Wikipedia

Bettino Craxi

włoski polityk, premier

Benedetto „Bettino” Craxi (ur. 24 lutego 1934 w Mediolanie, zm. 19 stycznia 2000 w Hammamet[1]) – włoski polityk, działacz partyjny.

Bettino Craxi
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Benedetto Craxi

Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1934
Mediolan

Data i miejsce śmierci

19 stycznia 2000
Hammamet

Premier Włoch
Okres

od 4 sierpnia 1983
do 17 kwietnia 1987

Przynależność polityczna

Włoska Partia Socjalistyczna

Poprzednik

Amintore Fanfani

Następca

Amintore Fanfani

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Bettino Craxiego w Hammamet w Tunezji

Wieloletni członek Izby Deputowanych, poseł do Parlamentu Europejskiego I i III kadencji, w latach 1976–1993 sekretarz Włoskiej Partii Socjalistycznej (PSI), premier Włoch od 1983 do 1987. Jego karierę polityczną zakończyła afera korupcyjna Tangentopoli, dotycząca przyjmowania łapówek i finansowania ugrupowań politycznych, która doprowadziła w latach 90. do znaczących przemian na scenie politycznej, a której symbolem stał się Bettino Craxi.

Życiorys

edytuj

Syn Vittoria Craxiego i Marii Ferrari. Jego ojciec był prawnikiem, działał w ruchu antyfaszystowskim. Bettino Craxi na początku lat 50. dołączył do Włoskiej Partii Socjalistycznej[2]. Podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Mediolańskim, następnie przeniósł się na wydział nauk politycznych Uniwersytetu w Urbino; nie ukończył studiów[3]. Działał w różnych organizacjach studenckich, stopniowo awansował też w strukturze PSI, będąc jej etatowym pracownikiem[2]. W 1956 zasiadł w radzie miejskiej Sant’Angelo Lodigiano[4]. Rok później dołączył do komitetu centralnego partii[5]. Wkrótce przeniósł się do Sesto San Giovanni, gdzie powierzono mu funkcję kierownika regionalnego socjalistów[2]. W 1960 został radnym Mediolanu, a następnie objął stanowisko asesora we władzach miejskich[2][6].

W 1968 po raz pierwszy uzyskał mandat posła do Izby Deputowanych. Sześciokrotnie z powodzeniem ubiegał się o reelekcję, sprawując mandat deputowanego do 1994 w ramach V, VI, VII, VIII, IX, X i XI kadencji[7]. W latach 1979–1983 i 1989–1992 był też deputowanym do Parlamentu Europejskiego I oraz III kadencji[8]. W 1970 powołany na zastępcę sekretarza PSI, a w 1976 zastąpił Francesca De Martino na funkcji sekretarza Włoskiej Partii Socjalistycznej. Na czele tego ugrupowania stał nieprzerwanie do 1993[5]. Pod koniec lat 70. doprowadził socjalistów do zdystansowania się wobec Włoskiej Partii Komunistycznej oraz do zbliżenia z Chrześcijańską Demokracją[2].

Umożliwiło mu to objęcie w sierpniu 1983 stanowiska premiera[2] w ramach rządów koalicyjnych, chociaż PSI miała znacznie mniej parlamentarzystów niż chadecy. Do kwietnia 1987 stał na czele dwóch kolejnych włoskich gabinetów[7] tworzonych przez pięć ugrupowań (DC, PSI, PRI, PSDI i PLI). Podczas jego urzędowania Włochy zostały przyjęte do grupy najbardziej wpływowych państw świata (G7), nastąpiło obniżenie inflacji (z 20% do 4%)[9], jednocześnie doszło do znacznego wzrostu długu publicznego w relacji do PKB[10]. W 1984 podpisał nowy konkordat wynegocjowany ze Stolicą Apostolską[2].

Jego pozycję w kraju wzmocniła sprawa porwania MS „Achille Lauro”. W październiku 1985 grupa palestyńskich terrorystów uprowadziła ten włoski statek wycieczkowy, na którym zamordowano jednego z pasażerów – obywatela USA żydowskiego pochodzenia[11]. Po uwolnieniu pozostałych osób egipski samolot z porywaczami na pokładzie został przechwycony przez amerykańskie myśliwce i zmuszony do lądowania w bazie NATO na Sycylii. Włoscy karabinierzy uniemożliwili jednak amerykańskim komandosom zatrzymanie jego pasażerów[11]. Bettino Craxi, mimo nacisków ze strony Ronalda Reagana, odmówił wydania USA porywaczy oraz przywódcy terrorystów Abu Abbasa; motywował to faktem, że do porwania doszło na włoskim statku[2][11]. Doprowadziło to do kryzysu w relacjach z USA, a jednocześnie zwiększyło popularność lidera socjalistów we Włoszech[11]. Premierowi przypisywano także ostrzeżenie Mu’ammara al-Kaddafiego przed nalotem odwetowym przeprowadzonym w kwietniu 1986 przez lotnictwo USA; dzięki temu ostrzeżeniu libijski dyktator zdążył pośpiesznie wyjechać ze swojej siedziby[12][13].

