Antoni Sikorski (wojskowy)
Antoni Sikorski[a], ps. Rawicz (ur. 13 czerwca 1893 w Łodzi, zm. 18 listopada 1987 we Włochach) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 podpułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 czerwca 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 listopada 1987 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca grupy |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
_podpis.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
          
| |
.jpg)
Życiorys
edytujUrodził się 13 czerwca 1893 w Łodzi, w rodzinie Władysława, mistrza budowlanego, i Marii z Papińskich[2][3][4][5]. Był bratem Bronisława (1894–1943), adwokata, kapitana piechoty rezerwy, odznaczonego Orderem Virtuti Militari, zamordowanego w KL Sachsenhausen, Henryka (1901–1978)[4], urzędnika, podporucznika saperów rezerwy, odznaczonego Orderem Virtuti Militari i Medalem Niepodległości[4][6][7], Stefana Wacława (1905–1944), adwokata, porucznika piechoty rezerwy Wojska Polskiego, członka Komendy Okręgu Kraków Armii Krajowej[4][8], Stanisławy ps. „Sokoliczówna” (1892‒1982), po mężu Ślósarskiej, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej, odznaczonej Medalem Niepodległości[9][10][11], Eugenii (1896‒1975), po mężu Gliwicz, Pelagii (1898–1988), żony Zdzisława Maćkowskiego, Aleksandra (zm. 1901) i Marianny (zm. 1907)[12].
Antoni pierwsze lata życia spędził w Łodzi, a następnie przeniósł się do Piotrkowa, gdzie rodzice nabyli posiadłość miejską (dom i parcelę)[13]. Od 1907 do 1913 uczęszczał do polskiego gimnazjum w Piotrkowie, które ukończył zdanym egzaminem dojrzałości. Jako uczeń gimnazjum należał do Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, a od 1913 także do Polskich Drużyn Strzeleckich. Pełnił również funkcję komendanta drużyny harcerskiej[13].
19 grudnia 1918 dostał się do niewoli ukraińskiej[13]. Początkowo został osadzony w więzieniu w Tarnopolu, a od 4 maja 1919 przebywał w obozie internowanych Polaków w Dolinie[5]. 28 maja tego roku zbiegł z niewoli i 1 czerwca przybył do macierzystego pułku, który w międzyczasie został przemianowany na 8 pułk piechoty Legionów[5]. Objął w nim dowództwo kompanii marszowej, a następnie 10. kompanii[13][5].
W listopadzie 1921 wrócił do 8 pp Leg. na stanowisko pełniącego obowiązki dowódcy III batalionu[13][14][15].
3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 1441. lokatą w korpusie oficerów piechoty[16].
18 lutego 1928 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1928 stopień majora w korpusie oficerów piechoty i 122. lokatą[17]. Z dniem 1 sierpnia 1928 został przeniesiony służbowo do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim na stanowisko zastępcy komendanta szkoły[18][13].
15 grudnia 1933 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy batalionu KOP „Nowe Święciany”[19][13]. 24 stycznia 1934 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1934 stopień podpułkownika w korpusie oficerów piechoty i 12. lokatą[20]. W sierpniu 1936 został przeniesiony do 34 pułku piechoty w Białej Podlaskiej na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[21]. We wrześniu 1938 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko zastępcy kierownika 10 Okręgowego Urzędu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego[22][21].
W chwili wybuchu II wojny światowej służył w Przemyślu. Po mobilizacji został przeniesiony do dyspozycji dowódcy korpusu jako oficer do zadań specjalnych, Armii „Karpaty”, która 6 września została przemianowana na Armię „Małopolska”. 6 września od dowódcy gen. bryg. Wacława Scaevoli-Wieczorkiewicza, otrzymał rozkaz natychmiastowego udania się w rejon wsi Gorzyce i przejęcia dowództwa Grupy „Sandomierz”, oraz organizacji obrony linii Wisły od Zawichostu do Baranowa Sandomierskiego. Po odwrocie Grupy z wideł Wisły i Sanu i walkach osłonowych pod Tomaszowem Lubelskim, po rozwiązaniu oddziału, 28 września, przekroczył granicę polsko-węgierską. W grudniu 1939 r. na wezwanie Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego dotarł do Paryża. 20 czerwca 1940 wyjechał do Anglii. W lutym 1941 został internowany[23] w tzw. Stacji Zbornej Oficerów Rothesay.
