Arahja
Arahja – piosenka zespołu Kult, która ukazała się na albumie Spokojnie. Autorem tekstu jest Kazik Staszewski[1]. Choć na płycie Spokojnie podana jest informacja, że kompozycja jest pracą zbiorową zespołu, faktycznym autorem muzyki jest Janusz Grudziński[2]. Uchodzi za jeden z najważniejszych utworów muzycznych w Polsce[3][4][5][6].
| Wykonawca utworu z albumu Spokojnie | |
| Kult | |
| Wydany | |
|---|---|
| Nagrywany |
styczeń-luty 1988 |
| Gatunek | |
| Twórca |
Kazik Staszewski (tekst), Janusz Grudziński (muzyka) |
Historia
edytuj„Arahja” jest największym przebojem z albumu Spokojnie[1]. Piosenka powstała jesienią 1987 roku[7]. Melodię do piosenki Janusz Grudziński skomponował w mieszkaniu swojego przyjaciela i współpracownika Kultu Sławomira Pietrzaka. Na początku Grudziński skomponował linię basową, następnie utworzył solówki pojawiające się w utworze i partię wykonywaną na instrumentach klawiszowych. Cały utwór jest w tonacji moll, kończy się zaś akordem A-dur[1]. Na próbach dźwięk organów odtworzono za pomocą syntezatora Casio.
Album Spokojnie został nagrany styczniu i lutym 1988 roku w poznańskim Studiu Giełda. W nagraniu wzięli udział: Kazik Staszewski (śpiew), Piotr Morawiec (gitara), Sławomir Pietrzak (gitara), Janusz Grudziński (organy, gitara), Ireneusz Wereński (gitara basowa), Tadeusz Kisieliński (perkusja). Realizacją dźwięku zajął się Piotr Madziar[8]. Tam Grudziński po raz pierwszy zagrał na organach Hammonda, które można usłyszeć w „Arahji”[9]. Podczas nagrania solowe partie gitarowe zagrał nie Piotr Morawiec, a Sławomir Pietrzak, który znacznie zmodyfikował ich kompozycje[10]. Utwór otwiera bicie dzwonów. Efekt ten, zaproponowany przez Morawca, zastąpił dźwięk skrzypienia śniegu pod stopami, (zaproponowany przez Krzysztofa „Banana” Banasika), który nie był słyszany przez muzyków podczas sesji nagraniowej[9].
Utwór początkowo miał nosić tytuł „Nowa piosenka o Berlinie” (po „1932 – Berlin”), następnie po prostu „Berlin”, jednak nazwa ta została wcześniej zarejestrowana w ZAiKS[1]. „Arahja” od początku był porównywany do utworu „July Morning” Uriah Heep lub ogólnie do twórczości tego zespołu w latach 70.[6][11]. Według Grudzińskiego podobieństwo wynika z użycia organów Hammonda, a według Kazika Staszewskiego nazwa „Arahja” powstała w wyniku kilkukrotnego przekształcenia nazwy Uriah Heep (na „Juraja”, a następnie „Araja” i wreszcie „Arahja”)[12]. Wśród fanów Kultu krąży nieprawdziwe wyjaśnienie utworu, wiążące „Arahję” z anarchią[9].
„Arahja” od chwili premiery jest stałym fragmentem koncertów Kultu[9]. Początkowo piosenka była funkcjonowała na koncertach pod tytułem „Nowa piosenka o Berlinie”[7]. Na niektórych koncertach utwór kończy się partią zagraną na waltorni[8].
„Arahja” znalazła się również na albumie koncertowym Tan z 1989 roku, gdzie między wokalami pojawia się waltornia[8][13]. Inne wersje koncertowe ukazały się na albumach Made in Poland z 2016 roku oraz Live Pol’and’Rock Festival 2019 z 2020 roku[14]. Wersja akustyczna „Arahji” (gdzie organy zastąpiono fortepianem) ukazała się na albumie MTV Unplugged z 2010 roku[8].
Utwór był notowany na Liście przebojów Programu Trzeciego przez 25 tygodni. Na listach Wszech Czasów utwór zawsze znajdował się w pierwszej dziesiątce, w notowaniu z 2011 roku zajął drugie miejsce[9].
W marcu 2023 roku z okazji jubileuszu 41-lecia istnienia zespołu ukazał się teledysk do „Arahji”. Nagranie składa się z niepublikowanych wcześniej materiałów zespołu[4]. Pomysłodawcą teledysk był Sławomir Pietrzak[5].
Tekst piosenki
edytujPierwsze wersy Mój dom murem podzielony / Podzielone murem schody / Po lewej stronie łazienka / Po prawej stronie kuchenka Kazik Staszewski zapożyczył z utworu „Tyłem” Voo Voo. Inspiracja stanowiła hołd dla zespołu Wojciecha Waglewskiego[6]. Dalsza część utworu już w całości odnosi się do podziału Berlina na dwie części[15]. Paralela do podziału miasta na dwie części została przez Kazika Staszewskiego wymyślona po wyobrażeniu sobie organizmu przeciętego nożem na dwie równe części. Staszewski wyobraził sobie przecięty organizm podczas kontrolowania przez służby NRD osób chcących udać się do Berlina Zachodniego. Mój dom murem podzielony stanowi inspirację z Muzeum Muru Berlińskiego, gdzie Staszewski widział zdjęcia muru przechodzącego przez mieszkania. Bezpośrednim nawiązaniem do sytuacji w Berlinie są wersy Świeci neonami prawa strona / Lewa strona cała wygaszona, gdzie ukazano kontrast pomiędzy oświetloną częścią zachodnią a zaciemnioną wschodnią[16].
