Wikipedia

Andorskie monety euro

Monety euro w Andorze wprowadzono oficjalnie do obiegu 15 stycznia 2015 roku[1], na mocy porozumienia zawartego z Unią Europejską w dniu 30 czerwca 2011 roku[2]. Już wcześniej od roku 2002 w Andorze posługiwano się wyłącznie walutą euro; jednakże była to umowa jednostronna spowodowana tym, że dwa kraje ościenne Francja i Hiszpania wprowadziły u siebie walutę euro zastępując odpowiednio franka francuskiego i pesetę hiszpańską które obowiązywały w Andorze do roku 2001. Do momentu podpisania umowy pomiędzy Unią Europejską a Andorą, kraj używał euro „de facto”, ale nie „de jure”[3]. Umowa ta ostatecznie pozwoliła Andorze na wybicie własnych monet o maksymalnej wartości obiegowej 2,4 mln euro. Monety mogły wejść do użytku od 1 lipca 2013 roku[4][5], ale w październiku 2012 roku minister finansów Andory Jordi Cinca przesunął datę rozpoczęcia obiegu na rok 2014. 23 grudnia 2014 roku rząd Andory oficjalnie zaprezentował monety euro księstwa, rozpoczynając dystrybucję wyłącznie wśród mieszkańców i ogłaszając skuteczne wprowadzenie do obiegu wszystkich monet wybitych od 15 stycznia 2015 roku.

Zestaw monet euro (rewersy)

Historia

edytuj
 
waluta Euro w Europie

      20 państw strefy euro
(Austria, Belgia, Chorwacja, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy)

      1 państwo UE w systemie ERM II, bez klauzuli wyłączającej z przystąpienia do strefy euro (Bułgaria)

      1 państwo UE w systemie ERM II, z klauzulą wyłączającą z przystąpienia do strefy euro (Dania)

      5 państw UE nie będących w systemie ERM II, ale zobowiązanych do przystąpienia do strefy euro
(Czechy, Polska, Rumunia, Szwecja i Węgry)

      4 kraje nie będące w UE stowarzyszone ze strefą euro
(Andora, Monako, San Marino i Watykan)

      2 kraje nie będące w UE które przyjęły jednostronnie walutę euro (Czarnogóra i Kosowo)

Andora nie miała oficjalnej waluty przed przyjęciem euro i w przeciwieństwie do otaczających ją dwóch większych sąsiadów, Francji i Hiszpanii, nie jest członkiem UE.

W XX wieku zarówno frank francuski, jak i peseta hiszpańska były używane i akceptowane w Andorze, ale peseta była bardziej rozpowszechniona, a budżety rządowe, pensje i depozyty bankowe były głównie w pesetach. Kiedy te dwie waluty zostały zastąpione przez euro w latach 1999-2002, euro stało się jedyną walutą w Andorze.

W przeciwieństwie do trzech innych europejskich mikropaństw spoza UE, Monako, San Marino i Watykanu, które przyjęły euro po jego wprowadzeniu, Andora nie zawarła umowy monetarnej z UE i korzystała z niej jednostronnie. Umowy te dały trzem mikropaństwom prawo do emisji własnych narodowych awersów monet euro. Podobnie jak monety bite w innych krajach strefy euro, monety mikropaństwowe są ważne w całej strefie euro; jednakże państwa te nie mają reprezentanta w organach zarządzających euro, Europejskim Banku Centralnym (EBC) i Eurogrupie. W 2003 roku Andora wystąpiła od UE o zawarcie z nią porozumienia monetarnego, które dałoby jej prawo do bicia własnych monet.

W 2004 roku Rada Unii Europejskiej przyjęła stanowisko negocjacyjne z Andorą. W następstwie zgody Andory na przestrzeganie dyrektywy Rady 2003/48/WE w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek, Komisja zaleciła otwarcie negocjacji. Oczekiwano, że negocjacje zakończą się do 2008 roku[6], ale były wielokrotnie wstrzymywane, częściowo z powodu złych stosunków wynikających ze statusu Andory jako raju podatkowego. Umowa monetarna została ostatecznie uzgodniona przez Andorę i UE w lutym 2011 roku[7], a umowa ostatecznie została podpisana 30 czerwca 2011 roku[8]. Po wejściu w życie umowy 1 kwietnia 2012 roku[9] euro stało się oficjalną walutą Andory. Andora mogła wyemitować do 2,4 mln monet euro od dnia 1 lipca 2013 r. pod warunkiem, że spełni warunki umowy[10].

