Bandysionki
Bandysionki – żeńska grupa śpiewacza ze wsi Bandysie w gminie Czarnia (Puszcza Zielona) wyróżniona m.in. Nagrodą im. Oskara Kolberga[1].
 Bandysionki (od lewej Marianna Kuta, Bronisława Świder, Antonina Deptuła) | |
| Rok założenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Gatunek |
folkloryzm |
| Powiązania | |
| Skład | |
| Marianna Kuta, Antonina Deptuła | |
| Byli członkowie | |
| Marianna Bączek, Bronisława Świder, Aleksandra Deptuła, Władysława Dąbrowska, Maria Piórkowska, Franciszka Biedka, Apolonia Koziatek, Zofia Gut | |
Historia
edytujBandysionki powstały w 1989[2] z połączenia dwóch wcześniej działających w regionie grup śpiewaczych: „Bandysie” (Bronisława Świder, Marianna Bączek, Aleksandra Deptuła, Władysława Dąbrowska) istniejącej od lat 80. XX w. oraz młodszej o niemal 10 lat grupy „Bandysie II” (lub „Bandysie-Korzenie”: Antonina Deptuła, Mariana Kuta, Maria Piórkowska, Franciszka Biedka). Kobiety należały do zespołu Carniacy z Czarni[3]. W inscenizacjach przedstawianych przez zespół (głównie elementy wesela kurpiowskiego: wyprowadzinyy i oczepiny) grały główne role[2]. Było to związane z tym, że w młodości były druhnami i czepiarkami na weselach, śpiewały na uroczystości parafialnych, wiejskich i rodzinnych. Pieśni weselnych, pogrzebowych, leśnych, polnych, trampanych, zastolnych i nabożnych uczyły się od matek i babek[3][4]. Śpiewały też w chórze parafialnym w rodzinnej parafii Czarnia[2].
Gdy w 1991 grupa pierwszy raz publicznie wystąpiła (impreza „Niedzielne Spotkanie z Folklorem” w Czarni)[2], jej skład był następujący: Bronisława Świder, Marianna Bączek i Aleksandra Deptuła. W 1993 do grupy dołączyła Władysława Dąbrowska z Czarni. Dwa lata później zrezygnowała Aleksandra Deptuła. W końcu lat 90. XX w. dołączyły: Antonina Deptuła i Marianna Kuta. Okresowo w Bandysionkach występowały Apolonia Koziatek i Zofia Gut. Na początku XXI wieku z grupy odeszły Marianna Bączek, która postawiła na karierę solową[5], i Władysława Dąbrowska. Dołączyła natomiast Maria Piórkowska, która śpiewała do 2017[2][3][6]. Najdłużej jako Bandysionki występowały: Bronisława Świder (1933–1924)[7], Marianna Kuta i Antonina Deptuła[2][3].
Na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym w 1994 Bandysionki zdobyły I miejsce. W 2007 i 2011 były laureatkami II nagrody. Kilkukrotnie wygrywały Kurpiowskie Prezentacje Artystyczne w Ostrołęce i Jarmark Kurpiowski w Myszyńcu. Brały udział w Mazowieckim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Mińsku Mazowieckim, Miodobraniu Kurpiowskim w Myszyńcu, Weselu Kurpiowskim w Kadzidle itp. Niektóre członkinie grupy występowały w konkursach śpiewaczych jako solistki i zdobywały nagrody. W 2003 Marianna Bączek została laureatką II miejsca, a w 2016 Antonina Deptuła I miejsca na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym[2].
W 1995 Bandysionki wzięły udział w inauguracji działalności Warszawskiego Domu Tańca[8] (w Państwowym Muzeum Etnograficznym), a potem w latach 1997[9] oraz 1998[10] dwukrotnie śpiewały w ramach organizowanego przez to stowarzyszenie cyklu koncertów „Pozwól mi twe męki śpiewać” w kościołach warszawskich, co zostało udokumentowane na płytach „Jest drabina do nieba – pieśni nabożne na wielki post"[11] oraz „Jest drabina do nieba 2 – pieśni żałobne i za dusze zmarłych"[12]. Wraz z Dłudzonkami Bandysionki wystąpiły w Filharmonii Narodowej w Warszawie na koncercie zorganizowanym przez Grażynę Dąbrowską (XII część cyklu „Pieśń Ojczystej Ziemi”, 1997)[1].
Występowały również w programach telewizyjnych i radiowych[5][13]. Ich głosy (pieśni i opowieści o tradycjach kurpiowskich) są zarejestrowane na nagraniach przechowywanych w archiwach Polskiego Radia[14] oraz Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk[3][15]. Śpiewały na płytach „Re:akcja mazowiecka” Kapeli ze Wsi Warszawa[16] i „Pieśni z Puszczy” IS PAN[3]. Występowały m.in. na Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata[17], Festiwalu Folkowym Polskiego Radia „Nowa Tradycja”[18] i Festiwalu „Skrzyżowanie Kultur”[4].
Pełnią rolę nauczycielek pieśni podczas warsztatów, spotkań i koncertów, m.in. w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej w Warszawie, w czasie corocznego konkursu w Kazimierzu Dolnym, podczas taboru we wsi Wolkowe w 2021[5]. W 2018 były mistrzyniami i nauczycielkami w ramach projektu „Kontynuatorki Tradycji – Bandysionki i uczennice. Meloterapeutyczne spotkania śpiewacze”[3][19]. Współpracują ze stowarzyszeniami z terenu całej Polski[5]. Uczestniczyły w projekcie Kurpiowskiej Szkoły Tradycji realizowanej przez Stowarzyszenie Trójwiejska z Gdańska i Stowarzyszenie Tratwa z Olsztyna w ramach projektu Akademia Kolberga[20][21].
