Aphanomyces euteiches

Aphanomyces euteiches Drechsler – gatunek organizmów grzybopodobnych zaliczanych do lęgniowców. Organizm pasożytniczy, sprawca zgnilizny korzeni roślin strączkowych.

Aphanomyces euteiches

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	chromisty
Typ	lęgniowce
Gromada	Peronosporea
Rząd	Saprolegniales
Rodzina	Leptolegniaceae
Rodzaj	Aphanomyces
Gatunek	Aphanomyces euteiches
Nazwa systematyczna
Aphanomyces euteiches Drechsler J. Agric. Res., Washington 30: 311 (1925)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Aphanomyces, Leptolegniaceae, Saprolegniales, Saprolegniidae, Peronosporea, Incertae sedis, Oomycota, Chromista.

Gatunek opisany został przez Charlesa Franka Drechslera w 1925 r. jako sprawca choroby korzeni, która nękała groch w Wisconsin od dziesięcioleci.

Cykl życiowy

Występuje powszechnie w glebie w postaci przetrwalnikowych oospor. Podobnie jak wszystkie lęgniowce, A. euteiches ma strzępki koenocytowe, tzn. bez sept i ścianek poprzecznych, celulozę w ścianie komórkowej (prawdziwe grzyby mają chitynę) i produkuje ruchliwe zarodniki (pływki). W strzępkach wegetatywnych i wszystkich stadiach przetrwalnikowych jądra są diploidalne.

A. euteiches część swojego cyklu życiowego spędza w glebie, a część w żywicielu. Jego oospora z podwójną ścianą komórkową może w glebie przetrwać kilka lat. Powstaje z połączenia się dwóch haploidalnych jąder; jedno pochodzi z plemni, drugie z lęgni. A. euteiches jest homotaliczny, co oznacza, że do rozmnażania płciowego nie jest konieczne spotkanie się dwóch różnych płciowo grzybni. Oospory mają zdolności chemotaktyczne; kiełkują po chemicznym rozpoznaniu korzeni żywiciela. Po ich zasiedleniu tworzą strzępki z zarodniami, które morfologicznie nie odróżniają się od strzępek. Powstają w nich kuliste zarodniki pierwotne gromadzące się na szczycie zarodni. Przez pory w ich ścianach komórkowych z zarodników tych wypływają pływki (zoospory). Mają fasolkowaty kształt i dwie wici; jedną krótką, drugą długą. Za ich pomocą pływają w wodzie glebowej pomiędzy grudkami gleby. Gdy pływki napotkają włośniki żywiciela, tracą wici i kiełkują tworząc strzępkę infekcyjną, która przebija skórkę włośników i wnika do ich wnętrza, a powstające z niej strzępki grzybni kolonizują korzenie. Wewnątrz tkanek żywiciela tworzą się lęgnie i plemnie, a gdy tkanki żywiciela już obumierają, powstają oospory.

Epidemiologia

Niezależnie od tego, czy strzępki pochodzą z oospory, czy z otorbionej pływki, infekcja może wystąpić na każdym etapie rozwoju żywiciela i w szerokim zakresie temperatur. Jednak infekcja i rozwój choroby nasilają się, gdy sadzonki są zakażone, a temperatury są optymalne dla wzrostu żywiciela (22–28 °C). Zoospory potrzebują wody do przemieszczania się do korzeni żywicielskich. Stojąca woda również predysponuje tkankę żywiciela do infekcji. Chociaż gleby nasycone wodą sprzyjają infekcji, objawy i wpływ na plon są największe, jeśli po infekcji występują ciepłe i suche warunki glebowe. W optymalnych warunkach objawy choroby są obserwowane w ciągu 10 dni od zakażenia. Oospory tworzą się w nekrotycznych tkankach między 7 a 14 dniem. Pozostaną w tkankach żywiciela lub zostaną uwolnione do gleby podczas rozkładu korzeni. Po utworzeniu oospory pozostają w stanie uśpienia i mogą przetrwać w glebie nawet 10 lat. Po wznowieniu produkcji rośliny żywicielskiej dokonają infekcji pierwotnych. .

Występowanie

Aphanomyces euteiches występuje w USA, Europie, Australii, Nowej Zelandii i Japonii. Występuje także w Polsce.

Jego żywicielami mogą być: groch (Pisum sativum), lucerna (Medicago sativa), fasola zwykła (Phaseolus vulgaris), bób (Vicia faba), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna biała (Trifolium repens) i soczewica jadalna (Lens culinaris).