W październiku 2012 roku Jordi Cinca, minister finansów Andory, stwierdził, że 1 stycznia 2014 będzie bardziej prawdopodobną datą rozpoczęcia emisji euro ze względu na opóźnienia w przyjęciu przepisów wymaganych przez układ monetarny[11]. W lutym 2013 roku dyrektor mennicy Andory Jordi Puigdemasa potwierdził, że Andora nie zacznie emitować euro przed 1 stycznia 2014 roku[12]. Jednak UE nie zatwierdziła bicia monet do grudnia 2013 roku, co spowodowało ponowne opóźnienie[13]. Minister kultury Stephen Albert był jednak optymistą, że monety wejdą do obiegu do marca lub kwietnia 2014 roku. Do maja, gdy jeszcze nie wyemitowano euro, Cinca powiedział, że ponownie emisja została opóźniona, ale monety wejdą do obiegu pod koniec 2014 roku. Przytoczył komplikacje związane z podziałem bicia monet między mennice francuską i hiszpańską[14]. Waluta rocznika 2014 ostatecznie została zaprezentowana 23 grudnia 2014 roku i została w całości wybita w Hiszpanii. Francja otrzymała natomiast prawo do bicia monet na rok 2015. Rzeczywisty obieg rozpoczął się 15 stycznia 2015 roku[1].

Monety obiegowe

edytuj

1. seria – (2014-teraz)

edytuj

W 2011 roku ogłoszono konkurs na projekt andorskich monet euro, który odbył się na przełomie marca i kwietnia 2013 roku. Moneta o nominale 2 euro, została wyłączona z konkursu, gdyż obowiązkowo miał być na niej umieszczony herb Andory. W odniesieniu do wzoru monet określono następujące specyfikacje: Moneta 1 euro powinna przedstawiać Casa de la Vall, monety od 10 do 50 centów powinny przedstawiać sztukę romańską, natomiast monety od 1 do 5 centów powinny przedstawiać naturę. 16 maja 2013 roku zaprezentowano wybrane wzory monet i ogłoszono ich wielkość emisji[15]. Monety od 1 do 5 centów zaprojektowane przez Rubena da Silvę przedstawiały kozice pirenejską i sępa brodatego[16]. Monety od 10 do 50 centów przedstawiały fragment fresku Pantokratora w romańskim kościele Sant Martí de la Cortinada oraz motyw romański kościół Santa Coloma[17]. Po sprzeciwie Komisji Europejskiej wobec religijnego motywu Pantokratora[18], na monetach 10, 20 i 50 centów zaprojektowanych przez Molesa Disseny'ego i Escaldesa-Engordany'ego pozostał jedynie kościół Santa Coloma. Przedstawienie Casa de la Vall na monetach 1 euro zostało zmodyfikowane w porównaniu z projektem konkursowym Jordi Puy. Zmieniono również szczegóły dotyczące monet od 1 do 5 centów[19] – jednak publikacja w Dzienniku Urzędowym UE przedstawia Casa de la Vall w wersji projektu konkursowego. Herb Andory przedstawiony na monecie 2 € przedstawia mitrę i pastorał biskupa Urgell - współksiążę Andory, trzy filary herbu Foix, cztery filary Kataloniii oraz dwie krowy hrabiów Bearn.

Ostatecznie wzory obecnej serii andorskich monet euro wyglądają następująco:

Nominał Motyw Zdjęcie motywu
1 cent Kozica pirenejska i sęp brodaty
 

[1]

2 centy
5 centów
10 centów Kościół w Santa Coloma
 

[2]

20 centów
50 centów
1 euro Casa de la Vall
 

[3]

2 euro Herb Andory
 

[4]

rant 2 euro  
sekwencja 2 ★ ★ powtórzona 6-krotnie, naprzemiennie odwrócona o 180°

Za bicie monet obiegowych odpowiedzialne są 2 mennice. Od roku 2014 i dalej w każdy rok parzysty mennica hiszpańska Real Casa de la Moneda oraz od roku 2015 i w każdy kolejny rok nieparzysty mennica francuska Monnaie de Paris.

Monety okolicznościowe

edytuj

2 euro

edytuj

Andora rozpoczęła oficjalne emitowanie okolicznościowych monet 2 euro od roku 2014. Jednakże początkowe monety zostały wprowadzone do sprzedaży dopiero od roku 2016, pomimo wcześniejszej daty bitej na monecie.

Dotychczas Andora wyemitowała następujące okolicznościowe monety 2 euro:

