Andrzej Zebrzydowski
Andrzej Zebrzydowski herbu Radwan (ur. 1496 w Więcborku, zm. 23 maja 1560 we Wrześni) – biskup krakowski od 25 lutego 1551, kujawski w latach 1546–1551, chełmski od 8 czerwca 1545 do 19 marca 1546, kamieniecki od 1543, sekretarz Zygmunta I Starego, kanonik kapituły katedralnej poznańskiej instalowany w 1525 roku[1].
 Andrzej Zebrzydowski – drzeworyt Jana Styfiego wg rys. Jana Matejki z 1876 roku | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku |
bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie | |
| Biskup krakowski | ||
| Okres sprawowania |
1551–1560 | |
| Biskup włocławski | ||
| Okres sprawowania |
1546–1551 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Sakra biskupia |
30 marca 1543 | |
|
| |
 Radwan | |
| biskup | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Elżbieta Krzycka (zm. 1553) |
| Rodzeństwo |
Bartłomiej Zebrzydowski, Kasper Zebrzydowski, Mikołaj Zebrzydowski, starosta raciąski, Katarzyna, Anna, Dorota, Barbara, Małgorzata i Jadwiga |
W 1518 rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej skąd przeniósł się do Bazylei, gdzie był uczniem Erazma z Rotterdamu, a następnie w 1529 do Paryża, gdzie studiował prawo i teologię. Ostatecznie studia zakończył w 1530 w Padwie. Koszty jego kształcenia pokryli: biskup krakowski Piotr Tomicki oraz prymas Andrzej Krzycki, który był jego wujem.
W 1530 został kanonikiem krakowskim, a rok później płockim. Pełnił także funkcje kapelana królowej Bony. W 1555 już jako biskup krakowski próbował zatrzymać ją w Polsce prosząc by nie wyjeżdżała do Bari.
Był posłem Zygmunta I Starego na sejmik województwa poznańskiego i kaliskiego w Środzie w 1542 i 1543 roku[2].
Sprawowanie przez niego biskupstwa nastąpiło w okresie masowego przechodzenia szlachty na kalwinizm a mieszczaństwa na luteranizm. Oburzony na króla Zygmunta II Augusta, iż ten nie próbuje temu zapobiegać w 1558 opuścił Kraków i przeniósł się do rodzinnego Więcborka. Jednak on sam wyznawał zasadę, cyt. A wierz sobie i w kozła, bylebyś dziesięcinę płacił[3]. Zmuszony do powrotu przez kapitułę krakowską zmarł w trakcie podróży. Został pochowany w katedrze wawelskiej w kaplicy obok zakrystii.
W Krakowie jako kanonik, a później jako biskup, mieszkał przy ulicy Kanoniczej 12.
W krużgankach klasztoru OO Franciszkanów zachował się jego portret, a w katedrze pomnik nagrobny autorstwa Jana Michałowicza z Urzędowa.
Przypisy
edytuj- ↑ Kazimierz Miaskowski. Kanonicy katedralni poznańscy instalowani w latach 1524–1532, w: Przegląd Kościelny, T. 6, 1904, s. 277.
- ↑ Andrzej Wyczański, Posłowie Zygmunta I na sejmiki, w: Władza i społeczeństwo XVI i XVII w., Warszawa 1989, s. 196.
- ↑ Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów, Warszawa 1983, s. 391.
Bibliografia
edytuj- Ks. Bolesław Przybyszewski, Krótki zarys dziejów diecezji krakowskiej, t. II, Kraków 1993.
Linki zewnętrzne
edytuj- Andrzeja na Więcborku Zebrzydowskiego, biskupa włocławskiego i krakowskiego korespondencyja z lat 1546–1553 : z przydaniem Synodów z r. 1547 i 1557, jako téż innych dokumentów współczesnych. seria Acta Historica res gestas Poloniae illustrantia ab anno 1507 ad annum 1795 t. 1, wyd. Władysław Ignacy Wisłocki, Kraków 1878
- Działalność publiczna biskupa włocławskiego Andrzeja Zebrzydowskiego w latach 1546–1551 w świetle jego korespondencji. pther.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-21)]. Warszawa 2012
- Z dziejów Więcborka. pobocza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-05)].
- Andrzej Zebrzydowski – dzieła w bibliotece Polona