Wikipedia

Anish Kapoor

brytyjski rzeźbiarz indyjskiego pochodzenia

Anish Kapoor (ur. 12 marca 1954 w Bombaju) – brytyjski rzeźbiarz pochodzenia hinduskiego znany z wielkoformatowych realizacji często prezentowanych w przestrzeni publicznej.

Anish Kapoor
Ilustracja
Anish Kapoor w Deutsche Guggenheim
Data i miejsce urodzenia

12 marca 1954
Bombaj (Indie)

Zawód, zajęcie

rzeźbiarz, twórca instalacji

Życiorys

edytuj

Ojciec Kapoora był Hindusem urodzonym w Pendżabie, a matka Żydówką pochodzącą z Iraku. Rodzice chcieli, by ich dzieci poznały świat i uczyły się w różnych rejonach świata. Dlatego po ukończeniu The Doon School w Dehradun 16-letni Anish wraz z bratem wysłany został do Izraela, by studiować tam elektrotechnikę. Słabe wyniki przekonały go, by zostać artystą. W 1973 przeprowadził się do Londynu i rozpoczął studia najpierw na Hornsey College of Art, a potem Chelsea School of Art and Design. Naukę ukończył w 1977 i początkowo pracował przy produkcji mebli w studio architektury Nicky Haslama[1]. W 1979 wykładał na Wolverhampton Polytechnic, a w 1982 wziął udział w rezydencji artystycznej w Walker Art Gallery w Liverpoolu[2]. W 1982 rozpoczął współpracę z londyńską Lisson Gallery, skupiającą się na promocji młodej brytyjskiej rzeźby[3]. W latach 80. jego nowe skierowane na akt tworzenia prace stały się wystarczająco popularne, by mógł utrzymywać się wyłącznie ze swojej sztuki. Niecałą dekadę później wygrał dwie prestiżowe nagrody: Biennale w Wenecji w 1990 oraz Nagrodę Turnera w 1991, które to wydarzenia nadały mu międzynarodowy rozgłos. Status ten ugruntowała jego rekordowa pod względem frekwencji (280 tys. widzów) retrospektywna wystawa w 2009 w Royal Academy of Arts. Była to pierwsza w historii Akademii indywidualna retrospektywna wystawa[4]. W 1995 Kapoor ożenił się z niemiecką historyk Susanne Spicale. W 2013 został uhonorowany brytyjską Odznaką Rycerza Kawalera, otrzymując tym samym dożywotni tytuł szlachecki[5].

Twórczość

edytuj

Już na bardzo wczesnym etapie twórczości Kapoor stwierdził, że w sztuce najbardziej interesuje go sam proces powstawania dzieła – performatywny charakter aktu kreacji. Głównymi składowymi jego artystycznych wypowiedzi są: skala, złudzenie optyczne oraz kolor (charakterystyczny czerwony pigment). Ponadto w wielu pracach buduje napięcie wynikające z braku dostępu widza do niektórych tajemnic. Osiąga to poprzez niedostępne tunele, zakrycie obiektów pigmentem, blokowanie dróg czy absolutne wyciemnienie i tym samym zakrycie kształtu jego rzeźb[6]. Mimo że skupia się głównie na zagadnieniach formy i abstrakcji[1], jego prace nierzadko zahaczają o tematykę religijną czy kwestie płci oraz seksualności[7]. Źródłem tych drugich jest okres studiów w Londynie, kiedy to szczególnie interesowały go teorie Sigmunda Freuda[5]. Pierwsze realizacje z okresu studiów były głównie rekwizytami wymagającymi interakcji[1]. Od roku 1979 rozpoczął pracę z najbardziej ikonicznym dla jego twórczości elementem – czerwonym pigmentem. Instalacje o performatywnym charakterze tworzył bez przerwy przez kolejne trzy lata. Motyw masy o różnych konsystencjach z charakterystycznego czerwonego pigmentu pozostał najbardziej rozpoznawalnym w jego sztuce[1]. Poza realizacjami czysto galeryjnymi czy muzealnymi angażuje się w przedsięwzięcia z innych dziedzin sztuki. W swoim studio, w którym zatrudnia ponad 30 osób, projektował m.in. scenografie dla sztuk teatralnych czy opery[1].