Kariera polityczna Bettina Craxiego załamała się na początku lat 90. W lutym 1992 zatrzymany został Mario Chiesa, działacz PSI i dyrektor instytucji opiekuńczej w Mediolanie. W toku znanego jako Mani pulite śledztwa, które prowadził Antonio Di Pietro, Mario Chiesa opisał procedery polegające na stworzeniu układów korupcyjnych, w ramach których łapówki były regularnie przekazywane na rzecz partii i poszczególnych polityków[2][11][14]. Wkrótce po wyborach z tego samego roku śledztwem obejmowano kolejnych działaczy socjalistów, w grudniu 1992 wszczęto pierwsze postępowanie karne przeciwko byłemu premierowi (w sprawie dotyczącej łapówki dla PSI przy budowie metra w Mediolanie). W kilku odrębnie prowadzonych postępowaniach zarzucono mu przyjęcie korzyści majątkowych w łącznej kwocie około 250 miliardów lirów[11][14]. Do 1999 zapadły wobec niego dwa wyroki, w których orzeczono kary pozbawienia wolności[2]. Bettino Craxi bronił się, że w taki sposób działały wszystkie formacje polityczne, w tym także komuniści (z którymi mieli sympatyzować przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości)[11]. Jednocześnie już w lutym 1993 ustąpił z funkcji sekretarza PSI[2]. Afera znana jako Tangentopoli, której Bettino Craxi stał się symbolem[15], doprowadziła do upadku rządzących dotąd ugrupowań[14] i znaczących przekształceń na scenie politycznej.

W maju 1994 prokuratorzy zamierzali zatrzymać jego paszport. Bettino Craxi w tymże miesiącu zdążył wyjechać do miejscowości Hammamet w Tunezji, gdzie posiadał letnią rezydencję[14]. Tam zajął się działalnością publicystyczną[2], przedstawiał się jako polityczny uchodźca. Chorował na cukrzycę, do końca życia mieszkał w Tunezji, gdzie zmarł w 2000[11].

Życie prywatne

edytuj

W 1960 zawarł związek małżeński z Anną Moncini. Miał dwoje dzieci: córkę Stefanię i syna Vittoria[2].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Bettino Craxi, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-09-12] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Craxi, Benedetto detto Bettino. treccani.it. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  3. ↑ Craxi Bettino. beniculturali.it. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  4. ↑ „No a via Bettino Craxi”: il prefetto blocca l'intitolazione a Sant’Angelo Lodigiano. repubblica.it, 28 sierpnia 2019. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  5. ↑ a b Craxi, Bettino. treccani.it. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  6. ↑ L’Amministrazione di Milano negli anni ’60 e ’70. fondazionealdoaniasi.it. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  7. ↑ a b Bettino Craxi. camera.it. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  8. ↑ Profil na stronie Parlamentu Europejskiego. [dostęp 2020-09-13].
  9. ↑ Roma Fiszer. Lekcje włoskiego według Jerzego Pomianowskiego. „Europa”. Nr 5, s. 55, 1998. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISSN 1429-6608. 
  10. ↑ Giorgio Arfaras: Il debito pubblico italiano, quando e chi lo ha formato. linkiesta.it, 30 lipca 2011. [dostęp 2020-09-13]. (wł.).
  11. ↑ a b c d e f g h Miłada Jędrysik: Craxi, Bettino. wyborcza.pl, 22 kwietnia 2000. [dostęp 2020-09-13].
  12. ↑ Bartosz T. Wieliński: Polityczne zabójstwa, czyli wyroki śmierci bez procesu. Lista polityków, których CIA próbowała wyeliminować, jest długa. wyborcza.pl, 18 stycznia 2020. [dostęp 2020-01-19].
  13. ↑ Szalony pies z Libii. uwazamrze.pl, 19 lutego 2014. [dostęp 2020-09-13].
  14. ↑ a b c d Miłada Jędrusik: Panika w Łapówkogrodzie. wyborcza.pl, 19 listopada 2004. [dostęp 2020-09-13].
  15. ↑ Kontrowersje wokół nazw ulic. antykorupcja.gov.pl, 4 stycznia 2010. [dostęp 2020-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-29)].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Bettino_Craxi&oldid=69898606”