Błogosławieństwo ziemi

Błogosławieństwo ziemi (norw. Markens Grøde) – powieść norweskiego pisarza Knuta Hamsuna z 1917, stanowiąca jego opus magnum. W 1920 autor otrzymał za to dzieło Nagrodę Nobla, dzięki której stał się znany na świecie.

Błogosławieństwo ziemi

Markens Grøde

Autor	Knut Hamsun
Typ utworu	powieść (poemat epicki)
Wydanie oryginalne
Język	norweski
Data wydania	1917
poprzednia Segelfoss by (1915) następna Sproget i Fare (1918)

Treść

Powieść, według Witolda Nawrockiego, jest arcypoematem na cześć ludzkiej pracy, ziemi i trudu rolnika, a także pomnikiem ukochania norweskiej przyrody. Dotyczy zagospodarowania Nordlandu przez ciężko pracujących pionierów, zmagających się z dziką przyrodą i nieurodzajną ziemią. Rodzina Izaka (założyciela gospodarstwa) i Sywerta usiłuje w tym nieprzyjaznym terenie zbudować dom i szczęście rodzinne. Dzieło charakteryzuje spokojna, epicka narracja o wyraźnym heroizacyjnym zamiarze stylizacyjnym. Pokazuje czytelnikowi etyczny wymiar pracy rolnika i etos jego działań. Z drugiej strony wskazuje na niweczący naturalny porządek charakter działalności ludzi z miast. Sywert w pracy na roli odnajduje sens swego istnienia, a podstawę egzystencji w dziedziczeniu gospodarstwa. Zajmujący się handlem Elizeusz staje się osobą miejską, a po stracie majątku nie ma realnych podstaw bytu. Przestaje być chłopem, ale nie staje się pełnoprawnym, drapieżnym mieszczaninem (pospiesznym człowiekiem teraźniejszości), rzuconym w miasto będące epicentrum rozkładu i w oderwany od ziemi kapitalizm.

Przesłanie

Hamsun uważał za wartościową wyłącznie pracę na roli. Praca miała dla niego sens, gdy harmonijnie współgrała z naturą. Upatrywał piękna i nadziei dla ludzkości w jej powrocie do naturalnego trybu życia i zachowaniu szacunku do otoczenia. Pochwałę wiejskiego życia wyraził ustami wiecznego wędrowca, Geisslera, pochodzącego z rodu pionierów, odkrywców i eksperymentatorów. Ci, którzy przyszli po nim byli już zupełnie inni, efemeryczni i gwałtowni: Mój syn jest błyskawicą, która jest właściwie niczym, błyśnięciem bezużytecznym, on może zajmować się handlem. Syn mój jest typem człowieka naszych czasów, wierzy święcie w to, czego dzisiejsze czasy go nauczyły, czego nauczył go Żyd i Jankes. Cywilizację przemysłową Hamsun uważał za pęd w nicość i wyścig prowadzący do klęski. Ze zrozumienia tego narodzić może się tylko lęk, rozpacz i protest. Cywilizacja miejska rodzi według niego tylko tęsknotę za pustymi wartościami, których uosobieniem jest wszystko, co amerykańskie.

Historia Izaka ma wymiar mityczny w tradycjonalistycznym rozumieniu. Czytelnik nie ma do czynienia z czymś, co było dawno, albo co zostało wymyślone, ale z czymś, co zawsze jest aktualne i siłą przekazu kształtuje rzeczywistość zarówno w przeszłości jak i w teraźniejszości. Symboliczny wymiar ludzkiego życia i prostych czynności, które wykonuje, staje się niezwykle widoczny jedynie w egzystowaniu w bezpośredniej bliskości przyrody, zgodnie z rytmem dnia, nocy i pór roku. Relacja rolników z ziemią i naturą jest dwuznaczna. Z jednej strony muszą z nią walczyć, a z drugiej wsłuchiwać się w jej rytm i pragnienia.

Autor zwraca również uwagę na problem dzieciobójstwa. Pokazuje kontrast pomiędzy kobietą ze wsi z rozpaczą zabijającą swoją córkę z zajęczą wargą, chcąc oszczędzić jej losu wyśmiewanego pokraki, a kobietą miejską, cynicznie uśmiercającą swe potomstwo, by uniknąć uzależnienia się od rodziny i by nie ponieść konsekwencji popełnionych czynów.