Batalion ON „Kościerzyna”
Kościerski Batalion Obrony Narodowej (batalion ON „Kościerzyna”) batalion piechoty typ specjalny nr 84[1] – pododdział piechoty Wojska Polskiego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr Feliks Mazurkiewicz |
| Ostatni |
kpt. Stanisław Borowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujKościerski batalion Obrony Narodowej został sformowany jesienią 1937 roku na podstawie rozkazu Departamentu Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych L.dz. 1496/Org. Tjn. z 12 marca 1937 roku i wytycznych Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych L.dz. 1341/Tjn. do organizacji jednostek Obrony Narodowej z 12 czerwca 1937 roku. Batalion wszedł w skład Pomorskiej Brygady ON. Początkowo nosił nazwę wyróżniającą „Kościerzyński”, którą na początku września 1937 roku zmieniono na „Kościerski”[2].
W maju 1939 roku pododdział został przeformowany według etatu batalionu ON typ II i podporządkowany dowódcy nowo powstałej Pomorskiej Brygady Obrony Narodowej (dotychczasowa Pomorska Brygada ON została przemianowana na Chełmińską Brygadę ON[3]). Jednostką administracyjną dla Kościerskiego Batalionu ON był 2 batalion strzelców w Tczewie[4].
24 sierpnia 1939 roku, w mobilizacji alarmowej, został sformowany batalion piechoty typ specjalny nr 84. Mobilizacja została przeprowadzona zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” i zakończona w ciągu 24 godzin. Jednostką mobilizującą była Komenda Rejonu Uzupełnień Kościerzyna, która pod względem mobilizacji materiałowej przydzielona była z kolei do 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie. Batalion piechoty typ spec. nr 84 formował się w Kościerzynie z wyjątkiem 3 kompanii strzeleckiej, która była organizowana w Lipuszu. Zawiązkiem nowej jednostki był Kościerski batalion ON[5].
25 sierpnia 1939 roku batalion wszedł w skład Oddziału Wydzielonego „Kościerzyna” pod dowództwem podpułkownika Jerzego Janusza Staniszewskiego, dotychczasowego zastępcy dowódcy 8 pułku strzelców konnych[6][7]. Podlegał on dowódcy Grupy Osłonowej „Czersk“.
Batalion piechoty spec. nr 84 w kampanii wrześniowej
edytujBatalion stanowił główną siłę bojową Oddziału Wydzielonego „Kościerzyna“ wraz z 3 baterią 11 dywizjonu artylerii konnej, I plutonem 1 szwadronu 16 pułku ułanów, kompanii Straży Granicznej, plutonu żandarmerii, pół plutonu ppanc. 16 p uł. oraz od 1 września godziny 13.00 II Gdyńskim batalionem ON[7]. 1 września batalion osłaniał rejon Kościerzyny bez styczności z jednostkami niemieckimi. 2 września w godz.1-2.00 batalion nr 84 przeszedł do Olpucha poprzez Rotembark, Juszki, gdzie został załadowany na transport kolejowy. O godz. 5.00 batalion odjechał transportem kolejowym w kierunku południowym, po drodze był atakowany przez lotnictwo niemieckie. Szczególnie w rejonie Wierzchucina, gdzie batalion poniósł straty. Został wyładowany w lesie pomiędzy stacjami w Wierzchucinem, a Lnianem[8]. Po wykonaniu marszu, ok. godz. 18.00 batalion zajął przesmyk pomiędzy jeziorami Szewnik i Branickie, luzując bataliony 24 pułku piechoty 27 Dywizji Piechoty. Wieczorem 84 batalion piechoty spec. podporządkowano dowódcy 9 Dywizji Piechoty[9].
