Antystenes z Rodos

Antystenes z Rodos (II w. p.n.e.) – historyk i prawdopodobnie filozof perypatetycki.

Antystenes z Rodos żył w czasach Polibiusza, żywo interesował się politycznym dziedzictwem swojego rodzinnego miasta i napisał historię Rodos, która obejmowała również jego własne czasy. Dzieło to znał historyk Zenon z Rodos, który uwzględnił je w  swoich kronikach. Polibiusz uwzględnia Antystenesa na początku swojej krytyki Zenona z Rodos, ale w taki sposób, że jest jasne, że zna go tylko z cytatów Zenona. Zasadniczo nie ma powodu, by wątpić, że perypatetycki Antystenes, którego cytuje Flegon, i historyk to jedna i ta sama osoba. Ponieważ dzieło Antystenesa Sukcesje filozofów, które dosyć często cytuje Diogenes Laertios, są prawdopodobnie dziełem perypatetyka i ponieważ żaden filozof młodszy niż Kleantes nie pojawia się w cytatach, ta identyfikacja z historykiem o tym samym imieniu jest co najmniej bardzo prawdopodobna.

ŚWIADECTWA:

FGrHist 508 T 1 = Polibiusz, Dzieje, XVI 14: „Ponieważ niektórzy z autorów opisujących pewne części dziejów pisali już także o tych czasach, w których rozegrały się wypadki meseńskie i omówione wyżej bitwy morskie, chciałbym powiedzieć kilka słów i o tych autorach. Nie o wszystkich jednak, lecz tylko o tych, którzy mi się wydają godni uwagi i bliższego omówienia. Mam zaś na myśli Zenona i Antystenesa z Rodos. Wiele widzę powodów, by na nich zwrócić uwagę. Żyli właśnie w tych czasach i o [...] brali udział w życiu politycznym, a w ogóle historyczne swe dzieła napisali nie dla korzyści, lecz dla sławy i tak, jak wypadało mężom stanu. Przedstawiają te same wypadki, co i my; nie możemy zatem pominąć ich milczeniem, żeby niektórzy badacze dziejów nie szli raczej za tymi autorami — ze względu na imię ich miasta i na to, że czyny na morzu są tak bliskie właśnie Rodyjczykom — niż za nami, jeśli będziemy innego zdania niż oni”. (= Zenon z Rodos FGrHist 523 T 3)

FGrHist 508 T 2 = Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VI 19: „Było trzech innych Antystenesów: jeden ze szkoły Heraklita, drugi z Efezu, trzeci z Rodos, historyk”.

FGrHist 508 T 3 = Flegon z Tralles, O dziwach, 3 (partim FGrHist 257 F 36): Antystenes filozof perypatetycki.

FRAGMENTY:

FGrHist 508 F 2 = Flegon z Tralles, O dziwach, 3: (= partim FGrHist 257 F 36).

FGrHist 508 F 3 = Diogenes Laertios I 40: „Od Talesa pochodzi sentencja: »Poznaj samego siebie«, którą Antystenes w Sukcesjach filozofów przypisuje Femonosowi, twierdząc, że od niej ją zaczerpnął i przywłaszczył sobie Chilon”.

FGrHist 508 F 4 = Diogenes Laertios II 39: „Antystenes w Szkołach filozoficznych i Platon w Obronie zgodnie stwierdzają, że oskarżycieli było trzech: Anytos, Lykon i Meletos; że Anytos występował jako mściciel wyszydzanych przez Sokratesa rzemieślników i polityków, Lykon — retorów, a Meletos — poetów”

FGrHist 508 F 5 = Diogenes Laertios II 98: „Teodor słuchał też wykładów Annikerisa i dialektyka Dionizjosa (mówi o tym Antystenes w Sukcesji filozofów)”.

FGrHist 508 F 6 = Diogenes Laertios II 134: „Antystenes w Sukcesji filozofów stwierdza, że Menedemos był mistrzem w sztuce prowadzenia sporów. Oto jeden z przykładów jego sposobu argumentowania: »Jeżeli dwie rzeczy różnią się od siebie, to jedna nie jest tym, czym jest druga?« — »Tak« — »A czy różnią się od siebie czynienie dobrze i dobro?« — »Tak.« — »A zatem czynienie dobrze nie jest dobrem«. Menedemos podobno nie uznawał sądów przeczących, przyjmował tylko twierdzące, a z twierdzących jedynie proste, odrzucając złożone, to znaczy sformułowane w okresach warunkowych lub innych zdaniach złożonych. Heraklides uważa, że Menedemos był w swych poglądach filozoficznych platonikiem, a dialektyki, którą uprawiał, nie traktował poważnie”.

