Andrzej Iwan

Andrzej Iwan (ur. 10 listopada 1959 w Krakowie, zm. 27 grudnia 2022 tamże) – polski piłkarz i trener piłkarski.

Andrzej Iwan

Data i miejsce urodzenia	10 listopada 1959 Kraków
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 2022 Kraków
Obywatelstwo	polskie
Wzrost	175 cm
Pozycja	pomocnik, napastnik
Kariera juniorska
Lata Klub 1968–1975 Wanda Kraków 1976 Wisła Kraków
Kariera seniorska
Lata Klub Wyst. Gole 1976–1985 Wisła Kraków 198 (69) 1985–1987 Górnik Zabrze 67 (21) 1988–1989 VfL Bochum 30 (2) 1989 Górnik Zabrze 3 (0) 1990–1991 Aris FC 30 (2) 1992 Górnik Zabrze 1 (0) W sumie: 329 (94)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole Polska U-18 1982 Polska U-21 1 (0) 1978–1987 Polska 29 (11)
Kariera trenerska
Lata Drużyna Wisła Kraków (juniorzy) 1999–2001 Wisła Kraków (asystent) 2002 Zagłębie Lubin (asystent) 2003–2005 Okocimski KS Brzesko 2004–2005 Małopolska 2005–2006 Płomień Jerzmanowice 2006 Wiatr Ludźmierz (juniorzy) 2006–200? Orlęta Rudawa
Dorobek medalowy
Mistrzostwa świata III miejsce Hiszpania 1982 piłka nożna Turniej Juniorów UEFA brąz Polska 1978 Piłka nożna Inne nagrody Piłkarz Roku w Polsce 1. miejsce 1987

W latach 1978–1987 reprezentant Polski w piłce nożnej. Uczestnik Mistrzostw Świata 1978, srebrny medalista za zajęcie III miejsca na Mistrzostwach Świata 1982 oraz brązowy medalista Turnieju Juniorów UEFA 1978.

W latach 1976–1985 zawodnik Wisły Kraków, z którą w sezonie 1977/1978 zdobył mistrzostwo Polski. W 1986–1988 trzykrotny mistrz Polski z Górnikiem Zabrze. W 1987 wybrany piłkarzem roku w Polsce przez redakcje Piłki Nożnej i Sportu. W latach 1988–1989 występował w Bundeslidze jako piłkarz VfL Bochum, w latach 1990–1991 występował w greckim Arisie Saloniki. Po zakończeniu kariery został trenerem piłkarskim, szkoląc juniorów, będąc asystentem szkoleniowców w Ekstraklasie, a także samodzielnie prowadząc drużyny niższych lig. Pracował również jako skaut oraz komentator i ekspert telewizyjny.

Kariera piłkarska

Kariera klubowa

Wychowanek Wandy Kraków, z której przeniósł się do Wisły Kraków. W 1976 roku wywalczył z Wisłą mistrzostwo Polski juniorów, zaś w 1978 był podstawowym zawodnikiem drużyny seniorskiej Białej Gwiazdy, która zdobyła tytuł Mistrza Polski, wyprzedzając Śląsk Wrocław. W I lidze w barwach Wisły zagrał 198 razy i strzelił 69 goli. Z Wisłą Kraków grał w finałach Pucharu Polski w latach 1979 i 1984.

W 1985 roku przeszedł do Górnika Zabrze, a na początku 1988 roku dołączył do niemieckiego zespołu VfL Bochum. Potem na krótko wrócił do Górnika Zabrze w 1989 roku, by następnie wyjechać do Grecji do klubu Aris FC. Po dwóch sezonach gry wyjechał do Szwajcarii i grał amatorsko w FC Azzurri i FC Pully. Po powrocie do Polski występował w drużynach z niższych lig: Kuchnie Izdebnik i Spartak Wielkanoc-Gołcza.

Zdobył cztery tytuły mistrzowskie (z Wisłą i Górnikiem). W I lidze rozegrał 269 meczów (debiut w wieku 17 lat) i strzelił 90 goli. W europejskich pucharach zagrał 17 razy i strzelił 4 bramki.

