Basen Biegun Południowy – Aitken

basen uderzeniowy na Księżycu

Basen Biegun Południowy – Aitkenbasen uderzeniowy na Księżycu, o średnicy 2500 km i głębokości 13 km. Jest to nie tylko największy znany krater księżycowy, ale i jeden z największych w całym Układzie Słonecznym[1][2][a]. Nazwa basenu pochodzi od dwóch punktów po jego przeciwległych stronach: krateru Aitken i księżycowego bieguna południowego.

Basen Biegun Południowy – Aitken
Ilustracja
Mapa topograficzna basenu Biegun Południowy – Aitken wykonana na podstawie danych uzyskanych przez sondę Kaguya. Czerwień reprezentuje tereny najwyżej położone, fiolet – obszary najniższe.
Ciało niebieskie

Księżyc

Średnica krateru

2500 km

Głębokość krateru

13 km

Położenie na mapie Księżyca
Mapa konturowa Księżyca, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Basen Biegun Południowy – Aitken”
Księżyc53°S 169°W/-53,000000 -169,000000

Fragmenty obrzeża tego basenu bywają widoczne z Ziemi, przy południowej krawędzi tarczy Księżyca, przy sprzyjającej libracji. Były one dawniej uznawane za ogromny łańcuch górski, zwany „górami Leibnitza” (łac. Montes Leibnitz)[3][4]; po sporządzeniu map odwrotnej strony księżyca stwierdzono jednak, że wzniesienia te nie tworzą łańcucha górskiego i nazwa została wycofana z oficjalnej nomenklatury Międzynarodowej Unii Astronomicznej[5]. Na północy i północnym wschodzie od basenu znajduje się rozległa wyżyna, utworzona zapewne przez materiał skalny wyrzucony przy powstaniu krateru.

W odróżnieniu od innych basenów uderzeniowych na Księżycu, basen Biegun Południowy – Aitken nie jest wypełniony ciemną lawą bazaltową. Na jego obszarze nie powstało morze księżycowe; tylko lokalnie występują pokrywy ciemnych law bazaltowych, jak Mare Ingenii.

Niewidoczna strona Księżyca. Basen Biegun Południowy – Aitken to ciemniejszy obszar w dolnej części obrazu.


  1. Na Marsie znajduje się większy basen Utopia Planitia i następny w kolejności Hellas Planitia.

Przypisy

edytuj
  1. September 6, 1996 - The Largest Impact Crater. Astronomy Picture of the Day, 1996-09-06. [dostęp 2012-04-26]. (ang.).
  2. Asteroids Smacked Moon Harder & Faster 4 Billion Years Ago. Space.com, 2012-02-28. [dostęp 2012-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-03)]. (ang.).
  3. Ewen Whitaker. The Lunar South Polar Regions. „Journal of the British Astronomical Association”. 64 (6), s. 234-242, 1954. Bibcode1954JBAA...64..228. 
  4. Transactions of the International Astronomical Union. T. XIIB. Academic Press, 1966.
  5. D.H. Menzel i inni, Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU, „Space Science Reviews”, 2, 12, 1971, s. 136-186, DOI10.1007/BF00171763, Bibcode1971SSRv...12..136M.

Linki zewnętrzne

edytuj