BRM Type 15

BRM Type 15
Kategoria	Formuła 1; Formuła Libre
Konstruktor	BRM
Projektant	Peter Berthon
	Dane techniczne
Nadwozie	kratownica przestrzenna, karoseria z aluminium
Zawieszenie; przednie	niezależne, wahacze wleczone, amortyzatory olejowo-pneumatyczne Lockheed
Zawieszenie; tylne	oś De Dion, drążek skrętny, amortyzatory olejowo-pneumatyczne Lockheed
Silnik	BRM P15 1.5 V16 d
Skrzynia biegów	pięciobiegowa manualna BRM
Opony	Dunlop
	Historia
Debiut	Grand Prix Wielkiej Brytanii 1951
Kierowcy	Peter Walker; Reg Parnell
Używany	1951
Wyścigi	1
Wygrane	0
Pole position	0
Najszybsze okrążenie	0
–	BRM P25
	Multimedia w Wikimedia Commons

BRM Type 15 – samochód Formuły 1 projektu Petera Berthona, skonstruowany przez British Racing Motors. Uczestniczył w jednym oficjalnym wyścigu Formuły 1 w 1951 roku. Model wyróżniał się zastosowaniem doładowanego silnika V16.

Historia

Firma BRM została założona w 1947 roku i z założenia miała stanowić konkurencję dla hegemonii włoskich konstruktorów na najwyższym szczeblu wyścigów samochodowych^[1]. Projektantem pierwszego samochodu BRM według przepisów Formuły 1, modelu 15, był Peter Berthon. Przestudiował on niemieckie samochody wyścigowe, które dominowały w wyścigach Grand Prix w latach 30. Rama typu szczebelkowego była dość przestarzałą konstrukcją, a składały się na nią dwie rury i cztery poprzecznice. Bliźniacze rurowe podłużnice zostały na całej długości samochodu wzmocnione płytkami. Przednie zawieszenie składało się z dwóch wahaczy wleczonych, opartych na stosowanych w przedwojennych Auto Unionach wahaczach projektu Porsche. Tylne zawieszenie – oś De Dion i wahacze wleczone – przypominało projekt używany w przedwojennych wyścigowych Mercedesach. Nowym rozwiązaniem było użycie amortyzatorów olejowo-pneumatycznych Lockheed^[2].

Sposób umieszczenie w nadwoziu doładowanego silnika o nietypowej konfiguracji V16 i jego nachylenie pozwoliły na to, by kierowca siedział pośrodku kokpitu przy wale napędowym. W rozwoju dobrze pasującej do silnika sprężarki wiodącą rolę odegrał Rolls-Royce^[3]. Pięciobiegowa skrzynia biegów była umieszczona poprzecznie. Zbiornik paliwa był zamontowany nad tylnym zawieszeniem, co oznaczało, że niemal cała masa została rozłożona między przednią i tylną osią. W teorii wraz z umieszczonym nisko silnikiem oraz pozycją kierowcy powinno zapewnić samochodowi dobre trzymanie się drogi. Jednakże Stirling Moss określił samochód jako najgorszy bolid, którym jeździł, na co wpływ miało fatalne prowadzenie^[2].

Testowanie rozpoczęło się pod koniec 1949 roku, ale problemy powstałe w ich trakcie spowodowały, że model nie był gotowy na pierwszy wyścig sezonu 1950. Mimo to Raymond Mays zaprezentował samochód podczas kilku okrążeń demonstracyjnych przed wyścigiem. Ten pokaz spowodował presję brytyjskich mediów, stawiających BRM Type 15 nad Mercedesa W154^[4] mimo faktu, że BRM zatrudniał czterokrotnie mniej personelu niż Mercedes przed wojną. W wyścigach Type 15 zadebiutował podczas rundy International Trophy. Z dwóch zgłoszonych samochodów tylko jednemu pozwolono wystartować, jednakże uszkodzona skrzynia biegów pozbawiła Raymonda Sommera możliwości ruszenia do wyścigu. Zespół kontynuował prace nad poprawą niezawodności silnika. Mimo to w następnym wyścigu, Grand Prix Penya Rhin, żaden z kierowców ponownie nie zdołał ukończyć zawodów^[2].

Zespół, dysponując ograniczonymi zasobami, pominął pierwsze rundy sezonu 1951, skupiając się na przygotowaniach do domowej Grand Prix. W Grand Prix tej ani Reg Parnell, ani Peter Walker nie ustalili czasu w kwalifikacjach i startowali oni z końca stawki. Mimo to ukończyli wyścig na odpowiednio piątym i siódmym miejscu. Próba startu w Grand Prix Włoch zakończyła się niepowodzeniem, kiedy jeden samochód został wycofany z przyczyn technicznym, a drugi nie mógł wystartować w związku z problemami z licencją wyścigową Kena Richardsona^[2].