W marcu 1942, opuścił Rothesay i został wykładowcą taktyki połączonych rodzajów wojska z przydziałem do Centrum Wyszkolenia Artylerii w Cowdenbeath w Szkocji. Prowadził również wykłady w istniejącej w pobliżu Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii. Pełnił funkcję komendanta Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwpancernej w Crawford. W 1945 r. w obozie dla jeńców ukraińskich na terenie brytyjskiej strefy okupacyjnej w Niemczech został komendantem polskiej grupy oficerskiej. Wiosną 1946 w będącym pod brytyjską komendą Polskim Obozie Repatriacyjnym w Polkemmet objął funkcję komendanta, współorganizując morskie transporty polskich żołnierzy do kraju[23].
5 grudnia 1947 wrócił do kraju[24].
Zmarł 18 listopada 1987 we Włochach[25]. Został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Męczenników Rzymskich (sektor A3, rząd 4, grób 48)[26].
Był dwukrotnie żonaty. Ze związku z Janiną ze Skrzyneckich (1896–1961), miał córkę Krystynę Marię po mężu Hofman (1922–2011) i syna Witolda (ur. 28 czerwca 1928)[27][28][26]. W 1968 ożenił się ze Szkotką Robiną Wiliamson Adamson[25].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 242
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 916[29][3]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1985 „za prace historyczno-niepodległościowe”[30]
- Krzyż Niepodległości – 16 marca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[31][32]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1975[33]
- Krzyż Walecznych czterokrotnie[34]
- Złoty Krzyż Zasługi[34]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych[5]
- Odznaka za Rany i Kontuzje z jedną gwiazdką
- łotewski Medal Pamiątkowy 1918-1928 – 6 sierpnia 1929[35]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 146, 417, 718, 863.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 4.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-10].
- ↑ a b c d Sikorski 2019 ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e Piwowarski 1997 ↓, s. 424–428.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-12].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-12].
- ↑ Ferdynand Rymarz. Adwokat Stefan Wacław Sikorski. „Palestra”. 1 (185), s. 66–68, 1990. Warszawa.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-13].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-13].
- ↑ Sikorski 2019 ↓, s. 5.
- ↑ a b c d e f g Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922, s. 545.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 146, 417.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 62.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928, s. 46.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 227.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 19.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 24 stycznia 1934, s. 1.
- ↑ a b Kolekcja 2 ↓, s. 3.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 528.
- ↑ a b Antoni Sikorski, IPN, 2019 (Bohaterowie Niepodległej), s.45-57, ISBN 978-83-8098-775-3 [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 6.
- ↑ a b Sikorski 2019 ↓, s. 53.
- ↑ a b Śp. Antoni Sikorski. Parafia Rzymskokatolicka św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Męczenników Rzymskich. [dostęp 2023-09-10]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 2.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Komuniak o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw RP”. 4, s. 42, 1985-11-11. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933, s. 282.
- ↑ Komuniak o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 10, 1975-12-31. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 6 sierpnia 1929, s. 239.
Bibliografia
edytuj- Sikorski Antoni I. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.69-6129 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-10].
- Sikorski Antoni. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.8785 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-10].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Stanisław Piwowarski: Sikorski Antoni (1893–1987). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVII. Polska Akademia Nauk, 1997.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Tomasz Sikorski: Antoni Sikorski. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019, seria: Bohaterowie Niepodległej. ISBN 978-83-8098-775-3.