Bilastyna

Bilastyna – organiczny związek chemiczny stosowany jako lek przeciwhistaminowy II generacji, antagonista receptora histaminowego H₁.

Bilastyna

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas 2-[4-(2-{4-[1-(2-etoksyetylo)-1-benzoimidaz-2-ylo]piperydyn-1-ylo}etylo)fenylo]-2-metylopropionowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C28H37N3O3
Masa molowa	463,61 g/mol
Identyfikacja
PubChem	185460
DrugBank	DB11591
SMILES O=C(O)C(c1ccc(cc1)CCN4CCC(c2nc3ccccc3n2CCOCC)CC4)(C)C
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.
Klasyfikacja medyczna
ATC	R06AX19 S01GX12

Bilastyna wprowadzona została do terapii w 2010 roku. Stosowana jest w leczeniu objawowym sezonowego oraz całorocznego nieżytu nosa i zapalenia spojówek, a także pokrzywki.

Zastosowanie

Bilastyna spełnia kryteria leku przeciwhistaminowego do leczenia kataru siennego (alergicznego nieżytu nosa) zgodnie z wytycznymi ARIA 201, gdzie pacjentom z ANN zaleca się stosowanie nowej generacji doustnych leków antyhistaminowych, niewykazujących działania sedatywnego i niewchodzących w interakcje z cytochromem P450. Badania Horaka i wsp. potwierdziły istotne zmniejszenie objawów nosowych (ang. Total Nasal Symptom Score TNSS) przy ANN, jak kichanie, świąd nosa czy wodnista wydzielina już w pierwszej dobie od podania leku. Bilastyna redukuje też objawy oczne występujące przy ANN (zgodnie z wynikami badań Kuny i wsp. świąd oczu o 64,4%, łzawienie oczu o 70,9% i zaczerwienienie oczu o 65,2%). Z kolei badania Bacherta i wsp. potwierdzają skuteczność bilastyny w leczeniu zapalenia błony śluzowej nosa porównywalną do desloratadyny.

Farmakokinetyka i farmakodynamika

Bilastyna wykazuje liniową farmakokinetykę w zakresie badanych dawek (5 do 200 mg) z niewielką zmiennością międzyosobniczą. Szybko wchłaniana po przyjęciu doustnym, osiągając maksymalne stężenie w osoczu krwi już po około 1,3 godziny. Pojemność dystrybucji bilastyny wynosi 1,29 l/kg, a jej efekt terapeutyczny utrzymuje się do 26 godzin. Nie zaobserwowano kumulacji leku w organizmie. Prawie 95% dawki 20 mg jest wydalane z moczem (28,3%) i kałem (66,5%) w postaci niezmienionej. Stąd wiadomo, że bilastyna nie jest metabolizowana w wątrobie, więc ryzyko wejścia w interakcje z lekami metabolizowanymi przez cytochrom P450 jest bliskie zeru. W dawkach terapeutycznych bilastyna wiąże się z białkami osocza w 84–90%, a jej średni okres półtrwania wynosi 14,5 godziny.

Mechanizm działania

Bilastyna znosi wszystkie działania biologiczne histaminy – jednego z najważniejszych mediatorów w alergicznym nieżycie nosa, alergicznym zapaleniu spojówek czy w astmie oskrzelowej, a także w innych procesach zapalnych. Pobudzając receptor H₁, histamina powoduje skurcz mięśni gładkich oskrzeli – napad duszności, a także jelit u alergików pokarmowych. Doprowadza także do rozszerzenia naczyń tętniczych i naczyń żylnych błon śluzowych, co odpowiada za powstanie wodnistej wydzieliny z nosa i bąbli pokrzywkowych z rumieniem. Pobudzenie wybranych receptorów czuciowych skutkuje zaś świądem nosa, skóry oraz odruchowe kichanie. Bilastyna blokuje biologiczne działanie histaminy, stabilizuje receptor H₁ w formie nieaktywnej, uniemożliwia połączenie się z nim cząsteczki histaminy, a w konsekwencji aktywację receptora i dalsze przekazywanie sygnału. Prowadzi to do:

• zmniejszenia obrzęku tkanek;
• zmniejszenia nacieku zapalnego;
• zmniejszenia wydzielania gruczołowego;
• zaniku kichania;
• zmniejszenia świądu skóry i błon śluzowych;
• zaniku rumienia;
• zmniejszenia obrzęku skóry, błony śluzowej nosa i tkanek objętych zapaleniem;
• obniżenia aktywności limfocytów B.

