Atractylis

*Atractylis*
	; Atractylis cancellata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	Atractylis
	Nazwa systematyczna
	Atractylis L.; Sp. Pl.: 829 (1753)
	Typ nomenklatoryczny
	A. cancellata Linnaeus
Synonimy
	Acarna All.; Anactis Cass.; Attractilis Hall. ex Scop.; Cirsellium Gaertn.; Crocodilina Bubani; Spadactis Cass.;
	Acarna All.; Anactis Cass.; Attractilis Hall. ex Scop.; Cirsellium Gaertn.; Crocodilina Bubani; Spadactis Cass.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Atractylis – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 27 gatunków. Rośliny te występują głównie w basenie Morza Śródziemnego – w północnej Afryce od Mauretanii i Wysp Kanaryjskich po Somalię, w południowej Europie (4 gatunki^[5]) i południowo-zachodniej Azji po Pakistan na wschodzie^[3].

Nazwa grecka atrakty˘l(l)ís obecna była w pismach Dioskurydesa i Pliniusza Starszego, u którego oznaczała kolczaste rośliny o łodygach nagich, zakończonych główkami żółtych kwiatów. Łodygi tych roślin używane były przez kobiety jako wrzeciono (po grecku átraktos). Współcześnie nazwa ta utożsamiana jest raczej z roślinami z rodzaju krokosz, ale w czasach nowożytnych przeniesiona została na opisywany rodzaj^[6].

Morfologia

Atractylis humilis

Pokrój: Rośliny jednoroczne, byliny i półkrzewy^[7], kolczaste lub nie, jeśli owłosione to włoski jednokomórkowe, proste. Łodygi pojedyncze lub rozgałęziające się (od nasady lub tylko w górnej części), nieoskrzydlone^[6].
Liście: Skrętoległe, czasem też skupione u nasady w rozetę przyziemną^[6]. Ząbkowane i w różnym stopniu pierzasto wcinane, kolczaste, rzadziej nieuzbrojone^[7]^[6].
Kwiaty: Skupione w pojedynczych koszyczkach na szczycie i jej odgałęzień łodygi. Pod koszyczkiem znajdują się siedzące, liściopodobne podsadki^[7]^[6]. Okrywy jajowate lub kulistawe^[6] z licznymi, zielonymi lub łuskowatymi listkami ułożonymi w 5–15 rzędów^[6]. Zewnętrzne (dolne) listki są oskrzydlone, a wewnętrzne (górne) równowąsko lancetowate, często z brązowymi, łuskowatymi przydatkami^[7]. Dno koszyczka pokryte dużymi, łuskowatymi, postrzępionymi frędzlowato łuskami^[7]. Korony białawe do fioletowych, różowe, purpurowe lub żółte. Wewnętrzne kwiaty w koszyczkach są obupłciowe, zewnętrzne kwiaty są płonne lub obupłciowe, czasem większe i wystające poza okrywę. Nitki pręcików są wolne, nagie i spłaszczone. Słupek z krótkimi ramionami rozwidlonego znamienia^[6].
Owoce: Podługowato-stożkowate lub walcowate, owłosione niełupki. Puch kielichowy w postaci pierzastych ości^[7]^[6].

Systematyka

Rodzaj zaliczany do podplemienia Carlininae, plemienia Cardueae, podrodziny Carduoideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae^[8]^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Atractylis arabica Rech.f.
Atractylis arbuscula Svent. & Michaelis
Atractylis aristata Batt.
Atractylis auranitica Rech.f.
Atractylis babelii Hochr.
Atractylis boulosii Täckh.
Atractylis caerulea Batt.
Atractylis caespitosa Desf.
Atractylis cancellata L.
Atractylis carduus (Forssk.) C.Chr.
Atractylis cryptocephala (Baker) F.G.Davies
Atractylis delicatula Batt. ex L.Chevall.
Atractylis delvarii Mozaff.
Atractylis echinata Pomel
Atractylis humilis L.
Atractylis kentrophylloides (Baker) F.G.Davies
Atractylis mernephthae Asch. & Schweinf. & Letourn.
Atractylis phaeolepis Pomel
Atractylis phazaniae Corti
Atractylis polycephala Coss.
Atractylis preauxiana Sch.Bip.
Atractylis prolifera Boiss.
Atractylis serrata Pomel
Atractylis serratuloides Sieber ex Cass.
Atractylis sojakii Rech.f.
Atractylis tutinii Franco
Atractylis yemensis Podlech

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-09] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Atractylis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-09-09] .
↑ ^a ^b Atractylis L., [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-09-09] .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 86, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ J. LópezJ.L. Martínez J. LópezJ.L., J.A.J.A. Devesa J.A.J.A., Atractylis L., [w:] Flora Iberica, t. XVI, s. 44-45 [dostęp 2023-09-09] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 127, ISBN 978-3-540-31050-1 .
↑ Genus: Atractylis L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA. [dostęp 2016-11-11].
↑ Cardueae Cass.. [w:] Compositae. The Global Database [on-line]. The International Compositae Alliance. [dostęp 2023-09-09].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-09] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-09] (ang.).

[powo-3] Atractylis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-09-09] .

[ing-4] Atractylis L., [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-09-09] .

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 86, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[iberica-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ J. LópezJ.L. Martínez J. LópezJ.L., J.A.J.A. Devesa J.A.J.A., Atractylis L., [w:] Flora Iberica, t. XVI, s. 44-45 [dostęp 2023-09-09] .

[kubitzki-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 127, ISBN 978-3-540-31050-1 .

[grin-8] Genus: Atractylis L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA. [dostęp 2016-11-11].

[tica-9] Cardueae Cass.. [w:] Compositae. The Global Database [on-line]. The International Compositae Alliance. [dostęp 2023-09-09].

[5]

[3]

[1]

[2]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]