Anna świdnicka
Anna świdnicka (ur. 1339, zm. 11 lipca 1362 w Pradze) – księżniczka świdnicka, królowa czeska, królowa Rzymian, cesarzowa rzymska z dynastii Piastów.
| |
| |
| Królowa rzymska (Niemiec) | |
| Okres | |
|---|---|
| Jako żona | |
| Koronacja |
9 lutego 1354 |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Królowa Czech | |
| Okres | |
| Jako żona | |
| Koronacja |
28 lipca 1353 |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Cesarzowa Świętego Cesarstwa Rzymskiego | |
| Okres | |
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka |
Katarzyna |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Córka księcia świdnickiego Henryka i Katarzyny, której pochodzenie nie jest znane. Żona króla Czech i cesarza rzymskiego Karola IV Luksemburskiego. Matka króla Niemiec i Czech Wacława IV Luksemburskiego.
Życiorys
edytujPochodzenie i młodość
edytujAnna, jedyne dziecko Henryka i Katarzyny, urodziła się w 1339. Jej ojciec pochodził ze świdnicko-ziębickiej linii Piastów. Był synem księcia świdnickiego Bernarda, który ok. 1310 pojął za żonę Kunegundę, córkę przyszłego króla Polski Władysława Łokietka. Nic nie wiadomo o pochodzeniu jej matki. Przez długi czas sądzono, że była ona córką króla Węgier Karola Roberta z jego pierwszego małżeństwa z księżniczką bytomską Marią. Jednakże hipoteza ta została obalona.
Anna szybko straciła ojca. Henryk świdnicki zmarł między 1343 a 1345. Osieroconą księżniczką świdnicką zaopiekowała się siostra jej babki ze strony ojca, królowa-matka węgierska Elżbieta Łokietkówna. Na dworze w Budzie, jednym z najświetniejszych w tamtym czasie, Anna przebywała do 1353. Jej opiekunowie musieli zadbać o jej edukację, gdyż w późniejszym czasie Anna wykazywała biegłość w pisaniu.
Ślub z Karolem IV Luksemburskim
edytujJej stryj, książę świdnicko-jaworski Bolko II, był ostatnim niezależnym wobec króla Czech księciem śląskim. Po podpisaniu pokoju namysłowskiego 22 listopada 1348 pomiędzy królem Czech Karolem a królem Polski Kazimierzem, którego był sojusznikiem, oraz zaangażowaniu się w politykę wschodnią polskiego monarchy i wygaśnięciu sojuszu z Wittelsbachami Bolko II musiał liczyć się z zagrożeniem ze strony Luksemburga, który mógł skorzystać z okazji podporządkowania sobie ostatniego niepodlegającego mu księstwa śląskiego. Postanowił więc zawrzeć z nim umowę sukcesyjną, którą podpisano 13 grudnia 1350. Na jej mocy miało dojść do zaręczyn pomiędzy synem Karola, urodzonym w tym roku Wacławem, a bratanicą Bolka II, jedenastoletnią Anną, która w przypadku nieposiadania męskiego potomka przez księcia świdnicko-jaworskiego wraz ze swym potomstwem dziedziczyła jego księstwo. W akcie sukcesyjnym Bolko II zobowiązał się sprowadzić z Węgier Annę, która odtąd miała wychowywać się wspólnie ze swoim przyszłym mężem na przemian na dworze w Pradze i w Świdnicy. Jednakże bezpieczny już o swoje władztwo Piast nie wywiązał się z tej obietnicy. W dodatku 30 grudnia 1351 zmarł Wacław i umowa sukcesyjna stała się nieaktualna. Karol nie chciał stracić świdnickiej sukcesji i gdy 2 lutego 1353 zmarła jego żona i matka Wacława, Anna Wittelsbach, postanowił sam poślubić sukcesorkę Bolka II. Pierwsze rozmowy w tej sprawie miały miejsce na zjeździe monarchów w Wiedniu 10 marca 1353, już pięć tygodni po śmierci małżonki króla Czech. Ślub Karola i Anny odbył się 27 maja 1353 w Budzie. Byli na nim obecni książę Bolko, królowie Kazimierz Wielki i Ludwik Węgierski, książęta Ludwik VI Bawarski, Rudolf I Saski i Albrecht II Austriacki, oraz przedstawiciele Wenecji.
