Andrej Hlinka
Andrej Hlinka (ur. 27 września 1864 w Černovej, zm. 16 sierpnia 1938 w Rużomberku) – słowacki polityk o orientacji narodowo-klerykalnej, publicysta, ksiądz rzymskokatolicki. Współzałożyciel i wieloletni przywódca Słowackiej Partii Ludowej, uznawany przez Słowaków za ojca narodu. Order jego imienia jest jednym z najwyższych odznaczeń państwowych Słowacji.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 września 1864 |
|---|---|
| Data śmierci |
16 sierpnia 1938 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w miejscowości Černova (obecnie część Rużomberka) w Królestwie Węgier, w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. Od 1877 do 1880 uczęszczał do gimnazjum w Ružomberku, w latach 1881–1883 kontynuował naukę w gimnazjum w Lewoczy. W 1883 został przyjęty do seminarium duchownego w Spišskej Kapitule, a 19 czerwca 1889 przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Györgya Császki.
W 1890 ks. Hlinka objął swoją pierwszą parafię we wsi Liptovské Kľačany, gdzie podjął działalność społeczną i kulturalną, działał jako publicysta. W 1897 został redaktorem pisma Ľudove noviny, wydawanego w Rużomberku, które to stanowisko zajmował do 1901. W 1898 startował bez powodzenia w wyborach z ramienia partii ludowej; w 1901 opuścił jej szeregi. Od 1905 był proboszczem w Martinie, gdzie prowadził działalność polityczną, opowiadając się za katolicką partią Węgier (Katolikus Néppárt).
W tym samym roku zwołał w Rużomberku zjazd, na którym powstała Słowacka Partia Ludowa – słowacka partia polityczna; ks. Hlinka był jej współzałożycielem. W 1906 za „podburzanie narodu” został skazany na karę grzywny i więzienia, którą odbył w Segedynie w latach 1907–1910. Po opuszczenia więzienia wrócił do Rużomberku. W tym samym czasie został zawieszony w czynnościach kapłańskich z powodu oskarżenia o zdradę, skierowanego do biskupa Sándora Párvy’ego przez węgierską partię ludową. W 1909 sąd papieski uznał to zawieszenie za bezzasadne. Podczas I wojny światowej ks. Hlinka głośno opowiadał się za autonomią Słowacji.
Po wojnie ks. Hlinka, choć był zdeklarowanym zwolennikiem wspólnego czesko-słowackiego państwa, upierał się przy jego federacyjnym charakterze domagając się autonomii Słowacji zgodnie z deklaracją pittsburską i prowadził działalność prokatolicką. Jeszcze w trakcie konferencji pokojowej pojawił się niezaproszony w Wersalu posługując się polskim paszportem[1], aby zabiegać o nieunitarny ustrój Czechosłowacji, co doprowadziło do skandalu dyplomatycznego[2]. Zdarzenie to zostało uznane za zdradę przez władze praskie[2] i ksiądz został uwięziony, mimo tego został wybrany do parlamentu w 1920 r., co doprowadziło do jego uwolnienia.
W 1937 został odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski[3].
Po objęciu władzy w Czechosłowacji przez Edvarda Beneša ks. Hlinka został zaproszony przez prezydenta do dialogu. Rozmowy, w których zamiast ks. Hlinki uczestniczył jego współpracownik ks. Józef Tiso, nie przyniosły efektów. Jednak tymczasem na Słowacji przybrał na sile ruch narodowy, doprowadzając do ogłoszenia autonomii tego kraju 6 października 1938 w Żylinie. Stało się to już po śmierci ks. Hlinki, który w wieku 74 lat zmarł 16 sierpnia 1938 roku w Rużomberku[4].
Pierwotnie został pochowany na cmentarzu w Rużomberku 22 sierpnia 1938[5]. Informacja o planowanym czasowym pochówku w rodzinnym mieście została podana jeszcze przed pogrzebem[6]. Później szczątki Hlinki przeniesiono do nowo wybudowanego mauzoleum w tym mieście. W 1944 (lub w 1945) ciało przeniesiono w nieznane miejsce w związku z obawami, iż może być zniszczone przez wkraczającą Armię Czerwoną (według innej wersji w czasie Słowackiego Powstania Narodowego mauzoleum próbował zniszczyć partyzancki samolot[7]). Do dzisiaj nie wiadomo, gdzie znajdują się szczątki Andreja Hlinki.
Od jego nazwiska nazwę wzięła utworzona miesiąc po jego śmierci paramilitarna organizacja Słowackiej Partii Ludowej – Gwardia Hlinki.
Przypisy
edytuj- ↑ Piotr Bożejewicz: Pod podwójnym krzyżem. Rzeczpospolita, 2018-09-02. [dostęp 2022-01-23].
- ↑ a b Petr Jokeš: Czesi. Przewodnik po historii narodu i państwa. Kraków: Avalon, 2020, s. 290–291. ISBN 978-83-7730-439-6. (pol.).
- ↑ Wysokie odznaczenie polskie dla ks. Hlinki. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 223 z 1 października 1937.
- ↑ Ks. Hlinka – szermierz o prawa swego narodu – nie żyje. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 185 z 18 sierpnia 1938.
- ↑ Żałobna droga ks. Hlinki. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 189 z 23 sierpnia 1938.
- ↑ Pogrzeb ks. Hlinki. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 187 z 20 sierpnia 1938.
- ↑ Andrej Hlinka sa narodil pred 145 rokmi (słow.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Ks. Hlinka – szermierz o prawa swego narodu – nie żyje. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 185 z 18 sierpnia 1938.
- Trzeci agresor we wrześniu 1939 r.. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-03)].
- Życiorys Andrzeja Hlinki. „Gazeta Tygodniowa”, s. 413, nr 35 z 28 sierpnia 1938.