Wybrane prace

edytuj
 
Leviathan (2011) w ramach Monumenta, widok wnętrza
 
Turning the World Upside Down, Jerusalem, przy Israel Museum
 
ArcelorMittal Orbit widziana od strony Stratford High Street (A118)
Abstrakcyjne formy rzeźbiarskie wykonane z piaskowca z wyciętymi geometrycznymi otworami. Ich wnętrza pokryte były czarnym pigmentem, który pochłaniał światło tak silnie, że nie dało się dostrzec kształtu ani głębokości[4].
Syntetyczna krwistoczerwona membrana rozciągnięta między dwoma końcami hali na dwóch stalowych obręczach, przypominająca organiczny tunel lub wielką trąbę. Praca powstała we współpracy z inżynierem Cecilem Balmondem[3].
  • My Red Homeland (2003)
25 ton bliżej nieokreślonej, czerwonej materii z wazeliny i wosku, poddawane ciągłej obróbce przez dużych rozmiarów stalowe ramię[1].
Dużych rozmiarów eliptyczny obiekt w kształcie zbliżonym do fasoli wykonany z wypolerowanej stali nierdzewnej. Przypomina kroplę rtęci, która dzięki swojemu kształtowi odbija niebo i znajdujące się na nim chmury[3].
  • Shooting into the Corner (2008-09)
Olbrzymia czerwona konstrukcja wypełniająca całą przestrzeń Grand Palais to gumowy, pusty w środku twór składający się z czterech okrągłych sal połączonych korytarzami. Widz, wchodząc do hali znajdował się od razu wewnątrz konstrukcji, skąd mógł podziwiać zarys architektury pałacu przebijający się przez cienką, napiętą powierzchnię balonu. Dopiero po przejściu całości jedno z wyjść prowadziło do ostatniej części hali wystawowej niewypełnionej Leviathanem. Z tej perspektywy można było ocenić monumentalność tej instalacji. Największy dmuchany „pokój” sięgał najwyższej kopuły na wysokości około 45 metrów[9]. Realizacja ta inspirowana była koncepcją Thomasa Hobbesa, w której ten angielski filozof porównywał współczesne mu metropolie do olbrzymiej mitycznej istoty[10]. Praca dedykowana była natomiast chińskiemu artyście – Ai Weiwei, który w tym czasie przebywał w chińskim areszcie bez postawionych zarzutów[5].
Kontrowersyjna rzeźba ulokowana w wersalskim parku składała się z dwóch elementów: Długiego stalowego leju o rdzawym kolorze oraz dwóch linii ułożonych z ogromnych rozmiarów kamieni. Obiekt ten został złośliwie mianowany przez francuską prasę „pochwą królowej” i dwukrotnie padł ofiarą aktów wandalizmu[5]. Kapoor nigdy nie potwierdził, aby celem pracy było obrażanie francuskiej królowej Marii Antoniny, przyznając jej jednak erotyczny charakter[5]. Gdy na pracy pojawiło się pierwsze nielegalne graffiti o treści antysemickiej, artysta zgłosił sprawę do prokuratury. Po renowacji na pracy pojawiły się następne hasła nawołujące do nienawiści. Rozczarowany brakiem rezultatów z poprzednich wydarzeń, Kapoor podjął decyzję, by zabronić usuwania graffiti. Twierdził, że tym samym praca zyska nowy wydźwięk, obnażając nieskuteczność w egzekwowaniu francuskiego prawa. Za ten akt został sam oskarżony o szerzenie propagandy antysemickiej[11].
  • Turning the World Upside Down, Jerusalem (2015), The Israel Museum, Jerozolima
Wysoki na 5 m stalowy podwójny lej z polerowanej nierdzewnej stali pełni rolę podwójnego zniekształcającego obraz lustra. Rzeźba przy ziemi odbija niebo, a u szczytu odbija podłoże, na którym jest ulokowana. Znajduje się blisko głównego wejścia do muzeum[12].
  • ArcelorMittal Orbit (2016)
Wieża w parku olimpijskim w Londynie wysoka na 115 m została zbudowana z okazji XXX edycji Igrzysk Olimpijskich. Jednym z jej elementów jest rekordowo długa (178 m) tunelowa zjeżdżalnia[7][3].

