Astacus

	Astacus
	Fabricius, 1775
	; rak szlachetny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki
Gromada	pancerzowce
Rząd	dziesięcionogi
Podrząd	Pleocyemata
Infrarząd	rakowce
Nadrodzina	Astacoidea
Rodzina	rakowate
Rodzaj	Astacus
	Typ nomenklatoryczny
	Cancer Astacus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Potamobius Samouelle, 1819; Carabis Marchand, Lamy et de Boisvillette, 1874;
	Potamobius Samouelle, 1819; Carabis Marchand, Lamy et de Boisvillette, 1874;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Astacus – rodzaj skorupiaków z rzędu dziesięcionogów i rodziny rakowatych.

Skorupiaki te mają przynajmniej szczątkową formę dwóch par (przednich i tylnych) listewek postorbitalnych na karapaksie^[1]^[2]. Na epistomie mają za papilla renalis kolec lub listewkę. Na meropoditach ich szczękonóży trzeciej pary występuje po jednym, dużym kolcu, położonym w części środkowo-dystalnej, a niekiedy obecny jest jeszcze mniejszy kolec położony bardziej dystalnie. Samce mają pleopody (odnóża odwłokowe) pierwszej pary zakończone dwupłatkowo, przy czym jeden płat sięga odsiebnie dalej niż drugi. Drugą parę pleopodów cechują egzopodity sięgające dystalnie tak daleko lub prawie tak daleko jak endopodity^[1]. Prawie zawsze segmenty pleonu (odwłoka) od drugiego do czwartego mają pleury klinowate lub zaokrąglone, pozbawione drobnych kolców na brzusznych końcach. Wyjątkiem jest tu A. balcanicus u którego takie kolce na pleurach są widoczne, choć mają postać szczątkową^[2].

Przedstawiciele rodzaju zasiedlają wody słodkie środkowej i wschodniej Europy^[1].

Taksonomia

Rodzaj ten wprowadzony został w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa^[3]. Jego nazwa wywodzi się od greckiego terminu αστακóς, którym określano w starożytności rakowate jak i homarowate^[4]. Gatunkiem typowym jest Cancer astacus^[1].

Według bazy World Register of Marine Species należą tu gatunki^[3]:

Astacus astacus Linnaeus, 1758 – rak szlachetny
Astacus balcanicus (Karaman, 1929)
Astacus colchicus Kessler, 1876
Astacus edwardsii Van Straelen, 1928
Astacus laevissimus Fritsch et Kafka, 1887
Astacus multicavatus Bell, 1863

W Polsce występuje tylko pierwszy z wymienionych^[5].

Część autorów włącza do rodzaju Astacus rodzaj Pontastacus w randze podrodzaju, jednak Przemysław Śmietana i inni wynieśli go w 2006 na podstawie kryteriów morfologicznych, zoogegraficznych i ekologicznych do rangi osobnego rodzaju^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Horton H. Hobbs: Synopsis of the Families and Genera of Crayfishes (Crustacea: Decapoda). Waszyngton: Smithsonian University Press, 1974, seria: Smithsonian Contributions to Zoology.
↑ ^a ^b ^c P. Śmietana, H.K. Schultz, S. Keszka, R. Schultz. A proposal for accepting Pontastacus as a genus of european crayfish within the familiy Astacidae based on a revision of the West and East European taxonomic literarture. „Bull. Fr. Pêche Piscic.”, s. 1041-1052, 2006.
↑ ^a ^b Astacus. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-03-31].
↑ Emmanuil Koutrakis; Yoichi Machino; Dimitra Mylona; Costas Perdikaris. Crayfish terminology in Ancient Greek, Latin, and other European languages. „Crustaceana”. 82 (12), s. 1535–1546, 2009. DOI: 10.1163/001121609X12475745628586.
↑ Wykaz zwierząt Polski. Razowski J. (red.). T. IV. Kraków: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1997, s. 303. ISBN 978-83-907187-0-5.

[Hobbs-1] Horton H. Hobbs: Synopsis of the Families and Genera of Crayfishes (Crustacea: Decapoda). Waszyngton: Smithsonian University Press, 1974, seria: Smithsonian Contributions to Zoology.

[Smetana-2] P. Śmietana, H.K. Schultz, S. Keszka, R. Schultz. A proposal for accepting Pontastacus as a genus of european crayfish within the familiy Astacidae based on a revision of the West and East European taxonomic literarture. „Bull. Fr. Pêche Piscic.”, s. 1041-1052, 2006.

[worms-3] Astacus. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-03-31].

[Koutrakis-4] Emmanuil Koutrakis; Yoichi Machino; Dimitra Mylona; Costas Perdikaris. Crayfish terminology in Ancient Greek, Latin, and other European languages. „Crustaceana”. 82 (12), s. 1535–1546, 2009. DOI: 10.1163/001121609X12475745628586.

[WZP4-5] Wykaz zwierząt Polski. Razowski J. (red.). T. IV. Kraków: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1997, s. 303. ISBN 978-83-907187-0-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]