Archiwum Diecezjalne Płockie

Archiwum Diecezjalne Płockie (łac. Archivum diœcesanum Plociæ) – instytucja Kurii Diecezjalnej Płockiej, gromadząca, przechowująca i udostępniająca archiwalia wytworzone w kancelariach kościelnych diecezji płockiej.

Archiwum Diecezjalne Płockie
łac. Archivum diœcesanum Plociæ
Ilustracja
Siedziba Archiwum Diecezjalnego
Data założenia

5 XII 1922

Siglum

ADPl

Dyrektor

Katarzyna Kalińska

Rodzaje zbioru

archiwalia wytworzone w kancelariach kościelnych diecezji płockiej

Państwo

 Polska

Miejscowość

Płock

Adres

ul. abp. A.J. Nowowiejskiego 2, 09-400 Płock

Położenie na mapie Płocka
Mapa konturowa Płocka, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Archiwum Diecezjalne Płockie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Archiwum Diecezjalne Płockie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Archiwum Diecezjalne Płockie”
Ziemia52°32′55,8568″N 19°41′06,7686″E/52,548849 19,685213
Strona internetowa

Historia

edytuj

Archiwum Diecezjalne jest formalną i rzeczywistą kontynuacją archiwum kapituły katedralnej płockiej, przechowującego do 1922 roku nie tylko dokumentację własną, ale także najdawniejsze zachowane archiwa diecezji począwszy od jej powstania[1]. Również erygowana w 1448 roku przez bp. Pawła Giżyckiego kapituła pułtuska miała swoje archiwum[2]. Oddzielnie, przynajmniej od 1499 roku, przechowywano dokumentację działalności biskupów, najpierw jako archiwa oficjalatów (płockiego i pułtuskiego), potem jako archiwa konsystorzy (płockiego i pułtuskiego), w końcu jako archiwum kurii diecezjalnej[3].

Archiwum Diecezjalne w obecnej formie zostało erygowane 5 XII 1922 roku przez bp. bł. Antoniego J. Nowowiejskiego, a jego pierwszym został mianowany ks. Władysław T. Mąkowski, liturgista, historyk i działacz społeczny[3]. Archiwum powstało ze scalenia różnych, oddzielnych dotychczas, zespołów: archiwum kapituły katedralnej płockiej, archiwum kapituły pułtuskiej, archiwum konsystorza płockiego, archiwum konsystorza pułtuskiego, archiwum Kurii Diecezjalnej Płockiej oraz archiwów seminariów pułtuskiego i płockiego. Połączone zespoły przeniesiono w 1926 roku do nowo wybudowanego gmachu na terenie seminarium duchownego[4][5]. Z czasem zasób powiększono o zbiór ksiąg metrykalnych sprowadzanych z parafii diecezji.

Zimą i wiosną 1940 roku, podczas okupacji niemieckiej zbiory Archiwum wraz ze zbiorami biblioteki seminaryjnej zostały zrabowane i wywiezione do Królewca[6]. Latem 1945 roku prawie nieuszkodzone zbiory zostały dzięki wysiłkom ks. Romualda Zawistowskiego, ks. Jakuba Wójcickiego i ks. Mieczysława Żywczyńskiego odnalezione, sprowadzone do Płocka, gdzie do dziś są przechowywane i udostępniane.

Zasób

edytuj

W zasobach Archiwum znalazły miejsce zachowane dokumenty wytworzone przez kancelarie biskupów płockich (1448-1945), kapitułę katedralną płocką (1438-1893) i kapitułę pułtuską (1482-1902). Archiwum zawiera też fragmenty dokumentów seminariów duchownych płockiego i pułtuskiego oraz klasztorów znajdujących się na terenie diecezji przed 28 X 1925 (min. Czerwińska nad Wisłą, Płocka, Skępego, Trutowa). W zbiorach Archiwum przechowywane są wreszcie księgi metrykalne z 228 parafii diecezji płockiej w granicach z 28 X 1925 roku oraz kilkunastu z okresu poprzedzającego tamtą zmianę. Oddzielnym zespołem jest zbiór pergaminowych dyplomów z różnych kancelarii (XIII-XX w.).

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. W. Góralski, Kapituła katedralna w Płocku XII-XVI w. Studium z dziejów organizacji prawnej kapituł polskich, Płock 1979, s. 232–237.
  2. W. Graczyk, Paweł Giżycki – Biskup Płocki (1439-1463), Płock 1999, s. 78–80.
  3. a b A.J. Nowowiejski, Płock. Monografja historyczna, Płock 1930, s. 490.
  4. M.M. Grzybowski, Mądrość zbudowała sobie dom, Płock 2004, s. 28.
  5. Nowowiejski A.J., Płock. Monografja historyczna, Płock 1930, s. 457.
  6. W. Graczyk, Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku, Płock 2003, s. 97–98.

Bibliografia

edytuj
  • Graczyk W. (red.), Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku, Płock 2003.
  • Graczyk W., Marszalska J., Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku, Kraków 2010.
  • Grzybowski M.M., Mądrość zbudowała sobie dom, Płock 2004.
  • Majewski D., Inwentarz ksiąg metrykalnych, Płock 2006¹, Płock 2014².
  • Majewski D., Spis dokumentów parafialnych, Płock 2011.
  • Nowowiejski A.J., Płock. Monografja historyczna, Płock 1917¹, Płock 1930².
  • Żebrowski T., Zarys dziejów diecezji płockiej, Płock 1976.

Linki zewnętrzne

edytuj