Kariera reprezentacyjna

Jako gracz reprezentacji U-18 zdobył brązowy medal nieoficjalnych Mistrzostw Europy w 1978 roku. W kadrze seniorskiej Polski znalazł się po raz pierwszy tego samego roku na Mistrzostwach Świata w Argentynie w meczu z Tunezją. Nie wywalczył jednak miejsca w pierwszym składzie, jednak już 4 lata później na Mistrzostwach Świata w 1982 Hiszpanii był początkowo podstawowym zawodnikiem. Kontuzja wyeliminowała go już w 2. meczu, a Polacy zajęli w turnieju 3. miejsce i zdobyli srebrne medale. 4 lata później na Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 1986 nie pojechał z powodu kontuzji w meczu ligowym. W sumie w reprezentacji Polski rozegrał 29 spotkań i strzelił 11 bramek.

Mecze w reprezentacji
l.p.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Rezultat	Rozgrywki	Grał	Uwagi
1.	6 czerwca 1978	Rosario	Tunezja	1-0	MŚ 1978	od 60'
2.	10 czerwca 1978	Rosario	Meksyk	3-1	MŚ 1978	do 75'
3.	26 marca 1980	Budapeszt	Węgry	1-2	towarzyski	do 75'
4.	2 kwietnia 1980	Bruksela	Belgia	1-2	towarzyski	do 51'
5.	22 czerwca 1980	Warszawa	Irak	3-0	towarzyski	od 62'
6.	2 lipca 1980	Santa Cruz de la Sierra	Boliwia	1-0	towarzyski	od 46'
7.	9 lipca 1980	Bogota	Kolumbia	4-1	towarzyski	90'
8.	29 września 1980	Chorzów	Czechosłowacja	1-1	towarzyski	90'
9.	12 listopada 1980	Barcelona	Hiszpania	2-1	towarzyski	90'
10.	19 listopada 1980	Kraków	Algieria	5-1	towarzyski	90'
11.	7 grudnia 1980	Gżira	Malta	2-0	elim. MŚ 1982	77'
12.	25 marca 1981	Bukareszt	Rumunia	0-2	towarzyski	90'
13.	2 maja 1981	Chorzów	NRD	1-0	elim. MŚ 1982	do 79'
14.	24 maja 1981	Bydgoszcz	Irlandia	3-0	towarzyski	90'
15.	2 września 1981	Chorzów	Niemcy	0-2	towarzyski	od 35'
16.	10 października 1981	Lipsk	NRD	3-2	elim. MŚ 1982	od 9'
17.	28 października 1981	Buenos Aires	Argentyna	2-1	towarzyski	do 79'
18.	15 listopada 1981	Wrocław	Malta	6-0	elim. MŚ 1982	90'
19.	18 listopada 1981	Łódź	Hiszpania	2-3	towarzyski	90'
20.	14 czerwca 1982	Vigo	Włochy	0-0	MŚ 1982	do 71'
21.	19 czerwca 1982	La Coruña	Kamerun	0-0	MŚ 1982	do 26'
22.	22 maja 1983	Chorzów	ZSRR	1-1	elim. Euro 1984	od 75'
23.	7 września 1983	Kraków	Rumunia	2-2	towarzyski	90'
24.	28 października 1983	Wrocław	Portugalia	0-1	elim. Euro 1984	90'
25.	27 stycznia 1984	Kalkuta	Chiny	1-0	towarzyski	od 76'
26.	21 sierpnia 1985	Malmö	Szwecja	0-1	towarzyski	90'
27.	23 września 1987	Warszawa	Węgry	3-2	elim. Euro 1988	90'
28.	14 października 1987	Zabrze	Holandia	0-2	elim. Euro 1988	90'
29.	27 października 1987	Bratysława	Czechosłowacja	1-3	towarzyski	90'

Oprawa kibiców Wisły Kraków upamiętniająca Andrzeja Iwana, zdjęcie zrobione podczas 185. Derbów Krakowa (2012)

