Anna Cylejska
Anna Cylejska (ur. kon. 1380 lub pocz. 1381, zm. 20 lub 21 marca 1416 w Krakowie[1]) − królowa Polski od 1402 r. jako druga żona Władysława Jagiełły, córka hrabiego cylejskiego Wilhelma von Cilli i Anny Kazimierzówny, wnuczka króla polskiego Kazimierza Wielkiego.
| |
| królowa Polski | |
| Okres |
od 29 stycznia 1402 |
|---|---|
| Jako żona | |
| Koronacja | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
koniec 1380 lub początek 1381 |
| Data i miejsce śmierci |
20 lub 21 marca 1416 |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Życiorys
edytujPochodzenie
edytujAnna urodziła się pod koniec 1380 lub na początku 1381[1] Była jedyną córką Wilhelma, hrabiego Celje oraz Anny[1], córki króla Polski Kazimierza Wielkiego i jego czwartej żony Jadwigi Żagańskiej, jednak legalność tego małżeństwa była kwestionowana; matka Anny dopiero w 1369 została legitymizowana przez papieża Urbana V, jednak bez prawa do dziedziczenia tronu polskiego[2].
W 1392 r. zmarł jej ojciec[1]. Matka Anny w 1394 r. opuściła hrabstwo i ponownie wyszła za mąż za Ulryka, księcia Teck[1]. Wobec tego Anna trafiła pod opiekę kuzyna swego ojca Hermana II Cylejskiego[3]. Anna wychowywała się wraz z córkami hrabiego m.in. Barbarą, przyszłą cesarzową[4].
Prawdopodobnie pod koniec 1400 r. do Celje przybyło poselstwo polskie, w skład którego wchodzili Jan z Obichowa, Hinczka z Rogowa i Jan z Ostrowca[1]. Przybyli oni z polecenia króla polskiego Władysława II Jagiełły dla zawarcia z hrabią Hermanem wstępnego porozumienia w sprawie małżeństwa Władysława i Anny. Hrabia był zaskoczony taką propozycją, jednak natychmiast wyraził swoją zgodę[4].
Według tradycji, umierająca Jadwiga Andegaweńska miała wyrazić życzenie, ażeby Anna została jej następczynią na tronie polskim[3]. 23 kwietnia 1401 papież Bonifacy IX udzielił dyspensy przyszłym małżonkom, ponieważ Anna była w trzecim stopniu spokrewniona z pierwszą żoną Jagiełły[5][1].
Małżeństwo z Władysławem Jagiełłą
edytuj16 lipca 1401 r. Anna przybyła do Krakowa, ślub jednak odłożono na okres ośmiu miesięcy[1]. Oficjalnym tego powodem była konieczność nauki języka polskiego przez niemieckojęzyczną Annę, w istocie Władysław Jagiełło rozważał zerwanie zaręczyn (prawdopodobnie z powodu niedostatków urody przyszłej małżonki[6]. Annę umieszczono w klasztorze, gdzie uczyła się polskiego[6]; bardziej jednak prawdopodobnie z powodu niepewnej sytuacji na Węgrzech, których król (Zygmunt Luksemburski) miał problemy z utrzymaniem się u władzy, a ewentualność taka niweczyła polityczne korzyści z zawarcia małżeństwa[7]).
5 listopada 1401 r. w Bieczu potwierdzono zawarty układ małżeński pomiędzy Anną a królem Polski[1]. Nie jest znana wysokość posagu hrabianki ani wiano, które zostało jej ofiarowane przez Władysława Jagiełłę[1].
29 stycznia 1402 r. w katedrze krakowskiej Anna Cylejska została drugą żoną Władysława Jagiełły, na ślubie zjawił się Witold Kiejstutowicz z małżonką Anną, a także wielu książąt i hrabiów z różnych krajów, którzy zostali zaproszeni[8]. 25 lutego 1403 r. w tej samej katedrze koronowano ją na królową Polski[1]. Na koronacji pojawiła się długo niewidziana przez Annę jej matka - Anna księżna Teck[6].
