Andrzej Szamotulski
Andrzej Szamotulski herbu Nałęcz (zm. 23 maja 1511) – wojewoda poznański, syn kasztelana poznańskiego Piotra Świdwy Szamotulskiego. Odgrywał znaczącą rolę podczas powoływania na tron trzech kolejnych Jagiellonów: Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta I Starego.
 Nałęcz | |
| Data śmierci |
23 maja 1511 |
|---|---|
| Ojciec | |
Życiorys
edytujW 1472 mianowany kasztelanem międzyrzeckim. Po śmierci ojca w 1473 przejął tenutę międzyrzecką i jaworowską. Od co najmniej 1475 razem z Janem swoim bratem stryjecznym był dzierżawcą cła poznańskiego. Przed 1482 zawarł związek małżeński z Katarzyną Oleśnicką, bratanicą prymasa Zbigniewa Oleśnickiego[1]. W 1484 został kasztelanem gnieźnieńskim, a trzy lata później kaliskim. W 1485 i 1501 mianowany posłem do wielkiego mistrza krzyżackiego. Był komisarzem królewskim w sporze Gdańska z Elblągiem o Mierzeję Wiślaną. Udzielał się politycznie w czasie elekcji Jana Olbrachta (1493), który zwrócił mu starostwo międzyrzeckie[1]. Od 1500 związał się politycznie z kardynałem Fryderykiem Jagiellończykiem, dzięki któremu w grudniu 1500 został wojewodą kaliskim, a pół roku później poznańskim. Po śmierci Jana Olbrachta zwolennik kandydatury Władysława Jagiellończyka. Po wybraniu Aleksandra Jagiellończyka był jednym z twórców przywileju mielnickiego[1] oraz unii piotrkowsko-mielnickiej 1501[2].
Na sejmie koronacyjnym 1502 mianowany na komisarza do spraw bicia monety w Polsce. W kolejnych latach był antagonistą starosty generalnego Wielkopolski Ambrożego Pampowskiego, który był zwolennikiem wzmocnienia władzy królewskiej w oparciu o szlachtę[1].
Podpisał dyplom elekcji Zygmunta I Starego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego[3] na sejmie w Piotrkowie 8 grudnia 1506 roku[4].
Zmarł 23 maja 1511. Jego spadkobiercą została jedyna córka Katarzyna Górkowa. Pochowany został w Szamotułach, gdzie jego nagrobek ozdobiono płytą powstałą w warsztacie Vischerów[1]. Podczas II wojny światowej płyta ta została wywieziona przez Niemców, po czym odnaleziona w 1990 w Ermitażu, skąd wróciła do Szamotuł[5]. Umieszczona na płycie inskrypcja głosiła, że pochowany jest pod nią „najlepszy senator całego Królestwa, uczynnością, wymową oraz roztropnością między obcymi narodami najznakomitszy”[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 726.
- ↑ Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 136.
- ↑ Ludwik Finkel, Elekcya Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej, Kraków 1910, s. 215.
- ↑ Corpus iuris Polonici. Sectionis 1, Privilegia, statuta, constitutiones, edicta, decreta, mandata regnum Polniae spectantia comprehendentis. Vol. 3, Annos 1506-1522 continentis, Kraków 1906, s. 10-11.
- ↑ Bazylika pw. Matki Bożej Pocieszenia i Św. Stanisława Biskupa w Szamotułach. kolegiata.pl. [dostęp 2017-05-31].
- ↑ Jacek Kowalski, Gotyk Wielkopolski, s.240.
Bibliografia
edytuj- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 726. ISBN 83-01-02722-3.