FGrHist 508 F 7 = Diogenes Laertios VI 76-78: „Opowiadają, że [Diogenes z Synopy] umarł dożywszy lat dziewięćdziesięciu. O śmierci jego krążą różne pogłoski. Niektórzy opowiadają, że zjadł surowe mięso […] Inni opowiadają, że umarł przez wstrzymanie oddechu, jak podaje m.in. Kerkidas […] w swoich melijambach. […] Ale ci, którzy go znali osobiście, jako przyczynę śmierci przyjmują — jak podaje Antystenes w Sukcesji filozofów — wstrzymanie oddechu. Przebywał bowiem wówczas Diogenes w Kraneion gimnazjum w Koryncie. Według zwyczaju uczniowie przyszli do niego rano i zastali go zawiniętego w płaszcz. Sądzili, że śpi, chociaż nie należał do ludzi wysypiających się długo. Ale kiedy odchylili płaszcz, stwierdzili, że nie oddycha. Uznali więc, że sam zadał sobie śmierć, chcąc uciec od dalszego życia. Potem powstał spór między uczniami, kto ma Diogenesa pochować, a nawet doszło do walki na pięści. Wtedy przyszli ich rodzice i przełożeni i pod ich dozorem Diogenes został pochowany przy bramie prowadzącej do Istmu. Postawiono mu obelisk, a na nim psa z paryjskiego marmuru”.

FGrHist 508 F 8 = Diogenes Laertios VI 97: „Antystenes podaje w Sukcesji filozofów, że Krates zdecydował się na przystąpienie do szkoły cyników, kiedy w pewnej tragedii zobaczył Telefosa trzymającego w ręce koszyk na ryby i w ogóle będącego w pożałowania godnym stanie. Spieniężywszy cały majątek — a pochodził z majętnej rodziny— zebrał około 200 talentów i rozdzielił je między rodaków, a sam poświęcił się całkowicie filozofii, jak o tym wspomina komediopisarz Filemon, który tak mówi o kimś: W lecie nosił płaszcz ciepły wełniany, / aby być jak Krates, a w zimie tylko łachman”.

FGrHist 508 F 9 = Diogenes Laertios VII 168: „Był naprzód [Kleantes] pięściarzem, jak mówi Antystenes w Sukcesjach filozofów. Po przybyciu do Aten z czterema drachmami w sakiewce, jak wieść głosi, poświęcił się nauce u Zenona. Gorliwie pracował nad filozofią i trwał przy jej zasadach”.

FGrHist 508 F 10 = Diogenes Laertios IX 6: „Jako oczywisty dowód jego [tzn. Heraklita] wielkoduszności Antystenes przytacza w Sukcesjach, że się zrzekł na korzyść brata godności królewskiej”.

FGrHist 508 F 11 = Diogenes Laertios IX 27: „Antystenes natomiast podaje w Sukcesji filozofów, że gdy Zenon wymienił już przyjaciół tyrana, ten zapytał go, czy ktoś jeszcze należał do spisku, na co Zenon odparł: »Ty sam, będąc przekleństwem państwa«. A do obecnych przy tym osób zawołał: »Zdumiewa mnie wasze tchórzostwo; jak możecie patrząc na to, co teraz ja znoszę, służyć dalej tyranowi«. Następnie odgryzłszy sobie język wypluł go tyranowi w twarz. Co widząc obecni natychmiast ukamienowali tyrana”.

FGrHist 508 F 12 = Diogenes Laertios IX 35: „Antystenes w Sukcesjach, że Demokryt wyjeżdżał również do Egiptu, aby się uczyć u tamtejszych kapłanów geometrii, oraz do Persji do Chaldejczyków i dotarł nawet nad Morze Czerwone. Według niektórych zetknął się z gymnosofistami w Indiach i przebywał jakiś czas w Etiopii”.

FGrHist 508 F 13 = Diogenes Laertios IX 38: „Na różne sposoby ćwiczył się [Demokryt] w sprawdzaniu swych wyobrażeń — donosi Antystenes — usuwał się w tym celu od czasu do czasu w zacisze, a nawet spędzał czas między grobami”.

FGrHist 508 F 14 = Diogenes Laertios IX 39: „ Gdy [Demokryt] powrócił z podróży, żył bardzo nędznie, ponieważ stracił cały majątek. Pomagał mu w tej trudnej sytuacji brat jego, Damazos. Gdy jednak przepowiedział trafnie jakieś przyszłe wydarzenie, znaczenie jego wzrosło i odtąd doznawał czci boskiej. A ponieważ istniało prawo, na mocy którego ten, kto roztrwonił ojcowiznę, nie mógł być pochowany w ojczyźnie, przeto Demokryt — jak podaje Antystenes — wiedząc o tym i nie chcąc narazić się na szykany różnych zawistnych i złośliwych oskarżycieli, odczytał głośno Wielki porządek, który uważał za najlepsze ze swych dzieł. Wtedy przyznano mu pięćset talentów. A gdy umarł, wystawiono mu spiżowe posągi oraz urządzono pogrzeb na koszt państwa, ponieważ przeżył ponad sto lat. Demetrios [z Magnezji] podaje, że nie sam Demokryt, ale jego krewni odczytali Wielki porządek, i że przyznano mu za to dzieło tylko sto talentów. To samo podaje Hippobotos”.

FGrHist 508 F 15 = Diogenes Laertios IX 57: „Słuchał [Diogenes z Apolonii], jak mówi Antystenes, wykładów Anaksymenesa”.