Barciel południowiec

Barciel południowiec
	Trichodes favarius
	(Illiger, 1802)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	Cucujiformia
Nadrodzina	przekraski
Rodzina	przekraskowate
Podrodzina	Clerinae
Rodzaj	barciel
Gatunek	barciel południowiec
Synonimy
	Clerus favarius Illiger, 1802; Trichodes elegantulus Spinola, 1844; Trichodes hispanicus Spinola, 1844; Trichodes insignis Ronchetti, 1910;
	Clerus favarius Illiger, 1802; Trichodes elegantulus Spinola, 1844; Trichodes hispanicus Spinola, 1844; Trichodes insignis Ronchetti, 1910;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Barciel południowiec^[1] (Trichodes favarius) – gatunek chrząszcza z rodziny przekraskowatych. Zamieszkuje głównie południowo-wschodnią część Europy oraz zachodnią część Azji.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1802 roku przez Johanna K.W. Illigera pod nazwą Clerus favarius^[2].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 8 do 18 mm, porośniętym ciemnymi i jasnymi włoskami. Ubarwienie głowy, przedplecza, ud i goleni jest ciemne z metalicznym połyskiem barwy zielonej lub błękitnej. Pokrywy są natomiast jaskrawo czerwone, z dwiema poprzecznymi przepaskami, okolicą szwu i tarczki oraz wierzchołkiem ubarwionymi ciemnofioletowo lub ciemnoniebiesko. Układ tych przepasek jest zmienny i niektóre mogą rozrywać się na plamki, a przednia nawet zanikać, jednak szew, okolica tarczkowa i wierzchołek pokrywy pozostają zaciemnione; zaciemnienie tego ostatniego odróżnia go od barciela kosmatka. Od barciela pszczołowca natomiast odróżnia go punktowanie wierzchu ciała. Punkty na przedpleczu T. favarius są duże, głębokie i oddalone na odległości mniejsze od ich średnic, a punktowanie pokryw głębokie. Czułki zwieńczone są spłaszczonymi, ciemnymi, trójczłonowymi buławkami. Samce mają tylne uda niepogrubione. Spód odwłoka samca cechuje się brakiem głębokiego wcięcia na ostatnim sternicie^[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla łąki, polany leśne, nasłonecznione skraje lasów, murawy, przydroża i przytorza. Osobniki dorosłe obserwowane są od maja do czerwca. Żerują na pyłku kwiatowym oraz innych owadach. Larwy przechodzą rozwój w gniazdach pszczół, gdzie żerują na ich larwach i poczwarkach^[1].

Gatunek palearktyczny. Występuje głównie w południowo-wschodniej części Europy (Włochy, Austria, Węgry, Bałkany^[2]) oraz zachodniej części Azji (Turcja, Cypr, Kaukaz, Syria). W Polsce odnotowany został na pięciu stanowiskach w południowej części kraju, ale ostatni raz widziano go na początku XX wieku^[4]. W 2002 roku umieszczono go na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek zagrożony o niedostatecznie rozpoznanym statusie (DD)^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Trichodes favarius – Barciel południowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-04-29].
↑ ^a ^b Trichodes favarius (Illiger, 1802). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-07-04].
↑ Sławomir Mazur: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 53. Przekraski - Cleridae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1975, s. 15.
↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Dermestoidea, Bostrichoidea, Cleroidea i Lymexyloidea. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (11), 1986.
↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior: Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Suplement. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2002.

[insektarium-1] Trichodes favarius – Barciel południowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-04-29].

[fe-2] Trichodes favarius (Illiger, 1802). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-07-04].

[Mazur-3] Sławomir Mazur: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 53. Przekraski - Cleridae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1975, s. 15.

[Burakowskietal-4] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Dermestoidea, Bostrichoidea, Cleroidea i Lymexyloidea. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (11), 1986.

[clz-5] Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior: Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Suplement. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2002.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]