Andrzej Tomczak
Andrzej Kazimierz Tomczak (ur. 12 września 1922 w Biesiekierzu–Górzewie, zm. 8 lutego 2017 w Toruniu[1]) – polski historyk, archiwista, profesor nauk humanistycznych, w czasie II wojny światowej działacz ZWZ.
| Data i miejsce urodzenia |
12 września 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk historycznych | |
| Specjalność: archiwistyka, historia nowożytna | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Szczeciński – 2014 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujJego rodzicami byli: Józef i Aniela z domu Twardowska. Jego dziadek Kazimierz Twardowski był twórcą polskiej filozofii uniwersyteckiej i profesorem filozofii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a jego stryj, Kazimierz Tomczak, biskupem sufraganem łódzkim.
Edukację rozpoczął w szkole podstawowej i Prywatnym Gimnazjum Męskim A. Zimowskiego w Łodzi, naukę w liceum humanistycznym przerwał wybuch II wojny światowej. W 1942 uzyskał maturę w warszawskim tajnym Liceum im. Św. Stanisława. Po maturze uczył na tajnych kompletach w zakresie czteroklasowego gimnazjum (m.in.: polskiego, historii, geografii). W 1945 rozpoczął studia historyczne w Łodzi, które kontynuował od 1946 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie prof. Ludwik Kolankowski zaproponował mu stanowisko zastępcy asystenta. Podczas studiów zainteresował się archiwistyką. W 1947 i 1948 odbył praktykę w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie pod kierunkiem Adama Stebelskiego i Jadwigi Karwasińskiej. W 1948 uzyskał magisterium z filozofii w zakresie historii, na podstawie pracy Walenty Dembiński, ostatni kanclerz Polski Jagiellońskiej (promtorem był Ludwik Kolankowski). Po studiach jako młodszy asystent, a później asystent, kontynuował pracę naukową i dydaktyczną na UMK. Na podstawie pracy Walenty Dembiński i jego ród uzyskał w 1950 stopień doktora nauk humanistycznych (jej promotorem był prof. Ludwik Kolankowski). W tym samym roku, ze względów politycznych, zmuszony był do opuszczenia UMK. Przeniósł się do Łodzi, gdzie od sierpnia podjął pracę na stanowisku archiwisty w tamtejszym Wojewódzkim Archiwum Państwowym.
Od 1955 był kustoszem w Wojewódzkim Archiwum Państwowym i kierował Oddziałem Zbiorów i Kolekcji. W tym okresie zajął się też metodyką archiwalną. W 1957 wrócił na UMK, gdzie objął stanowisko adiunkta w Katedrze Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii. Rada Wydziału Humanistycznego UMK w 1964, na podstawie rozprawy pt. Kancelaria biskupów włocławskich w okresie księgi wpisów (XV–XVIII w.) oraz kolokwium habilitacyjnego, nadała mu stopień doktora habilitowanego w zakresie historii nowożytnej i nauk pomocniczych historii. W 1965 został docentem w Instytucie Historii UMK, a następnie kierownikiem Zakładu Archiwistyki. Od 1973 był zastępcą dyrektora Instytutu Historii i Archiwistyki, a w latach 1973–1990 kierownikiem Studium Podyplomowego Archiwistyki. Dzięki jego staraniom, w 1969 Instytut Historii UMK, jako jedyny w Polsce, został przekształcony w Instytut Historii i Archiwistyki. 4 kwietnia 1974 uchwałą Rady Państwa uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych, a 19 lutego 1981 profesora zwyczajnego. Z jego inicjatywy doszło do podpisania umowy o współpracy między UMK a Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych w Warszawie.
Głównym kierunkiem jego badań była archiwistyka, a ponadto: historia polityczna Polski XVI stulecia, dyplomatyka nowożytna, geografia historyczna i kartografia, historia regionalna (głównie Łęczyckie) oraz edytorstwo źródeł historycznych.
Autor 12 biogramów w Polskim Słowniku Biograficznym[2].
Spoczywa w miejscowości w miejscowości Gieczno koło Łodzi.
Działalność
edytujCzłonek licznych Rad i Stowarzyszeń, m.in.:
- Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego,
- Polskiego Towarzystwa Historycznego,
- Stowarzyszenia Archiwistów Polskich,
- Towarzystwa Naukowego w Toruniu,
- Rady Archiwalnej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych,
- Komitetu Redakcyjnego „Archeionu”,
- Rady Naukowej Archiwum Polskiej Akademii Nauk,
- Podkomisji Archiwalnej w Komisji Wydawnictw, Informacji, Bibliotek Rady Głównej Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz zespołu dydaktycznego historii przy tymże Ministerstwie.
- Rady Naukowej Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk,
- Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk,
- Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk,
- Rady Naukowej Kasy im. Józefa Mianowskiego oraz Rady Programowej pisma tej Kasy „Nauka Polska, jej potrzeby, organizacja i rozwój”,
- Zarządu Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej,
- Komitetu Redakcyjnego Biblioteki Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej,
- Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela,
- Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.
- członek honorowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego Oddziału Uniwersyteckiego w Toruniu
- Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego[3].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- W 2013 roku za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz rozwoju nauki został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, którym udekorowano go 3 maja 2013 r. podczas uroczystości na Zamku Królewskim z okazji Święta Narodowego 3 Maja[4][5]. Wcześniej Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim OOP.
- W 2014 roku uhonorowany tytułem Doktor Honoris Causa Uniwersytetu Szczecińskiego[6].
- W 2015 roku odznaczony Krzyżem z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości za wybitne zasługi poniesione w walce z bronią w ręku o suwerenność i niepodległość Państwa Polskiego w latach 1939−1956[7]
- W 2015 roku odznaczony Medalem "Pro Patria".
Przypisy
edytuj- ↑ Instytut Historii i Archiwistyki - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu [online], home.umk.pl [dostęp 2021-05-06] (pol.).
- ↑ 8 lutego zmarł Andrzej Tomczak. [dostęp 2017-02-16].
- ↑ Uchwała XVIII Walnego Zjazdu PTTK z dnia 14 września 2013 r. w sprawie nadania godności Członka Honorowego PTTK, „Gościniec PTTK”, nr 4(46)/2013, s. 8 [dostęp 2021-05-06].
- ↑ Odznaczenia z okazji Święta Narodowego 3 Maja. prezydent.pl, 3 maja 2013. [dostęp 2013-05-03].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 stycznia 2013 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2013 r. poz. 372)
- ↑ Prof. dr hab. Andrzej Tomczak. [dostęp 2015-03-11].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 marca 2015 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2015 r. poz. 441)
Bibliografia
edytuj- A. Tomczak, Studia Historico – Archivistica, Toruń 2002
Linki zewnętrzne
edytuj- Krzysztof Kopiński, Andrzej Tomczak (12 IX 1922–8 II 2017), "Zapiski Historyczne" 2018, t. LXXXIII, z. 1 s. 193-203.
- Śp. Profesor Andrzej Tomczak (1922–2017), "Miscellanea Historico-Archivistica" 2017, t. XXIV, 2017, s. 3-4.
- Janusz Tandecki, Profesor Andrzej Tomczak (1922–2017), "Studia Źródłoznawcze" 2017, t. 55, s. 317-319.
- Mapa Powstania Łódzkiego z 1905 roku, autorstwa prof. Andrzeja Tomczaka.