Rano 3 września batalion został wyparty z zajmowanych stanowisk przez piechotę nieprzyjaciela i wycofał się do lasu przy szosie Błądzim-Branka, był dwukrotnie atakowany przez lotnictwo niemieckie. Przed południem batalion podjął marsz w kierunku Bukowca, po stwierdzeniu w nim obecności wroga batalion wykonał natarcie w wyniku którego wieś zdobył. W trakcie walki batalion poniósł straty, ale w opanowanej wsi zniszczono ok. 10 pojazdów niemieckich. Po południu na 84 batalion nieprzyjaciel uderzył pododdziałem piechoty ze wsparciem samochodów pancernych wypierając batalion z Bukowca. Usiłowano przedrzeć się w kierunku Przysierska, lecz ostrzał nieprzyjaciela uniemożliwił dalszy marsz. Dowódca batalionu zarządził postój w lesie pod Bramką, a sam udał się wieczorem na rozpoznanie drogi ku Wiśle. Kpt. Stanisław Borowski w trakcie rozpoznania dostał się do niemieckiej niewoli. Dowództwo batalionu objął kpt. Feliks Baśkiewicz. W dniu 4 września w godzinach popołudniowych, po przyłączeniu się do 84 batalionu zagubionej baterii artylerii i grup rozbitków, na skrzyżowaniu pod Przysierskiem batalion stoczył ciężki bój z grupą niemieckiej piechoty i czołgami, niszcząc ogniem armat i dwóch armat ppanc. 16 puł. kilka czołgów niemieckich. Wyparł nieprzyjaciela z rejonu skrzyżowania, ale dalsze natarcie zostało zatrzymane przez ostrzał wroga. Nocą 4/5 września 84 batalion wycofał się spod Przysierska w kierunku południowym, lecz droga na Gruczno była zablokowana przez oddziały niemieckie. 5 września część batalionu rozproszyła się, część usiłowała przedrzeć się z okrążenia, nielicznym się to udało. Większość 84 batalionu piechoty dostała się do niemieckiej niewoli[10][11].
Organizacja wojenna batalionu
edytujBatalion piechoty typ specjalny nr 84 został sformowany według organizacji wojennej L. 3017/mob. org., która przewidywała w jego składzie:
- dowództwo batalionu,
- 1 kompanię strzelecką,
- 2 kompanię strzelecką,
- 3 kompanię strzelecką,
- kompanię karabinów maszynowych,
- pluton zwiadu,
- pluton pionierów[12].
Obsada personalna
edytujDowódcy batalionu:
- mjr Feliks Jan Mazurkiewicz (1937 - 1939)
- kpt. Stanisław Borowski (1939)
Obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku[13][a]:
- dowódca batalionu – mjr Mazurkiewicz Feliks Jan (*)[b]
- dowódca 1 kompanii ON „Kościerzyna” – kpt. adm. (piech.) Baśkiewicz Feliks
- dowódca 2 kompanii ON „Kościerzyna” – kpt. Nowicki Kazimierz II
- dowódca 3 kompanii ON „Lipusz” – kpt. Steczyszyn Stefan Władysław
Obsada personalna batalionu we wrześniu 1939 roku
- dowódca batalionu - kpt. Stanisław Borowski, (do 3 IX 1939), kpt. Feliks Baśkiewicz
- dowódca 1 kompanii strzeleckiej - kpt. Feliks Baśkiewicz
- dowódca 2 kompanii strzeleckiej - kpt. Kazimierz Nowicki
- dowódca 3 kompanii strzeleckiej - kpt. Stefan Władysław Steczyszyn
- dowódca kompanii ckm -
Uwagi
edytuj- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[14].
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[15].
Przypisy
edytuj- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1104-1105.
- ↑ Pindel 1979 ↓, s. 17-19, 32.
- ↑ Pindel 1979 ↓, s. 44, 49-50, 52.
- ↑ Pindel 1979 ↓, s. 92.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 737.
- ↑ Pindel 1979 ↓, s. 156-157.
- ↑ a b Ciechanowski 1983 ↓, s. 47.
- ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 161-162.
- ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 176-179.
- ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 223-225.
- ↑ Krasucki 1998 ↓, s. 152-153.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 737, 1094-1095.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 668.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
Bibliografia
edytuj- Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
- Kazimierz Pindel: Obrona Narodowa 1937-1939. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1979. ISBN 83-11-06301-X.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Batalion ON „Kościerzyna”. Obrona Narodowa II RP 1937-1939. Serwis poświęcony formacjom Obrony Narodowej II RP i Przysposobienia Wojskowego Konnego. [dostęp 2018-08-20].
- Stanisław Krasucki: Sześćdziesiąty Szósty Kaszubski. Bydgoszcz: Koło Żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty im. J. Piłsudskiego w Chełmnie, 1998. ISBN 83-909337-0-5.