Na 1952 rok BRM planował zatrudnić Juana Manuela Fangio, ale plany te nie doszły do skutku, kiedy ciało zarządzające zdecydowało, że w roku 1952 Mistrzostwa Świata odbędą się według przepisów Formuły 2^[4]. Spowodowało to, że silnik V16 był odpowiedni jedynie do Formuły Libre. Zespół, będący własnością grupy brytyjskich firm, został sprzedany Alfredowi Owenowi, który nakłonił inżyniera Tony'ego Rudda do kontynuowania prac nad samochodem. Zmiany obejmowały układ hamulcowy (czternastocalowe hamulce bębnowe zastąpiono tarczowymi Girling), układ kierowniczy i chłodzenie. Ponadto udoskonalono silnik, który osiągał 600 KM przy 12 000 rpm. Zaowocowało to tym, że Type 15 zaczął w rękach Fangio i Gonzáleza wygrywać wyścigi i dorównywać prędkością samochodami Ferrari^[2]^[3].

W 1953 roku samochody nie były tak konkurencyjne i na 1954 rok Rudd rozwinął nową wersję, P30. Różnił się on od Type 15 krótszym rozstawem osi i konstrukcją tylnego zawieszenia, był także o 70 kg lżejszy. P30 ścigały się do 1955 roku, wygrywając 16 na 33 wyścigi^[2].

Zbudowano pięć egzemplarzy modelu^[2].

Wyniki w Formule 1

Legenda oznaczeń w tabelach wyników Wyświetl szablon na nowej stronie
Oznaczenie	Wyjaśnienie
Złoty	Zwycięzca lub mistrzostwo
Srebrny	2. miejsce lub wicemistrzostwo
Brązowy	3. miejsce lub II wicemistrzostwo
Zielony	Ukończył, punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy zdobył co najmniej jeden punkt na przestrzeni sezonu, poza trzema powyższymi opcjami)
Niebieski	Ukończył, nie punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy nie zdobył co najmniej jednego punktu na przestrzeni sezonu)
Czerwony	Nie zakwalifikował się (NZ)
Czerwony	Nie prekwalifikował się (NPK)
Różowy	Nie ukończył (NU)
Różowy	Niesklasyfikowany (NS) (w klasyfikacji generalnej, gdy nie został sklasyfikowany w żadnym wyścigu sezonu)
Czarny	Zdyskwalifikowany (DK)
Czarny	Wykluczony (WYK/EX)
Biały	Nie wystartował (NW)
	Kontuzjowany (K/INJ)
	Wyścig odwołany (OD/C)
Bez koloru	Został wycofany (WYC/WD)
	Nie przybył (NP/DNA)
	Nie brał udziału w treningach (NT/DNP)
	Nie został zgłoszony (–)
Pogrubienie	Start z pole position
Kursywa	Najszybsze okrążenie wyścigu
†	Nie ukończył, ale jego rezultat został zaliczony ze względu na przejechanie więcej niż 90% dystansu wyścigu.
*	Sezon w trakcie
^1/2/3	Punktowana pozycja w sprincie kwalifikacyjnym
Lista systemów punktacji Formuły 1

Sezon	Zespół	Silnik	Kierowcy	Wyniki w poszczególnych eliminacjach								Wyniki kierowców		Wyniki konstruktora
1951												Pkt.	Msc.	Pkt.	Msc.
	BRM Ltd	BRM	Peter Walker	-	-	-	-	7	-	-	-	0	27	–^[a]	–^[a]
			Reg Parnell	-	-	-	-	5	-	NW	-	2 (5)	10
			Ken Richardson	-	-	-	-	-	-	NW	-	0	NS

Uwagi

↑ ^a ^b Do sezonu 1957 włącznie nie przyznawano punktów w klasyfikacji konstruktorów.

Przypisy

↑ CONSTRUCTORS: BRM (BRITISH RACING MOTORS). grandprix.com. [dostęp 2014-08-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Wouter Melissen: BRM Type 15 'V16'. [w:] ultimatecarpage.com [on-line]. 2009-07-20. [dostęp 2014-08-05]. (ang.).
↑ ^a ^b Quintin Cloud: The story of the BRM 'Type 15' V16. [w:] forix.com [on-line]. 2000-10-17. [dostęp 2014-08-05]. (ang.).
↑ ^a ^b Stuart Codling. Cóż to był za samochód – BRM Type 15. „F1 Racing”, s. 22, sierpień 2014. Łódź: Westa-Druk. ISSN 1732-7032.

[uwaga1-5] Do sezonu 1957 włącznie nie przyznawano punktów w klasyfikacji konstruktorów.

[1] CONSTRUCTORS: BRM (BRITISH RACING MOTORS). grandprix.com. [dostęp 2014-08-07]. (ang.).

[ultimate-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Wouter Melissen: BRM Type 15 'V16'. [w:] ultimatecarpage.com [on-line]. 2009-07-20. [dostęp 2014-08-05]. (ang.).

[forix-3] Quintin Cloud: The story of the BRM 'Type 15' V16. [w:] forix.com [on-line]. 2000-10-17. [dostęp 2014-08-05]. (ang.).

[f1r-4] Stuart Codling. Cóż to był za samochód – BRM Type 15. „F1 Racing”, s. 22, sierpień 2014. Łódź: Westa-Druk. ISSN 1732-7032.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]