Bilastyna jako lek przeciwhistaminowy II generacji wykazuje wysokie powinowactwo do receptora histaminowego H₁ i jedynie śladowe powinowactwo do receptorów innych amin i peptydów. Powinowactwo do receptora H₁ jest około trzy razy większe niż cetyryzyny i pięć razy większe niż feksofenadyny. Przekłada się to na obniżenie ryzyka działań niepożądanych w stosunku do leków przeciwhistaminowych I generacji, które odznaczają się niską selektywnością i działają nie tylko na receptor H₁, ale także na receptory muskarynowe, receptory adrenergiczne alfa, receptory serotoninowe oraz kanały potasowe. W odróżnieniu od nich bilastyna nie przenika przez barierę krew–mózg i nie blokuje receptora H₁ w ośrodkowym układzie nerwowym. Wykazuje też działanie zarówno receptorowe, jak i pozareceptorowe, odznaczając się dodatkowym działaniem przeciwzapalnym, niezależnym od receptora H₁ i innych receptorów histaminowych.

Wskazania do stosowania

Wskazaniami do stosowania bilastyny są:

• leczenie alergicznego zapalenia spojówek;
• profilaktyka i leczenie alergicznego nieżytu nosa:
  • sezonowego;
  • przewlekłego (całorocznego);
  • lekkiego;
  • umiarkowanego/ciężkiego;
• leczenie objawowe pokrzywki;
  • ostrej;
  • przewlekłej.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na substancję czynną bilastynę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą preparatu leczniczego. Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa terapii opartej na bilastynie u dzieci poniżej 12. roku życia. U pacjentów z umiarkowaną lub ciężką niewydolnością nerek należy unikać jednoczesnego aplikowania leku z inhibitorami P-glikoproteiny (np. ketokonazol, erytromycyna, cyklosporyna, rytonawir lub diltiazem), gdyż może to zwiększać stężenie bilastyny w osoczu, a tym samym podnosić ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

W celu zachowania należytej ostrożności zaleca się unikanie stosowania podczas ciąży. Nie stwierdzono wydzielania bilastyny do mleka matki, jednak decyzja dotycząca kontynuowania karmienia piersią i/lub kontynuowania terapii bilastyną powinna być podjęta po rozważeniu stosunku korzyści wynikających z karmienia piersią (dla dziecka) i z leczenia bilastyną (dla matki).

Działania niepożądane

Bilastyna jest lekiem przeciwhistaminowym o bardzo niskim Kd (44). Lek silnie wiąże się więc z receptorem H1 (pięć razy silniej niż feksofenadyna), a z innymi receptorami (alfa adrenergicznym, serotoninergicznym czy receptorem acetylocholinowym) – w niewielkim stopniu. Dzięki temu bilastyna nie ma praktycznie żadnych istotnych działań niepożądanych, a ich ewentualne występowanie jest zbliżone do działań niepożądanych podczas podawania placebo.

Badania kliniczne wykazały, że najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi u pacjentów przyjmujących bilastynę w dawce 20 mg należały: ból głowy, senność, zawroty głowy i zmęczenie. Przy tym występowały one z częstotliwością podobną, jak u pacjentów przyjmujących placebo (12,7% w stosunku do 12,8%). Badania potwierdzają, że w odniesieniu do desloratadyny, bilastyna wywołuje znacznie mniej objawów niepożądanych (32,6% dla desloratadyny w stosunku do 28,3% dla bilastyny). Zestawiona z cetyryzyną, wykazuje mniejsze natężenie senności (4,8% dla cetyryzyny w stosunku do 0,4% dla bilastyny) i zmęczenia (7,5% dla cetyryzyny w stosunku do 1,8% dla bilastyny) po jej zażyciu. Bilastyna w pojedynczej dawce 20 mg i dawkach powtarzanych przez 8 dni nie wpływa również na zdolność prowadzenia pojazdów oraz nie wykazuje działania kardiotoksycznego.

Interakcje

• Żywność – jedzenie zmniejsza dostępność biologiczną bilastyny o 30% po podaniu doustnym.
• Sok grejpfrutowy – jego spożycie zmniejsza dostępność biologiczną bilastyny o 30%, co może dotyczyć też innych soków owocowych, a natężenie efektu zależeć od producenta i składu produktu. Mechanizmem tej interakcji jest zahamowanie polipeptydu OATP1A2 – transportera wychwytu – dla którego substratem jest bilastyna.
• Inhibitory OATP1A2 (np. rytonawir, ryfampicyna) – mogą, podobnie jak soki i żywność, zmniejszać stężenia bilastyny w osoczu.
• Ketokonazol lub erytromycyna – ich jednoczesne spożycie z bilastyną zwiększa dwukrotnie ekspozycję ogólnoustrojową (AUC), a dwu-trzykrotnie maksymalne stężenie we krwi (Cmax), co tłumaczy się interakcją z jelitowym wypływem transporterów.
• Inhibitory glikoproteiny P (np. cyklosporyna) – mogą zwiększać stężenie bilastyny w osoczu.
• Diltiazem – jednoczesne przyjęcie 20 mg bilastyny i 60 mg diltiazemu zwiększa maksymalne stężenie bilastyny we krwi (Cmax) o 50%, co wynika z interakcji z jelitowym wypływem transporterów.
• Lorazepam – jednoczesne przyjmowanie 20 mg bilastyny i 3 mg lorazepamu przez 8 dni nie nasiliło depresyjnego wpływu lorazepamu na ośrodkowy układ nerwowy.
• Alkohol – sprawność psychomotoryczna po jednoczesnym spożyciu alkoholu i 20 mg bilastyny jest podobna do obserwowanej po przyjęciu alkoholu i placebo.

