Antoni Kaczorowski
Marceli Antoni Kaczorowski (ur. 17 stycznia 1878 w Warszawie – zm. 27 lutego 1918 tamże), inżynier technolog, jeden z przywódców Narodowego Związku Robotniczego, podczas I wojny światowej działacz lewicy niepodległościowej potem polityk aktywistyczny.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
| |
Życie
edytujUkończył gimnazjum realne w Warszawie[1] a następnie Instytut Technologiczny w Petersburgu (1904)[2]. Już w szkole realnej należał do uczniowskich kółek samokształceniowych[3] a podczas studiów związał się ze środowiskiem młodych działaczy narodowo-demokratycznych, był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i Koła Braterskiego ZET-u[1]. W latach 1905–1912 był kierownikiem warsztatów naprawczych Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Pruszkowie[1]. Po jej nacjonalizacji przez rząd rosyjski pracował w dyrekcji Towarzystwa Przemysłowców Królestwa Polskiego. Był ściśle związany z jego dyrektorem Andrzejem Wierzbickim - i w uzgodnieniu z nim propagował zakładanie kas chorych wśród właścicieli zakładów przemysłowych[1]. Od 1905 był członkiem Narodowego Związku Robotniczego oraz przywódcą utworzonej przez siebie organizacji NZR w Pruszkowie[4]. Wkrótce został jednym z liderów i członków Zarządu Głównego NZR w Królestwie[4]. W 1908 był jednym z głównych rzeczników zerwania związków NZR z Ligą Narodową i związania z irredentą polską tworzącą w Galicji ruch strzelecki[4]. W 1912 roku z ramienia NZR został członkiem Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[4]. Był także czynnym publicystą - autorem licznych artykułów w prasie propagującej założenia tworzącej się wówczas orientacji antyrosyjskiej[4].
Po wybuchu I wojny światowej działał i był członkiem reprezentacji lewicy niepodległościowej, m.in. Konfederacji Narodowej Polskiej, Zjednoczenia Stronnictw Niep0dległościowych, Komitetu Naczelnego Zjednoczonych Stronnictw Niepodległości i Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie[5]. Z ramienia NZR i CKN wszedł w styczniu 1917 do Tymczasowej Rady Stanu (TRS)[1]. W tym czasie stał się jednym z głównych rzeczników zerwania związków łączących NZR z lewicą niepodległościową i przejścia partii do czynnej polityki aktywistycznej. W rezultacie m.in. jego akcji doszło wczesną wiosną 1917 do wyjścia z CKN przedstawicieli NZR i Związku Niepodległości. W TRS był początkowo wicedyrektorem departamentu gospodarczo-społecznego a od maja 1917 dyrektorem departamentu pracy. W lipcu 1917 po zaprzestaniu współpracy NZR z TRS pozostał na swym stanowisku i brał czynny udział w pracach w ostatnim okresie istnienia Rady. Następnie był członkiem tzw. Komisji Przejściowej TRS (sierpień 1917 – styczeń 1918)[1], Po powołaniu przez władze okupacyjne regentów i powstaniu rządu Rady Regencyjnej pod prezesurą Jana Kucharzewskiego został podsekretarzem stanu w Min. Handlu i Przemysłu oraz szefem sekcji tego ministerstwa[3]. W tym czasie osłabła jego pozycja w NZR - XIV zjazd partii nie wybrał go do władz[4][3]. Następnie po rezygnacji tego rządu na znak protestu przeciwko postanowieniom traktatu brzeskiego w prowizorycznym gabinecie urzędniczym Antoniego Ponikowskiego otrzymał tekę ministra handlu i przemysłu łącznie z teką ministra pracy i opieki społecznej, ale funkcji tej już nie objął ponieważ zmarł na atak serca[1].
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 162, rząd 3, miejsce 23-24)[6]
Odznaczony
edytujpośmiertnie Krzyż Niepodległości (17 marca 1932)
Życie prywatne
edytujUrodził się w rodzinie rzemieślniczej, był synem Franciszka (1812–1885) i Anny ze Służyńskich (1831–1892). Jego bratem był inżynier technolog – Leonard (1880-?). Ożenił się w Petersburgu z Aleksandrą z Hurczynów, mieli dwóch synów: powstańca warszawskiego Andrzeja (1907-1944) i porucznika AK Adama (1909-1955)[1][7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Adam Galos, Kaczorowski Antoni, Polski Słownik Biograficzny, t. 11, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964-1965, s. 387-388
- ↑ Spis Inżynierów Technologów Polaków, [w:] Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa 1933, s. 90
- ↑ a b c Adam Galos, Kaczorowski Antoni, Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3, Warszawa 1985, s. 46,
- ↑ a b c d e f Teresa Monasterska Narodowy Związek Robotniczy 1905 - 1920, Warszawa 1973, passim
- ↑ Jerzy Z. Pająk, O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915–1917), Kielce 2003, passim
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: MIECZYSŁAW KACZOROWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-08-22].
- ↑ Antoni Marceli Kaczorowski, M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 22.08.2023]
Literatura
edytuj- Adam Galos, Kaczorowski Antoni, Polski Słownik Biograficzny, t. 11, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964-1965, s. 387-388;
- Adam Galos, Kaczorowski Antoni, Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3, Warszawa 1985, s. 46,