Audouin Dollfus

francuski astronom

Audouin Dollfus (ur. 12 listopada 1924 w Paryżu, zm. 1 października 2010[1] w Wersalu[2]) – francuski astronom i aeronauta. Specjalista w dziedzinie Układu Słonecznego. 15 grudnia 1966 odkrył[a][b][3][4][5][6][7][8] księżyc SaturnaJanusa.

Audouin Dollfus
Ilustracja
Audouin Dollfus w 2009 roku
Data i miejsce urodzenia

12 listopada 1924
Paryż

Data i miejsce śmierci

1 października 2010
Wersal

Zawód, zajęcie

astronom, aeronauta

Narodowość

francuska

Życiorys

edytuj

Syn Charles’a Dollfusa, francuskiego baloniarza, pierwszego kustosza Muzeum Lotnictwa i Astronautyki Le Bourget[9]. Studiował na Sorbonie i tam w 1955 obronił doktorat z fizyki. Od 1946 pracował w Obserwatorium Paryskim, tam współpracował z nim m.in. Bernard Lyot. Jednak większość swej pracy opierał na obserwacjach poczynionych w obserwatorium na szczycie Pic du Midi de Bigorre.

W grudniu 1966 roku podczas obserwacji Saturna, w momencie, gdy ten był zwrócony krawędzią swoich pierścieni do Ziemi[c] odkrył księżyc Janus. Prawdopodobnie zaobserwował wtedy również inny, mniejszy księżyc Epimeteusz. Nie zdał sobie jednak sprawy z tego, że mogą to być dwa różne obiekty. Dlatego Richard Walker, który zaobserwował Epimeteusza trzy dni później jest uznawany za jego odkrywcę. Przez dwanaście lat nie było jasne, czy zaobserwowano w rzeczywistości jeden, czy dwa księżyce. Pewność co do istnienia ich obu przyniosły dopiero zdjęcia z sondy Voyager 1, która przeleciała przez system Saturna 12 listopada 1980 roku.

 
Kosz balonu wykorzystywanego w 1959 roku przez Dollfusa do prowadzenia obserwacji astronomicznych na wysokości 14 km

Odbył kilka lotów balonem w celu wykonania obserwacji na dużych wysokościach, a także pierwszy lot stratosferyczny we Francji. Na podstawie własności polaryzujących światła stwierdził, że materiał na powierzchni Marsa składa się z limonitu i sporządził mapę Wenus pokazującą stałe cechy jej powierzchni[10].

Nagrody i upamiętnienie

edytuj

W 1993 roku przyznano mu nagrodę Prix Jules-Janssen.

Na jego cześć nazwano planetoidę (2451) Dollfus[11] oraz krater Dollfus na Marsie[12].

Zobacz też

edytuj
  1. Został odkryty przez A. Dollfusa, ale pewność co do jego istnienia potwierdziła dopiero sonda Voyager 1.
  2. Dollfus zobaczył Janusa lub Epimeteusza.
  3. Przy takim ustawieniu pierścienie są niemal niewidoczne.

Przypisy

edytuj
  1. Ministere de l’Enseignement supérieur et de la Recherche: Déces d’Audouin Dollfus, astronome et aéronaute français. 2010-10-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-01)]. (fr.).
  2. Richard McKim. Audouin Charles Dollfus 1924–2010. „Astronomy & Geophysics”. 52 (1), s. 1.44, 2011. DOI: 10.1111/j.1468-4004.2011.52143_1.x. (ang.). 
  3. IAUC 1987: PROBABLE NEW SATELLITE OF SATURN. [w:] Minor Planet Electronic Circular [on-line]. (ang.).
  4. IAUC 1995: SATURN X (JANUS). [w:] Minor Planet Electronic Circular [on-line]. (ang.).
  5. IAUC 3417: NEW RING AND Satellites OF SATURN. [w:] Minor Planet Electronic Circular [on-line]. (ang.).
  6. IAUC 2702: PROBABLE NEW SATELLITE OF JUPITER. [w:] Minor Planet Electronic Circular [on-line]. (ang.).
  7. IAUC 3456: 1980 S 2. [w:] Minor Planet Electronic Circular [on-line]. (ang.).
  8. IAUC 3497: SATURN. [w:] Minor Planet Electronic Circular [on-line]. (ang.).
  9. Encyclopædia Universalis, AUDOUIN DOLLFUS [online], Encyclopædia Universalis [dostęp 2020-01-18] (fr.).
  10. Encyklopedia Britannica. Ziemia i Wszechświat. Poznań: Wydawnictwo KURPISZ SA, 2006, s. 39. ISBN 978-83-60563-25-0.
  11. (2451) Dollfus w bazie Minor Planet Center (ang.)
  12. Dollfus on Mars. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).