Andrzej Cinciała

Andrzej Cinciała (ur. 8 czerwca 1825 w Kozakowicach Górnych, zm. 18 lutego 1898 w Cieszynie) – polski prawnik, folklorysta, etnograf, wydawca, działacz narodowy na Śląsku Cieszyńskim.

Andrzej Cinciała

Grób Andrzeja Cinciały na cmentarzu ewangelickim w Cieszynie

Tablica pamięci Andrzeja Cinciały w Cieszynie

Rodzina

Pochodził z chłopskiej rodziny. Jego rodzicami byli Andrzej, tkacz, i Anna z Rańdców. Poślubił Matyldę z Klugów, z którą miał córki Marię i Melanię oraz syna Władysława. Jego wnukiem był Jan Stanisław Bystroń.

Życiorys

Ukończył szkołę ludową w Goleszowie. W 1839 roku zaczął się uczyć w gimnazjum w Cieszynie. W 1842 roku zrezygnował z nauki i udał się do Krakowa, gdzie odbył praktykę księgarską. W 1846 roku wznowił przerwaną edukację i powrócił do gimnazjum. 8 września 1847 roku założył „Towarzystwo uczących się języka polskiego w ewangelickim gimnazjum w Cieszynie”. W sierpniu 1847 roku udawał się pieszo, wspólnie z Pawłem Stalmachem, do Krakowa, aby przenieść zapas polskich książek dla nowej organizacji. Kółko upadło w 1848 roku, gdy język polski wprowadzono do programu zajęć. Jesienią 1848 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ukończeniu studiów w 1853 roku wrócił do Cieszyna, gdzie był pisarzem ziemskim odbywając praktykę adwokacką u Ludwika Kluckiego. Pracował jako notariusz w Cieszynie, rejent w Schildbergu na Morawach, Frysztacie i ponownie od 1881 w Cieszynie. Obok Pawła Stalmacha był czołowym działaczem polskim na Śląsku Cieszyńskim.

Twórczość

Przyczynił się do założenia „Tygodnika Cieszyńskiego”, Czytelni Ludowej i Towarzystwa Rolniczego. Opublikował m.in. Pamiętnik prawniczy, Zbiór przysłów śląskich, Pieśni ludu śląskiego z okolic Cieszyna i Słownik dialektologiczny Śląska Cieszyńskiego. W 1848 roku napisał broszurę Nowości niesłychane dla śląskich chłopów oraz współpracował z powstałym w tym czasie „Tygodnikiem Cieszyńskim”. W 1889 roku jego Słownik dialektyczny Śląska Cieszyńskiego został nagrodzony przez Akademię Umiejętności. Był autorem pamiętników, wydanych w 1931 roku przez Jana Stanisława Bystronia.

Publikacje

• Nowości niesłychane dla śląskich chłopów (1848)
• Podręcznik prawniczy (1883)
• Ustawa gminna i wyborcza (1884)
• Pieśni ludu śląskiego (1883)
• Przysłowia, przypowieści i ciekawsze zwroty językowe ludu polskiego na Śląsku, w księstwie Cieszyńskiém (1885)
• Słownik dialektyczny Śląska Cieszyńskiego
• Pamiętnik wydany w (1900) roku w Cieszynie pt. Z pamiętnika dra Andrzeja Cinciały
• Dziennik 1846–1853. Cz. 1–2. Wyd. Marzena Bogus. Cieszyn 2015.

Miejsce pochówku

Jest pochowany na cmentarzu ewangelickim w Cieszynie.

Bibliografia

• Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 73–74.
• „Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny” Tom I A–M, PWN Warszawa 1984, hasło Andrzej Cinciała s. 149
• Miękina L., Prekursorzy, s. 16, 19, 20, 21, 23, 32, 35, 38, 96, 109, 111, 113.
• Miękina L., Znów minie wiek… Antologia literatury nadolziańskiej, Cieszyn 2001, s. 53–58.

Linki zewnętrzne

• Prace Andrzeja Cinciały w bibliotece Polona