Bąkojady

Bąkojady
	Buphagidae
	Lesson, 1828
	; Przedstawiciel rodziny – bąkojad czerwonodzioby (B. erythrorhynchus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	bąkojady
	Typ nomenklatoryczny
	„Buphagus” Brisson = Buphaga africana Linnaeus
Rodzaje
	Buphagus Brisson, 1760 ;
	Buphagus Brisson, 1760 ;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bąkojady^[3] (Buphagidae) – monotypowa rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes), wcześniej klasyfikowana w randze podrodziny Buphaginae w rodzinie szpaków (Sturnidae).

Występowanie

Bąkojady zamieszkują sawannę w Afryce Subsaharyjskiej^[4].

Charakterystyka

Długość ciała 20 cm, masa ciała 42–71 g^[5].

Żerują na dużych, roślinożernych ssakach kopytnych (bawołach, nosorożcach, zebrach, antylopach i słoniach). Wyjadają im ze skóry pasożyty (głównie kleszcze i larwy muchówek) oraz bliznowate tkanki i krew z ran ssaka. Nogi bąkojadów są krótkie i wyposażone w ostre pazury, dzięki czemu mogą się utrzymać na grzbiecie i bokach ciała poruszającego się ssaka.

Bąkojady nie tylko oczyszczają skórę zwierząt, ale pełnią również rolę strażników ostrzegających o zagrożeniu. Są towarzyskie, żerują i nocują w stadach. Gnieżdżą się w dziuplach drzew.

Systematyka

Etymologia

Greckie βους bous – wół; -φαγος -phagos – -jedzący < φαγειν phagein – jeść^[6].

Podział systematyczny

Rodzina Buphagidae jest taksonem siostrzanym w stosunku do (przedrzeźniacze (Mimidae) + szpaki (Sturnidae))^[7]^[8]^[9]. Do rodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[3]:

Buphagus erythrorhynchus (Stanley, 1814) – bąkojad czerwonodzioby
Buphagus africanus Linnaeus, 1766 – bąkojad żółtodzioby

Przypisy

↑ ^a ^b Buphagidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 2. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 437. (łac.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Buphagidae Lesson, 1828 - bąkojady - Oxpeckers (wersja: 2017-05-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-18].
↑ F. Gill, D. Donsker (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).
↑ A. Craig: Family Buphagidae (Oxpeckers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 652–653. ISBN 978-84-96553-50-7. (ang.).
↑ buphagus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ A. Cibois, J. Cracraft. Assessing the passerine "Tapestry": phylogenetic relationships of the Muscicapoidea inferred from nuclear DNA sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 32 (1), s. 264–273, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.002. (ang.).
↑ D. Zuccon, A. Cibois, E. Pasquet, P.G.P. Ericson. Nuclear and mitochondrial sequence data reveal the major lineages of starlings, mynas and related taxa. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 41 (12), s. 333–344, 2006. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.05.007. (ang.).
↑ I.J. Lovette, D.R. Rubenstein. A comprehensive molecular phylogeny of the starlings (Aves: Sturnidae) and mockingbirds (Aves: Mimidae): Congruent mtDNA and nuclear trees for a cosmopolitan avian radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 44 (3), s. 1031–1056, 2007. DOI: 10.1016/j.ympev.2007.03.017. (ang.).

Bibliografia

P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski, B. Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 34, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

[itis-1] Buphagidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson-2] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 2. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 437. (łac.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Buphagidae Lesson, 1828 - bąkojady - Oxpeckers (wersja: 2017-05-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-18].

[Gill&Donsker-4] F. Gill, D. Donsker (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-12-01]. (ang.).

[hbw14-5] A. Craig: Family Buphagidae (Oxpeckers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 652–653. ISBN 978-84-96553-50-7. (ang.).

[hbwalive-6] buphagus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[Cibois&Cracraft-7] A. Cibois, J. Cracraft. Assessing the passerine "Tapestry": phylogenetic relationships of the Muscicapoidea inferred from nuclear DNA sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 32 (1), s. 264–273, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.002. (ang.).

[Zuccon&inni-8] D. Zuccon, A. Cibois, E. Pasquet, P.G.P. Ericson. Nuclear and mitochondrial sequence data reveal the major lineages of starlings, mynas and related taxa. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 41 (12), s. 333–344, 2006. DOI: 10.1016/j.ympev.2006.05.007. (ang.).

[Lovette&Rubenstein-9] I.J. Lovette, D.R. Rubenstein. A comprehensive molecular phylogeny of the starlings (Aves: Sturnidae) and mockingbirds (Aves: Mimidae): Congruent mtDNA and nuclear trees for a cosmopolitan avian radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 44 (3), s. 1031–1056, 2007. DOI: 10.1016/j.ympev.2007.03.017. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]