Wybrane scenografie

edytuj

Kontrowersje

edytuj

W 2016 Kapoor wykupił i zastrzegł sobie wyłączne prawa do wynalezionego 2 lata wcześniej koloru „Vantablack”. Pigment ten, uznawany za najbardziej czarny kolor na świecie (pochłania 99,96% padającego nań światła), stosowany był m.in. w przemyśle wojskowym, ale i w sztuce. Akt Kapoora spowodował duże oburzenie w środowisku artystycznym. Wielu znanych twórców wyraziło sprzeciw wobec precedensowego zawłaszczenia przez jednego artystę dotychczas dostępnego materiału[13]. W geście protestu brytyjski artysta Stuart Semple, który wyprodukował linię kolorów (pigmentów), w tym tzw. najróżowszy różowy, wprowadził oficjalny zakaz udostępniania jego kolorów Kapoorowi oraz zakaz ich używania przez tego artystę[14]. W 2019 na MIT uzyskano jeszcze czarniejszy materiał, pochłaniający 99,995% światła[15].

Nagrody i wyróżnienia

edytuj

Prace w kolekcjach

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i Higgins Charlotte: A life in art: Anish Kapoor. The Guardian, 2008-11-28. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Anish Kapoor RA. The Royal Academy of Arts. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Alastair Sooke: The rise & rise of Anish Kapoor Inc.. The Telegraph, 2010-04-02. [dostęp 2017-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-13)]. (ang.).
  4. ↑ a b c Michal Raz-Russo, Anish Kapoor. British sculptor, Encyclopedia Britannica, 12 maja 2017 [dostęp 2017-07-27] (ang.).
  5. ↑ a b c d e Andrew Anthony: Anish Kapoor: superstar sculptor who loves to court scandal. The Guardian, 2015-07-07. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  6. ↑ Louise Jury: Anish Kapoor: 'The government doesn't understand the importance of culture'. Independent, 2002-10-13. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  7. ↑ a b c d Stuart Jeffries: Anish Kapoor on Wagner: 'He was antisemitic and I'm Jewish. Who cares?'. The Guardian, 2016-06-08. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  8. ↑ Ken Johnson: Inside, Outside, All Around the Thing. NY Times, 2009-10-22. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  9. ↑ Mark Hudson: Anish Kapoor: Leviathan, Monumenta 2011, Grand Palais,Paris, review. The Telegraph, 2011-05-11. [dostęp 2017-07-19]. (ang.).
  10. ↑ Stefan Simons: Spektakulärer Riesenpariser. Spiegel OnLine. [dostęp 2017-07-19]. (niem.).
  11. ↑ Sarah Cascone: Anish Kapoor Calls Vandalism at Palace of Versailles an ‘Inside Job’. Artnet News, 2016-09-28. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  12. ↑ Ethan Bronner: Cleaning Up Intersection of Ancient and Modern. The New York Times, 2010-07-20. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  13. ↑ Charlotte Griffiths: Artists at war after top sculptor is given exclusive rights to the purest black paint ever which is used on stealth jets. Daily Mail Online, 2016-02-27. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  14. ↑ Eleanor Gibson: Anish Kapoor flaunts use of "world's pinkest pink" despite personal ban from its creator. De Zeen, 2016-12-13. [dostęp 2017-07-28]. (ang.).
  15. ↑ Najczarniejsza czerń na Ziemi. Pochłania 99,995 procent światła [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-09-19] (pol.).
  16. ↑ President gives away Padma awards. The Times of India, 2012-03-23. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  17. ↑ Sculptor to be given degree at Sheldonian. The Oxford Times, 2014-06.24. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  18. ↑ Sculptor Anish Kapoor among winners of Lennon Ono peace prize. Belfast Telegraph, 2016-08-17. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  19. ↑ Anish Kapoor receives ‘Jewish Nobel’ Genesis Prize, and donates $1m to refugees. Jewish News, 2017-02-06. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Anish_Kapoor&oldid=75327228”