Sukcesy

Wisła Kraków

• Mistrzostwo Polski: 1977/1978

Górnik Zabrze

• Mistrzostwo Polski: 1985/1986, 1986/1987, 1987/1988

Polska

• Mistrzostwa Świata 1982: 3. miejsce
• Turniej Juniorów UEFA 1978: 3. miejsce

Indywidualne

• Piłkarz roku w Polsce w plebiscycie Piłki Nożnej: 1987
• Piłkarz roku w Polsce w plebiscycie redakcji Sportu: 1987

Kariera trenerska

Po zakończeniu kariery piłkarskiej rozpoczął pracę trenerską. Przez kilka lat szkolił grupy juniorskie w Wiśle Kraków. W latach 1999–2001 asystował pierwszym szkoleniowcom Białej Gwiazdy, najpierw Adamowi Nawałce, a następnie duetowi Orest Lenczyk – Waldemar Fornalik. W czerwcu 2002 roku objął stanowisko II trenera Zagłębia Lubin, gdzie pracował ponownie u boku Adama Nawałki, jednak po niespełna pięciu miesiącach sztab szkoleniowy został zwolniony.

Po raz pierwszy pracował jako samodzielny trener od stycznia 2003, kiedy objął czwartoligowy wówczas Okocimski KS Brzesko, w 2004 roku wygrał z klubem zespołem rozgrywki IV ligi gr. wschodniej, lecz w decydującym boju o awans do wyższej klasy rozgrywkowej zwyciężył Kmita Zabierzów. W klubie pracował do kwietnia 2005 roku.

W 2004 roku pracując razem z Michałem Królikowskim wywalczył awans jako trener Kadry Małopolski do turnieju finałowego UEFA Regions’ Cup (amatorskie mistrzostwa Europy) rozgrywanego w lecie 2005 w Małopolsce.

Od maja 2005 pracował w występującym w klasie okręgowej Płomieniu Jerzmanowice. W klubie z podkrakowskiej miejscowości pracował w dwóch okresach, jednak niezbyt długo. Związane to było z problemami zdrowotnymi byłego reprezentanta kraju. Iwan powrócił na ławkę trenerską Płomienia 4 listopada 2005 roku, by już w styczniu pożegnać się z zespołem. W marcu 2006 roku objął stanowisko trenera drużyny juniorskiej Wiatru Ludźmierz, by po zakończeniu sezonu pożegnać się z podhalańskim klubem. W następnym sezonie został trenerem drużyny Orlęta Rudawa. Pracował w klubie Wieczysta Kraków w roli doradcy. W 2021 powrócił do Wisły Kraków, obejmując stanowisku w dziale skautingu.

Ekspert i komentator

Był również komentatorem sportowym i ekspertem piłkarskim. Pracował w redakcji Orange Sport i Polsat Sport. Komentował mecze I ligi polskiej w piłce nożnej. W latach 2018–2019 pracował w grupie Weszło w roli eksperta i komentatora.

Życie prywatne

Z żoną Barbarą miał dwoje dzieci: córkę Katarzynę oraz syna Bartosza, który również został piłkarzem. Doczekał się trojga wnucząt.

W środowisku piłkarskim zyskał przydomek "Ajwen". Na początku swojej kariery piłkarskiej w Wiśle Kraków i reprezentacji kraju za pobicie jednej z kelnerek w „Stylowej” trafił do aresztu i został ukarany roczną dyskwalifikacją.

Zmagał się z chorobą alkoholową, uzależnieniem od hazardu i depresją. Cierpiał na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Na przestrzeni lat dokonał czterech prób samobójczych, o czym opowiedział w autobiografii pt. „Spalony”, którą napisał we współpracy z dziennikarzem Krzysztofem Stanowskim. Książka została wydana w 2012, a w 2021 została wznowiona z dwoma dodatkowymi rozdziałami.

Zmarł 27 grudnia 2022 w Krakowie, w wieku 63 lat. 5 stycznia 2023 po mszy świętej pogrzebowej urna z jego prochami została pochowana na cmentarzu Prądnik Czerwony (Batowickim) w Krakowie.

Bibliografia

• Andrzej Iwan w bazie 90minut.pl