Biała Nyska
wieś w województwie opolskim
Biała Nyska (niem. Bielau[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Nysa, nad rzeką Białą Głuchołaską, na południe od Nysy, nad sztucznym Jeziorem Nyskim, utworzonym na Nysie Kłodzkiej[5].
| wieś | |
 Bialski kościół pw. św. Jana Chrzciciela | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
895[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-303[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ONY |
| SIMC |
0500257 |
Położenie na mapie gminy Nysa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |
 50°26′02″N 17°18′21″E/50,433889 17,305833[1]
| |
Według danych z 2011 roku miejscowość zamieszkiwało 895 osób[6].
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biała Nyska, po jej zniesieniu w gromadzie Siestrzechowice.
Nazwa
edytuj12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Biała Nyska, dopuszczając wariant Biała Niska[4].
Zabytki
edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- Kościół cmentarny pw. św. Jana Chrzciciela, z 1892 roku.
- Ogrodzenie kościoła parafialnego, z końca XVI wieku – mur kamienny, oszkarpowany. Od strony północnej znajduje się w nim bramka, zapewne z końca XVI wieku, murowana, otynkowana z przejazdem zamkniętym półkoliście. Szczyt wydzielony belkowaniem z wydatnym gzymsem, trójkątnym, przerwanym przyczółkiem, lizeną pośrodku oraz 2 stiukowymi rozetami po bokach. Przy murze znajduje się krzyż granitowy, zapewne średniowieczny.
- Cmentarz parafialny, z końca XIX wieku.
- Zespół zamkowy, z XVI wieku, XIX wieku:
- Park krajobrazowy w stylu angielskim, na wschód od zamku, z osią widokową ku zachodowi i śladami stawu z wyspą.
- Ruina zamku (nie istnieje) – wzniesionego na rzucie 4-boku z prostokątnym dziedzińcem pośrodku, zwróconego frontem ku południu. Zamek był murowany, w dolnych partiach z kamienia i cegły, częściowo gotyckiej, otynkowany. Przy narożniku północno-zachodnim znajdowała się nowsza, okrągła wieża. Pod budynkiem znajdowały się piwnice sklepione kolebkowo. W części wschodniej skrzydła północnego znajdowała się kaplica. Do lat 60. XX w. zachował się m.in. obręb murów z licznymi fragmentami renesansowej kamieniarki okien i wejść z profilowaniem lub fazowaniem. Pierwotnie na obszarze miejscowości znajdował się gród, wzmiankowany w 1285 roku, posiadany przez książąt świdnicko-jaworskich. Konflikt z biskupami wrocławskimi i zniszczenie grodu z XIII w. zmusiły Bolka I Surowego do budowy w latach 1292–1296 zamku murowanego. Po obłożeniu księcia klątwą w 1294 roku, na mocy układu zamek został rozebrany przez fundatora. Na fundamentach zburzonego zamku wzniesiono w XVI w. nowy obiekt. Przebudowano go ok. 1897 roku, w stylu neogotyckim, wzorując się na pałacu w Mosznej. Ostatnim właścicielem majątku w Białej Nyskiej był baron Krystian Rudolf von Falkenhauzen, który w 1940 r. popełnił samobójstwo. W 1945 r. w czasie działań wojennych miejscowość i zamek zostały zrujnowane w 70 procentach. Po 1945 r. zamek nie został odbudowany i popadał w dalszą ruinę. Rozebrany z polecenia władz, bez zgody konserwatora. Zachowano jedynie bramę wjazdową.
Katalog zabytków sztuki w Polsce wymienia dodatkowo:
- Kościół parafialny pw. św. Jana Ewangelisty, wzmiankowany w 1284 roku. Poprzedni, z końca XVI wieku, rozebrano w związku z budową obecnego, murowanego, neogotyckiego, zakończoną w 1892 roku. Kościół został spalony w 1945 roku, odbudowany w 1947 roku. Marmurowa płyta nagrobna Małgorzaty Glaub, ur. Falkenhaus (zm. 1654) z płaskorzeźbionym kartuszem herbowym[8].
Transport
edytujPrzez miejscowość przebiegała Linia kolejowa nr 328 z przystankiem kolejowym Biała Nyska.
Turystyka
edytuj15 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Białą Nyską prowadziła trasa „Szlakiem błogosławionej Marii Luizy Merkert”[9].
Ludzie związani z Białą Nyską
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4402
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 24 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Wieś Biała Nyska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-09-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 69.
- ↑ Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 9: Powiat nyski. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, s. 1. (pol.).
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
- ↑ Gurlitt W. (red.): Bohn, Emil. W: Riemann Musiklexikon, 12., A–K. Wyd. Schott, Mainz 1959, strona 189
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 9: Powiat nyski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków
- Bohdan Guerqin, Zamki w Polsce; Arkady, Warszawa 1974 i Warszawa 1984