Rok Numer Nazwa monety data wydania
2014 1 20 lat członkostwa Andory w Radzie Europy 29 luty 2016
2015 2 25. rocznica podpisania umowy celnej z Unią Europejską 18 lipca 2016
2015 3 30. rocznica nadania pełnoletności i przyznania praw politycznych
mężczyznom i kobietom w wieku osiemnastu lat		 18 lipca 2016
2016 4 25-lecie Radia i Telewizji Andory 1 czerwca 2017
2016 5 150 lat Nowej Reformy z 1866 roku 1 czerwca 2017
2017 6 100 lat hymnu Andory 8 lutego 2018
2017 7 Andora – kraj Pirenejów 8 lutego 2018
2018 8 25. rocznica Konstytucji Andory 13 marca 2018
2018 9 70. rocznica Powszechnej Deklaracji praw człowieka 26 listopada 2018
2019 10 Finał Pucharu Świata FIS w Narciarstwie Alpejskim 2019 11 marca 2019
2019 11 600-lecie Rady Generalnej Dolin 11 listopada 2019
2020 12 XXVII Szczyt Iberoamerykański – Andora 2021 9 grudnia 2020
2020 13 50. rocznica powszechnych praw wyborczych kobiet w Andorze 9 grudnia 2020
2021 14 100. rocznica koronacji Matki Bożej Meritxell 15 grudnia 2021
2021 15 "Zaopiekujmy się naszymi starszymi osobami" 15 grudnia 2021
2022 16 10. rocznica wejścia w życie układu monetarnego między Andorą a Unią Europejską 16 stycznia 2023
2022 17 Legenda o Karolu Wielkim 16 stycznia 2023
2023 18 30. rocznica przystąpienia Andory do Organizacji Narodów Zjednoczonych 27 listopada 2023
2023 19 Święto przesilenia letniego w Andorze 27 listopada 2023
Zobacz też: Okolicznościowe monety 2 euro.
  •  
    100 lat hymnu Andory, rok emisji: 2017
  •  
    Andora – kraj Pirenejów, rok emisji: 2017

Monety kolekcjonerskie

edytuj

1,25 euro

edytuj

Andora rozpoczęła wydawanie kolekcjonerskich monet o nominale 1,25 euro w 2021 roku. Wszystkie dotychczas wydane monety wykonane są z miedzioniklu. Do do 2023 roku wydano 6 monet po 2 w każdym roku przedstawiając na nich faunę, florę oraz budowle z Andory.

5 euro

edytuj

W 2018 roku wydano dotychczas jedyną monetę w tym nominale wykonaną ze srebra z okazji 25-lecia Konstytucji Andory.

50 euro

edytuj

W 2018 roku wydano dotychczas jedyną monetę w tym nominale wykonaną ze złota z okazji 25-lecia Konstytucji Andory.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Els sets estàndard de monedes d’euro andorranes es podran sol·licitar a partir d’aquest dimarts a la tarda (in Catalan)
  2. ↑ Andorra firma un acord monetari amb la UE que li permetrà encunyar euros
  3. ↑ Euro-Anwärter Andorra, abgerufen am 21. Dezember 2014
  4. ↑ Martí rubrica l’acord monetari que permet encunyar euros propis [online] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-11] (kat.).
  5. ↑ L'acord monetari, el camí cap l'espai econòmic adaptat als microestats [online] (kat.).
  6. ↑ Agreements on monetary relations (Monaco, San Marino, the Vatican and Andorra), EurLex.
  7. ↑ L'acord monetari entre Andorra i la Unió Europea se signarà d'ací a pocs dies [online], 6 czerwca 2011 [dostęp 2011-06-14] (kat.).
  8. ↑ Monetary Agreement between the European Union and the Principality of Andorra, „Official Journal of the European Union”, 17 grudnia 2011 [dostęp 2012-09-08].
  9. ↑ The euro outside the euro area, Europa (web portal) [dostęp 2011-02-26].
  10. ↑ Martí rubrica l'acord monetari que permet encunyar euros propis [online] [dostęp 2013-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-11] (kat.).
  11. ↑ Cinca preveu que Andorra pugui començar a emetre euros el gener del 2014 [online], 3 października 2012 [dostęp 2012-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-01].
  12. ↑ The government announces a contest for the design of the Andorran euros, Andorra Mint, 19 marca 2013 [dostęp 2013-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-22].
  13. ↑ Ricard Poy, Govern fixarà límits per a l'adquisició dels euros andorrans, Diari d'Andorra, 11 grudnia 2013 [dostęp 2013-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-18].
  14. ↑ Govern torna a rellançar el projecte de regulació del registre de patents, „Diari d'Andorra”, 29 maja 2014 [dostęp 2014-07-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-14].
  15. ↑ Die andorranischen Münzentwürfe, abgerufen am 24. Mai 2013
  16. ↑ Oesterreichische Nationalbank: Umlaufmünzen/Nationale Seiten – Andorra, abgerufen am 1. Februar 2015
  17. ↑ UNESCO: Ensemble historique de Santa Coloma (französisch), abgerufen am 24. Dezember 2014
  18. ↑ Andorra cambia il disegno di alcune monete, numistoria.altervista.org, 7 agosto 2013
  19. ↑ Ministeri de Finances i Funció Pública, Andorra la Vella, 14. August 2013: Überarbeitete Entwürfe der andorranischen Euromünzen, abgerufen am 21. Dezember 2014
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Andorskie_monety_euro&oldid=74082448”