Nagrody
edytujW 2000 wraz z Dłudzonkami zostały laureatkami Nagrody im. Oskara Kolberga[1].
W 2019 jako członkinie projektu Kontynuatorki Tradycji zostały laureatkami Nagrody Mazowieckiego Programu Edukacji Kulturalnej za Społeczne Działania Twórcze w subregionie ostrołęckim przyznawanej przez Mazowiecki Instytut Kultury[5][22].
W 2021 Bandysionki nagrodzono tytułami Mistrzyń Tradycji oraz nagrodą wójta gminy Czarnia „Bartnik”[5][23].
W 2024 otrzymały Nagrodę Prezesa Związku Kurpiów „Kurpik 2023” w kategorii Muzyka i Taniec. Kandydaturę zgłosiły ich uczennice, Kurpiowska Wspólnota Pieśni[24][25].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Witold Kuczyński, Zespoły Śpiewacze „Bandysie” i „Dłudzonki” z Kurpiowskiego Zespołu „Czarniacy” z Czarni – laureat Nagrody Kolberga 2000 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-03-27].
- ↑ a b c d e f g Witold Kuczyński, Nasze dziedzictwo, Czarnia 2018, s. 323–324.
- ↑ a b c d e f g Olga Stopińska, Bandysionki [online], muzykatradycyjna.pl, 1 grudnia 2014 [dostęp 2022-03-27].
- ↑ a b Grupa śpiewacza „Bandysionki” – Mazowiecki Szlak Tradycji [online], mazowieckiszlaktradycji.com [dostęp 2022-03-27].
- ↑ a b c d e f Maria Weronika Kmoch, Kurpiowskie mistrzynie śpiewu i tradycji: Bandysionki i Dłudzonki [online] [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Zmarła Bronisława Świder – wybitna kurpiowska śpiewaczka. „Brońciu kochana, śpij dobrze” [online], 4 listopada 2024 [dostęp 2024-11-04].
- ↑ Zmarła Bronisława Świder — śpiewaczka z Bandyś [online], muzykatradycyjna.pl, 3 listopada 2024 [dostęp 2024-11-04] (pol.).
- ↑ Co się działo w Domu Tańca i na Scenie Korzenie [online], domtanca.art.pl [dostęp 2022-04-23].
- ↑ Co wydarzyło się w Domu Tańca w 1997? [online], domtanca.art.pl [dostęp 2022-04-23].
- ↑ Rok 1998 w Domu Tańca [online], domtanca.art.pl [dostęp 2022-04-23].
- ↑ Jest drabina do nieba | Ladder to Heaven – Songs for Lent, by In Crudo [online], In Crudo [dostęp 2022-04-23] (ang.).
- ↑ Jest drabina do nieba 2 / Ladder to Heaven – Songs of Mourning and for the Souls of the Dead, by In Crudo [online], In Crudo [dostęp 2022-04-24] (ang.).
- ↑ Agonia [online], VOD Tvp.pl, 2020 [dostęp 2022-05-27] (pol.).
- ↑ Maria Baliszewska, Marianna Bączek – laureat Nagrody Kolberga 2019 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Zbiory fonograficzne ISPAN [online], etnofon.ispan.pl [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Piotr Ossowski, Powiat ostrołęcki. Fryderyk dla Kapeli ze Wsi Warszawa za płytę z udziałem śpiewaków z Kurpi [online], Tygodnik Ostrołęcki, 25 kwietnia 2018 [dostęp 2022-03-27] (pol.).
- ↑ Bandysionki [online], luty 2018 [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Nowa Tradycja 2012 – XV Festiwal Folkowy Polskiego Radia [online], www2.polskieradio.pl [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Łukasz Gut, „Kontynuatorki Tradycji”. Rozmowa o tym, jak kultura kurpiowska łączy pokolenia, miasto i wieś [online], Kurpie – historia i trwanie, 20 listopada 2019 [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Katarzyna Huzarska, Seweryn Huzarski, Kurpiowska Szkoła Tradycji [online], Akademia Kolberga, 10 grudnia 2020 [dostęp 2022-03-27] (pol.).
- ↑ Katarzyna Huzarska, Kurpiowska Szkoła Tradycji [online], Akademia Kolberga, 12 listopada 2014 [dostęp 2022-03-27] (pol.).
- ↑ Mazowieckie Obserwatorium Kultury – Kontynuatorki Tradycji [online], www.mazowieckieobserwatorium.pl [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Powiat Ostrołęka: Niedziela na wsi w Czarni [online], Ostrolecki24, 24 sierpnia 2021 [dostęp 2022-03-27] (pol.).
- ↑ Beata Modzelewska, Kurpiki 2023. Nagrody prezesa Związku Kurpiów wręczone podczas gali 22.02.2024. Kto je otrzymał? [online], 22 lutego 2024 [dostęp 2024-10-12].
- ↑ Maria Weronika Kmoch, Podsumowuję luty 2024 r. [online], 3 marca 2024 [dostęp 2024-11-04].
Linki zewnętrzne
edytuj- Nagrania audio pieśni religijnych Bandysionek i solo Marianny Bączek z archiwum In Crudo
- Nagrania audio pieśni w wykonaniu Bandysionek w zbiorach Archiwum Trójwiejska
- Nagrania audio pieśni w wykonaniu Antoniny Deptuły w zbiorach Archiwum Trójwiejska
- Nagrania audio pieśni w wykonaniu Bronisławy Świder w zbiorach Archiwum Trójwiejska
- Zbiór nagrań video z udziałem Bandysionek