Prosto z Budy małżonkowie udali się do Świdnicy. Tam 3 lipca 1353 Bolko II wydał nowy akt sukcesyjny, na mocy którego Anna i jej dzieci z małżeństwa z Karolem miały dziedziczyć w księstwie świdnicko-jaworskim, w przypadku gdyby Piast nie pozostawił męskiego potomka. Bolko II zastrzegł w akcie, że po jego śmierci dzielnicę w dożywotnie władanie przejmie jego żona, Agnieszka Habsburg. Dopiero po jej śmierci księstwo przypadnie Annie lub jej potomstwu. Następnego dnia Anna odebrała hołd od miast księstwa. Także w Świdnicy Karol zabezpieczył świdnicko-jaworski posag Anny zapisem 15 000 grzywien groszy praskich na wypadek wcześniejszej swojej śmierci.
Jako żona Karola IV Luksemburskiego
edytujZe Świdnicy małżonkowie udali się do Pragi, gdzie 28 lipca 1353 Anna została koronowana na królową czeską przez arcybiskupa Arnošta z Pardubic. Na początku następnego roku, 9 lutego 1354, arcybiskup Kolonii Wilhelm von Gennap koronował ją w Akwizgranie na królową rzymską. W 1355 małżonkowie udali się do Rzymu, gdzie w niedzielę wielkanocną 5 kwietnia odbyła się ich koronacja cesarska. Po tej uroczystości małżonkowie z powodu niepokojów w Italii w pośpiechu udali się w drogę powrotną, podczas której o mało nie stracili życia. W nocy z 19 na 20 maja w pałacu, w którym przebywali, wybuchł pożar. Podobno na wpół ubrana para monarsza uciekła z niebezpiecznego miejsca. Do Pragi Karol i Anna dotarli 15 września.
Podczas licznych podróży Anna poznała wielu znanych artystów tamtego czasu, m.in. Franciszka Petrarkę, z którym korespondowała.
Potomstwo
edytujPierwszym dzieckiem ze związku Anny z Karolem była córka, Elżbieta, urodzona 19 kwietnia 1358. Karol bardzo cieszył się z jej narodzin, natomiast Anna w liście do Petrarki wyrażała swoje rozczarowanie, że powiła córkę, a nie syna. Poeta w odpowiedzi przysłał cesarzowej ciepły list pocieszający. Natomiast Karol dla niej i jej dworu wybudował w pobliżu Karlštejnu pałac zwany Karlik. 19 marca 1366 Elżbieta poślubiła księcia Austrii Albrechta III Habsburga. Związek ten okazał się bezdzietny. Elżbieta zmarła po siedmiu latach jego trwania 4 września 1373, a półtora roku później Habsburg ożenił się z Beatrycze Hohenzollern, z którą doczekał się męskiego potomka.
26 lutego 1361 w Norymberdze Anna wydała na świat upragnionego syna, Wacława. Pełna radości i dumy poinformowała o jego narodzinach samego papieża Innocentego VI. Karol był równie szczęśliwy, gdyż spełniło się jego największe pragnienie, o które modlił się w czasie długiej pielgrzymki do miejsc świętych w 1357. Odtąd zaczął nazywać Annę „najukochańszą żoną”. Wacław po śmierci ojca odziedziczył po nim trony w Niemczech i Czechach.
W niedługim czasie Anna po raz trzeci zaszła w ciążę. 11 lipca 1362 na świat przyszedł drugi syn. Jednakże zarówno on jak i Anna zmarli w trakcie porodu.
Śmierć
edytujAnna zmarła 11 lipca 1362 w Pradze w wieku zaledwie 23 lat. Jej ciało zostało złożone w tamtejszej katedrze św. Wita.
Genealogia
edytuj| Bernard ur. 1288/1291 zm. 6 V 1326 |
Kunegunda Łokietkówna ur. przed 1298 zm. 9 IV 1331 |
NN |
NN | ||||||||||
| Henryk ur. 1316/1324 zm. 14 VIII 1343/28 VI 1345 |
Katarzyna |
||||||||||||
Karol IV Luksemburski ur. 14 V 1316 zm. 29 XI 1378 OO 27 V 1353 |
Anna ur. 1339 zm. 11 VII 1362 |
||||||||
| Elżbieta Luksemburska ur. 19 IV 1358 zm. 4 IX 1373 |
Wacław IV Luksemburski ur. 26 II 1361 zm. 16 VIII 1419 |
syn ur. 11 VII 1362 zm. 11 VII 1362 |
|||||||
Bibliografia
edytuj- Korczak L., Anna, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, ss. 599-601.
Literatura uzupełniająca
edytuj- Krystyna Pieradzka, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 119–120. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0