach tych żyjących w tej erze[45].

Mori Art Museum w Tokio, Japonia, "Przyszłość i Sztuka: SI, Robotyka, Miasta, Życie - Jak Ludzkość Będzie Żyć Jutro" w latach 2019-2020. Była to zbiorowa wystawa, która obejmowała "bio atelier" z bioartami od prominentnych bioartystów z całego świata. Jednym z celów kuratorskich było wywołanie kontemplacji - poprzez najnowsze osiągnięcia naukowe i technologiczne w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja, biotechnologia, robotyka i rzeczywistość rozszerzona używane w sztuce, dizajnie i architekturze - jak ludzie, ich życie i kwestie środowiskowe mogą wyglądać w najbliższej przyszłości z powodu tych rozwojów[31][32].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Monika Bakke: Bio art – sztuka in vivo i in vitro. [w:] Obieg [on-line]. Centrum Sztuki Współczesnej, 25 września 2008. [dostęp 2012-03-10].
  2. ↑ a b Amalia Kallergi: Bioart on Display – challenges and opportunities of exhibiting bioart. Uniwersytet w Lejdzie, maj 2008. [dostęp 2012-03-10]. (ang.).
  3. ↑ Operacje protestacyjne, to jest bioart Orlana [online], Fahrenheit Magazine, 15 lutego 2021 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
  4. ↑ Bio-Art: Die Kunst für das 21. Jahrhundert [online], www.kunstforum.de [dostęp 2023-09-25] (niem.).
  5. ↑ What is Bio Art? – ARTDEX [online] [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  6. ↑ a b Sztuka, nauka i życie: fuzja bioartu [online], Fahrenheit Magazine, 1 lutego 2021 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
  7. ↑ a b c Olivia Solon, Bioart: The Ethics and Aesthetics of Using Living Tissue as a Medium, „Wired”, ISSN 1059-1028 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  8. ↑ a b Olivia Solon, Bioart: The Ethics and Aesthetics of Using Living Tissue as a Medium, „Wired”, ISSN 1059-1028 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  9. ↑ Outfitting the Laboratory of the Symbolic: Toward a Critical Inventory of Bioart, [w:] Claire Pentecost, Tactical Biopolitics: Art, Activism and Technoscience, The MIT Press, 2008, s. 110, ISBN 978-0-262-04249-9.
  10. ↑ Ethics, AI, philosophy and Van Gogh's ear in Diemut Strebe's bio-artistic proposal [online], Fahrenheit Magazine, 22 lutego 2021 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  11. ↑ BIOart [online], web.archive.org, 20 października 2008 [dostęp 2023-09-25] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-20].
  12. ↑ Britni R. McAshan, Curated: the Many Wonders of Leonardo da Vinci [online], TMC News, 1 listopada 2017 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  13. ↑ Eva Amsen, Leonardo Da Vinci's Scientific Studies, 500 Years Later [online], Forbes [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  14. ↑ Leonardo da Vinci’s Robots and Their Modern-Day Influence [online], www.artpublikamag.com [dostęp 2023-09-25].
  15. ↑ Emma Taggart, Before Macro Photography Was Invented, This Scientist Used to Illustrate His Microscopic Findings [online], My Modern Met, 3 sierpnia 2019 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  16. ↑ I. Sugalska, Eugenika. W poszukiwaniu istoty niemieckiego totalitaryzmu, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań 2015, s. 165.
  17. ↑ Bunkier Sztuki » Eduardo Kac | Lagoglyphs [online], bunkier.art.pl [dostęp 2023-09-25].
  18. ↑ Ingeborg Reichle, Bio-Art: Die Kunst für das 21. Jahrhundert [online], KUNSTFORUM International, 2018 [dostęp 2021-08-05].
  19. ↑ Transgenic Art [online], www.ekac.org [dostęp 2023-09-25].
  20. ↑ The Tissue Culture & Art Project [online], Experimenta [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  21. ↑ WA Now – Biomess: The Tissue Culture & Art Project | The Art Gallery of Western Australia [online], Art Gallery WA, 19 kwietnia 2019 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  22. ↑ Regine, Extra Ear 1/4 Scale [online], We Make Money Not Art, 15 grudnia 2004 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  23. ↑ Condé Nast, Why This Australian Artist Has a Third Ear Casually Growing on His Arm [online], GQ, 14 sierpnia 2015 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  24. ↑ Helen Pidd, Artist gets an extra ear implanted into his arm, „The Guardian”, 13 kwietnia 2009, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  25. ↑ Ewelina Twardoch-Raś, Sztuka biometryczna w perspektywie filozofii post- i transhumanizmu: w stronę estetyki postafektywnej, Wydawnictwo UJ, 2 listopada 2021, ISBN 978-83-233-7212-7 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
  26. ↑ Creating artscience collaboration : bringing value to organizations, OCLC 1089014855 (ang.).
  27. ↑ Regeneracja ludzkiego ciała sztuką: bio-artystyczna propozycja Amy Karle [online], Fahrenheit Magazine, 5 lutego 2021 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
  28. ↑ Meaghan Lee Callaghan, An Artist Is Growing A Skeleton Human Hand In A Lab [online], Popular Science, 12 października 2016 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  29. ↑ Annalee Newitz, An artist is prototyping a hand grown out of human stem cells [online], Ars Technica, 24 maja 2016 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  30. ↑ Marcin Rotkiewicz, Fascynujący bioart, czyli fuzja sztuki i nauki [online], www.polityka.pl, 2018 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
  31. ↑ a b Future and the Arts: AI, Robotics, Cities, Life - How Humanity Will Live Tomorrow [online], www.mori.art.museum [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  32. ↑ a b Ana Paola Flores, Biopolitics in Future and the Arts: AI, Robotic, Cities, Life - Tokyo Exhibition [online], 1 stycznia 2020 [dostęp 2023-09-25].
  33. ↑ Amy Karle | American Arts Incubator [online] [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  34. ↑ amy karle - U.S. Embassy Poland Search Results [online], search.usembassy.gov [dostęp 2023-09-25].
  35. ↑ U.S. Mission Poland, Arts Incubator Program Successfully Concludes with Exhibition at Copernicus Science Center [online], U.S. Embassy & Consulate in Poland, 21 maja 2018 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  36. ↑ Michał Brzeziński: Bios – Bioculture Artlab.
  37. ↑ Bioart – sztuka poza człowiekiem. Dwójka – Program 2 Polskiego Radia, 2013-08-06. [dostęp 2016-03-29].
  38. ↑ Elvin Flamingo | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2019-12-16] (ang.).
  39. ↑ Karolina Sulich [online], Global Community Bio Summit [dostęp 2019-12-16] (ang.).
  40. ↑ BioArt [online], Ars Electronica Blog [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  41. ↑ Prix Ars Electronica [online], Prix Ars Electronica, 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-09-25] (ang.).
  42. ↑ d SCHOOL CAFA [online], design.cafa.edu.cn [dostęp 2023-09-25].
  43. ↑ Judith Amores Fernandez, Beijing Media Arts Biennale 2018 [online], MIT Media Lab [dostęp 2023-09-25].
  44. ↑ CAFA预告丨第二届北京媒体艺术双年展“后生命”9月5日即将登场！ [online], 微信公众平台 [dostęp 2023-09-25].
  45. ↑ La Fabrique du vivant - « Mutations / Créations 3 » [online], Centre Pompidou [dostęp 2023-09-25] (fr.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Bio_art&oldid=74300665”