Anna Radziwiłłówna (1476–1522)
Anna Radziwiłłówna (lit. Ona Radvilaitė) herbu Trąby (ur. 1476, zm. 23 marca 1522 w Liwie) – księżna mazowiecka, żona księcia mazowieckiego Konrada III Rudego, córka Mikołaja Radziwiłłowicza i Zofii Anny Moniwidówny[1].
 Anna Radziwiłłówna (sztych z XVIII wieku) | |
 Trąby | |
| Radziwiłł h. Trąby | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
1476 r. |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Zofia Anna Monwind |
| Mąż | |
| Dzieci |
|
| Rodzeństwo |
|
Życiorys
edytuj
W 1496 lub 1497 została żoną księcia mazowieckiego Konrada III Rudego, wnosząc mu 20 000 dukatów posagu. Dała, dotychczas bezdzietnemu, księciu dwie córki i dwóch synów, co skłoniło go do domagania się od Jagiellonów zwrotu Płocka oraz uznania praw dziedzicznych do księstwa czerskiego oraz (otrzymanego w dożywocie) księstwa warszawskiego.
29 października 1503 po nagłej śmierci męża została regentką Mazowsza i przeciwstawiła się dążeniom króla Polski do inkorporacji tej dzielnicy do Korony. W 1504 na sejmie piotrkowskim uzyskała od Aleksandra Jagiellończyka nadanie ziemi warszawskiej, ciechanowskiej, łomżyńskiej i nowogrodzkiej dla swoich synów Stanisława i Janusza. W 1507 roku Zygmunt I Stary udzielił upoważnienia księżnej Annie i jej synom Stanisławowi i Januszowi do wykupu zamku Wizna i ziemi wiskiej od starosty Jakuba Glinki, a po jego śmierci od jego następcy Jakuba Kościeleckiego[2]. Do wykupu przez Annę zamku i Wizny doszło w 1512 roku za 6 tys. florenów[2]. W imieniu synów do 1518 roku sprawowała regencję, która zakończyła się dopiero w wyniku rozruchów szlachty zaniepokojonej niekończącymi się rządami księżnej wdowy. Fakt objęcia formalnych rządów przez młodych książąt nie zmienił wiele i Anna zachowała aż do swej śmierci w 1522 realną władzę. W latach 1511–1517 zabiegała o utworzenie biskupstwa warszawskiego, ale sprzeciwił się temu Zygmunt I Stary. 28 grudnia 1514 nadała Ostrowi Mazowieckiej przywilej czterech jarmarków rocznie i jednego targu tygodniowo, co wpłynęło korzystnie na rozwój tego miasta.
Zmarła 23 marca 1522 roku i pochowana została w kościele św. Anny w Warszawie[1].
6 czerwca 2004 w Ostrowi Mazowieckiej odsłonięty został pomnik księżnej autorstwa Mirosławy Skoczek[3].
Życie prywatne
edytujByła córką Mikołaja Radziwiłłowicza h. Trąby i Zofii Anny Moniwid h. Leliwa. Miała czwórkę rodzeństwa; Mikołaja, Jana, Wojciecha i Jerzego. Między dniem 6 października 1496 a rokiem 1497 wzięła ślub z Konradem III Rudym i miała z nim czwórkę dzieci, Zofię, Annę, Stanisława i Janusza[1].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Anna Radziwiłł h. Trąby [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-01].
- ↑ a b Patrycja Ewa Herod, Spór o regale bartne w ziemi wiskiej w latach 1502-1519, „Saeculum Christianum”, 26 (2), 2019, s. 84–89, DOI: 10.21697/sc.2019.26.2.7, ISSN 2720-0515 [dostęp 2024-09-09] (pol.).
- ↑ Odsłonięcie pomnika Księżnej Anny Mazowieckiej [online], Ostrowski Portal Internetowy [dostęp 2023-01-25] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Oskar Halecki, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 125–126.