Dawkowanie i sposób podawania

Lek przeznaczony jest do doustnej aplikacji 1 h przed posiłkiem lub 2 h po posiłku bądź też spożyciu soku owocowego. Zalecane jest przyjęcie dobowej dawki jednorazowo (dorośli i dzieci powyżej 12 lat). Stąd ewentualne linie podziału występujące na tabletkach zawierających bilastynę służą nie do zmniejszenia dawki o połowę, lecz ułatwieniu połknięcia leku po uprzednim podzieleniu tabletki. Zalecana maksymalna dawka preparatu to 20 mg (1 tabletka) dziennie. W przypadku nasilonych objawów pokrzywki po 2-tygodniowej terapii Gdy po 1-4 tygodni takiego leczenia objawy nie ustąpią, zaleca się zmianę preparatu leczniczego.

Czas trwania terapii jest zależny od przyczyny podjęcia leczenia:

• alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa (AZBŚN) – leczenie ograniczone do okresu ekspozycji na alergen;
• sezonowe zapalenia błony śluzowej nosa (SAR, z ang. seasonal allergic rhinitis) – leczenie przerywane po ustąpieniu objawów i wznawiane w momencie ich nawrotu;
• całoroczny zapalenie błony śluzowej nosa – leczenie ciągłe podczas okresów ekspozycji na alergeny;
• pokrzywka – leczenie zależne od jej typu, czasu trwania oraz przebiegu dolegliwości.

Nie jest wymagane dostosowanie indywidualnej dawki leku u pacjentów w podeszłym wieku, z zaburzeniami czynności nerek oraz z zaburzeniami czynności wątroby. Stężenie bilastyny w osoczu u pacjentów z zaburzeniem czynności nerek mieści się bowiem w bezpiecznym zakresie. Podobnie zmiany w czynności wątroby nie wpływają istotnie na farmakokinetykę bilastyny, gdyż ta metabolizowana jest głównie przez nerki. Nie zaobserwowano również istotnych różnic dotyczących farmakokinetyki leku u osób w podeszłym wieku w porównaniu z młodszymi pacjentami.

W Polsce bilastyna dostępna jest w postaci wielu preparatów handlowych.

Bibliografia

• Natalie J.N.J. Carter Natalie J.N.J., Bilastine: in allergic rhinitis and urticaria, „Drugs”, 72 (9), 2012, s. 1257–1269, DOI: 10.2165/11209310-000000000-00000, PMID: 22686617 [dostęp 2025-01-03]  (ang.).
• ReyesR. Corcóstegui ReyesR. i inni, Preclinical pharmacology of bilastine, a new selective histamine H1 receptor antagonist: receptor selectivity and in vitro antihistaminic activity, „Drugs in R&D”, 6 (6), 2005, s. 371–384, DOI: 10.2165/00126839-200506060-00005, PMID: 16274260 [dostęp 2025-01-03]  (ang.).
• NereaN. Jauregizar NereaN. i inni, Pharmacokinetic-pharmacodynamic modelling of the antihistaminic (H1) effect of bilastine, „Clinical Pharmacokinetics”, 48 (8), 2009, s. 543–554, DOI: 10.2165/11317180-000000000-00000, PMID: 19705924 [dostęp 2025-01-03]  (ang.).
• M.M. Jutel M.M., K.K. Solarewicz-Madejek K.K., Bilastyna – nowy lek przeciwhistaminowy, „Alergia”, nr 3, 2011, s. 37–39 [zarchiwizowane 2014-05-18] .
• R.R. Pawliczak R.R., Bezpieczeństwo nowych leków przeciwhistaminowych, „Terapia”, 20 (4), 2012, s. 63–66 .
• Ulotka informacyjna ChPL_16 Gru 2010.
• C.C. Bachert C.C. i inni, Comparison of the efficacy and safety of bilastine 20 mg vs desloratadine 5 mg in seasonal allergic rhinitis patients, „Allergy”, 64 (1), 2009, s. 158–165, DOI: 10.1111/j.1398-9995.2008.01813.x, PMID: 19132976 [dostęp 2025-01-03]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• BogumiłB. Kiss BogumiłB., Porównanie leków przeciwhistaminowych I i II generacji, „Praktyka lekarska. Zeszyty specjalistyczne”, 74 (11), 2012, s. 5–10 [dostęp 2025-01-03] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.