Dzięki małżeństwu z Anną król wzmacniał swe stanowisko w Koronie, żeniąc się z Piastówną po kądzieli, jednak monarcha raczej stronił od częstego kontaktu z Anną, a także nie angażował jej w sprawy bieżącej polityki Korony, a jej rola ograniczała się do funkcji czysto reprezentacyjnych wobec obcych poselstw[8]. W 1405 r. zaprosiła na Wawel swego dalekiego kuzyna Hermana von Cilli, zaś w 1410 r. swego byłego opiekuna hrabiego Hermana, który był posłem króla Zygmunta Luksemburskiego. W 1412 r. wraz z mężem zorganizowała wesele księżnej mazowieckiej Cymbarki i księcia austriackiego Ernesta Żelaznego. W latach 1413–1414 przebywała na Litwie w związku z misją chrystianizacyjną na Żmudzi[9]. Anna utrzymywała kontakt z dworem węgierskim, gdzie królową była jej daleka kuzynka Barbara[4].
Zarzuty i pomówienia
edytujW okresie małżeństwa z Jagiełłą królową kilkakrotnie posądzano o niewierność mężowi[9]. W 1407 starosta krakowski Klemens z Moskorzewa oskarżył królową o romans z polskimi rycerzami: Jakubem z Kobylan i Mikołajem Chrząstowskim. Oskarżenia te uznano za niesłuszne, a arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Kurowski oczyścił Annę z zarzutów poświadczając jej niewinność[10]. Rok później królowa została oskarżona o cudzołóstwo z Janem Tęczyńskim. W 1411 zarzucano jej romans z niedawnym obrońcą, arcybiskupem Kurowskim, choć istnieje też wersja wydarzeń, według której to Anna oskarżyła duchownego o niewłaściwy stosunek do jej osoby[6]. Wezwany przez Władysława Jagiełłę dla złożenia wyjaśnień, w drodze na dwór królewski wskutek upadku z konia zmarł[6].
Śmierć i pochówek
edytujPod koniec 1415 r. Anna zachorowała i 20 lub 21 marca 1416 zmarła w Krakowie[1]. Została pochowana w katedrze na Wawelu w pobliżu ołtarza Świętej Doroty. Z małżeństwa Anny i Władysława pochodziła urodzona 8 kwietnia 1408 r. córka Jadwiga, którą w 1413 r. na zjeździe w Jedlni ogłoszono następczynią tronu[6][1]. Jagiełło uroczyście uhonorował pamięć zmarłej małżonki poprzez powszechną żałobę na dworze królewskim, ale stan ten nie trwał długo, ponieważ już 28 marca nie było króla w Krakowie, dlatego, że ruszył w coroczny objazd Wielkopolski[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Zygmunt Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, 2005, s. 66-67, 81, ISBN 83-918497-2-4.
- ↑ Marek Urbański, Poczet królowych i żon władców polskich, 2006, s. 152.
- ↑ a b M. Spórna, P. Wierzbicki, Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Kraków 2003, s. 23.
- ↑ a b c Anna Klubówna, Cztery Jagiełłowe, 1983, s. 117, 180, ISBN 83-7002-127-1.
- ↑ Anna Cylejska i Jadwiga Andegaweńska były prawnuczkami króla Władysława Łokietka
- ↑ a b c d e f Marek Urbański, Poczet królowych i żon władców polskich, 2006, s. 180-183.
- ↑ Kamil Janicki: Jedyna polska królowa, której zgotowano taki koszmar. Oto co ją spotkało. [dostęp 2023-01-15].
- ↑ a b c Krzysztof Osiński, Obraz Władysława Jagiełły i Witolda Kiejstutowicza w „Rocznikach” Jana Długosza (Praca licencjackaa) [online], 2013 [dostęp 2021-11-12] (ang.).
- ↑ a b M. Spórna, P. Wierzbicki, Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Kraków 2003, s. 24.
- ↑ Łukasz Czarnecki, „Grzechu warte” w „Świat wiedzy: historia” 4/2024 ISSN 2392-1072 (pol.).
Bibliografia
edytuj- M. Spórna, P. Wierzbicki: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego. Kraków: Zielona Sowa, 2003, ISBN 83-7389-189-7, s. 23–24.
- Zygmunt Wdowiszewski: Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce. Kraków: Avalon, 2005, ISBN 83-918497-2-4, s. 66–68.
Literatura uzupełniająca
edytuj- Krystyna Pieradzka, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 121. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0