Utwór można interpretować również jako piosenkę o podziałach[3][16]. W opracowaniach pojawia się błędna interpretacja, że utwór stanowi komentarz do podziału polskiego społeczeństwa pod koniec lat 80.[17]. W 2017 roku Kazik Staszewski posłużył się „Arahją” do opisania podziałów politycznych w Polsce[3].
Inne wykonania
edytujW sierpniu 2015 roku Natalia Przybysz wykonała „Arahję” na koncercie My, Naród w Gdańsku z okazji 35-lecia NSZZ „Solidarność”[8]. Zespół Hey wykonał „Arahję” w wolniejszej wersji podczas trwającej jesienią 2016 trasy koncertowej, promującej album Błysk[18][19]. Tę samą aranżację zespół przedstawił na XXIII Przystanku Woodstock w 2017 roku[20]. W następnych latach „Arahja” trafiła do stałego repertuaru Katarzyny Nosowskiej[3]. 10 listopada 2018 roku utwór zaśpiewała Ewa Farna podczas Koncertu dla Niepodległej[21], 27 lutego 2019 roku Kasia Moś, Mateusz Ziółko i Olga Szomańska podczas koncertu Artyści przeciw nienawiści[3][22], a 26 września 2020 roku Michał Szpak podczas koncertu Solidarni z Białorusią[23].
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalny teledysk do utworu „Arahja” w serwisie YouTube [online] [dostęp 2024-11-18].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Skaradziński 2017 ↓, s. 444.
- ↑ Skaradziński 2017 ↓, s. 444, 447.
- ↑ a b c d e Bartosz Sąder, „Arahja”, czyli historia jednej z najważniejszych polskich piosenek [online], kultura.onet.pl, 1 marca 2024 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ a b KSO, Kult „Arahja”. Teledysk po 35 latach od premiery [online], open.fm, 22 marca 2023 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ a b Dominika Pawłowska, Kult z teledyskiem do utworu „Arahja” po 35 latach od premiery albumu „Spokojnie”! [online], eskarock.pl, 21 marca 2023 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ a b c Joanna Gzyra-Iskandar, Kultowy kawałek Kultu – o „Arahji” z Wiesławem Weissem [online], audycjekulturalne.pl, 4 października 2017 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ a b Arahja [online], radioszczecin.pl [dostęp 2024-11-18].
- ↑ a b c d e Skaradziński 2017 ↓, s. 447.
- ↑ a b c d e Skaradziński 2017 ↓, s. 445.
- ↑ Skaradziński 2017 ↓, s. 445, 447.
- ↑ Skaradziński 2017 ↓, s. 444, 446.
- ↑ Skaradziński 2017 ↓, s. 444–445.
- ↑ Tan [online], kult.art.pl [dostęp 2024-11-18].
- ↑ Michał Bigoraj, Największy koncert w historii Polski? – Kult Live Pol'and'Rock Festival 2019 – recenzja [online], infomuza.pl, 17 listopada 2020 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ Skaradziński 2017 ↓, s. 445–446.
- ↑ a b Skaradziński 2017 ↓, s. 446.
- ↑ Łukasik-Turecka 2013 ↓, s. 306.
- ↑ Grabski 2018 ↓, s. 35.
- ↑ Redakcja, Hey gra Kult. Niesamowita wersja „Arahji” [online], terazmuzyka.pl, 3 lutego 2017 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ Magdalena Słomka, Kasia Nosowska płakała śpiewając przebój Kultu [online], zloteprzeboje.tuba.pl, 7 sierpnia 2017 [dostęp 2024-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-13].
- ↑ Marcin Michałowski, Ewa Farna zaśpiewała przebój Kultu z okazji stulecia odzyskania niepodległości [online], zloteprzeboje.tuba.pl, 14 listopada 2018 [dostęp 2024-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-16].
- ↑ Sergiusz Królak, Koncert „Artyści przeciw nienawiści” przeszedł do historii. Niektóre momenty zapamiętamy na długo! [online], plejada.pl, 27 lutego 2019 [dostęp 2024-11-18].
- ↑ Marcin Michałowski, Michał Szpak zaśpiewał przebój „Arahja” zespołu Kult [WIDEO] [online], zloteprzeboje.tuba.pl, 28 września 2020 [dostęp 2024-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-22].
Bibliografia
edytuj- Piotr Grabski, Wpływ polskiego rocka lat 80. na kulturę popularną, [w:] Marek Jeziński, Michał Pranke, Paweł Tański (red.), „Głowa mówi…”: Polski rock lat 80., Toruń: Prolog. Interdyscyplinarne Czasopismo Humanistyczne, Zakład Antropologii Literatury i Edukacji Polonistycznej, Instytut Literatury Polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2018, ISBN 978-83-945673-2-3.
- Agnieszka Łukasik-Turecka, Muzyka w polityce. Piosenki pro i kontra, [w:] Małgorzata Adamik-Szysiak, Wojciech Maguś (red.), Współczesne zagadnienia marketingu politycznego i public relations, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013, ISBN 978-83-7784-287-4 [dostęp 2024-11-18].
- Jan Skaradziński, Kult. „Arahja”, 1988, [w:] Jan Skaradziński, Konrad Wojciechowski, Piosenka musi posiadać tekst. I muzykę. 200 najważniejszych utworów polskiego rocka, Czerwonak: In Rock, 2017, ISBN 978-83-64373-54-1.