Anatolij Papanow

Anatolij Dmitriewicz Papanow (ros. Анатолий Дмитриевич Папанов, ur. 31 października 1922 w Wiaźmie, zm. 5 sierpnia 1987 w Moskwie) – radziecki aktor teatralny, filmowy i głosowy.

Anatolij Papanow

Anatolij Papanow na rosyjskim znaczku pocztowym
Imię i nazwisko	Anatolij Dmitriewicz Papanow
Data i miejsce urodzenia	31 października 1922 Wiaźma, ZSRR
Data i miejsce śmierci	5 sierpnia 1987 Moskwa, ZSRR
Zawód	aktor
Współmałżonek	Nadieżda Karatajewa
Lata aktywności	1946–1987
Odznaczenia
Strona internetowa

Życiorys

Jego matka była Polką – Helena Roskowska, córka Bolesława Roskowskiego (Елена Болеславовна Росковская). Jako dziecko wraz z rodzicami przeniósł się do Moskwy, gdzie rozpoczął naukę zawodu odlewnika. Jednocześnie zaczął uczęszczać na zajęcia przyfabrycznego studia teatralnego „Kauczuk”.

Od pierwszych dni wojny niemiecko-radzieckiej 1941-1945 brał udział w działaniach wojennych – w stopniu sierżanta dowodził plutonem artylerii przeciwlotniczej. W 1942 (w wieku 21 lat) w okolicach Charkowa został ciężko ranny w nogę i do końca życia pozostał inwalidą. Powrócił do Moskwy i rozpoczął studia aktorskie w Rosyjskiej Akademii Sztuki Teatralnej. W 1946 roku rolami Konstantina w spektaklu „Dzieci Wanjuszyna” i starca w komedii „Don Juan-Zielone Spodnie” z sukcesem zdał egzamin końcowy. Po ukończeniu uczelni otrzymał propozycję występów na deskach MChAT-u i Państwowego Małego Teatru Rosji, jednak wraz z całym swoim rocznikiem absolwentów, otrzymał nakaz pracy i wyjazdu do Kłajpedy w celu tworzenia nowego teatru. I tak od 1946 był aktorem Kłajpedzkiego Rosyjskiego Teatru Dramatycznego. Dwa lata później (w 1948) przyjął propozycję reżysera Andrieja Gonczarowa pracy w Moskiewskim Teatrze Satyry. Przepracował tam 40 lat i stworzył blisko 50 kreacji.

W swojej karierze stworzył ponad 50 ról teatralnych i ponad 60 filmowych. Największą jego rolą była jednak ta, w której w ogóle nie pokazał swojego oblicza – w kreskówce Wilk i Zając podkładał głos Wilka. W latach 1960–1986 użyczał swojego głosu bohaterom radzieckich kreskówek. Był żonaty z aktorką Nadieżdą Karatajewą.

Zmarł w wieku 65 lat na zawał serca, biorąc chłodny prysznic w upalny dzień (sierpień jest w Moskwie tradycyjnym miesiącem, kiedy w całym mieście wyłącza się ciepłą wodę).

Spoczywa pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Jego imię nosi asteroida nr 2480 i motorowiec rzeczny (dawny Konstantin Ciołkowski).

Wybrana filmografia

Role filmowe

• 1952: Kompozytor Glinka (Композитор Глинка)
• 1961: Kozacy (Казаки)
• 1961: Zupełnie poważnie (nowela: Jak powstał Robinson) (Совершенно серьёзно: Как создавался Робинзон) jako redaktor
• 1961: Człowiek znikąd (Человек ниоткуда) jako Krochaliow
• 1962: Graj, werblu (Бей, барабан!)
• 1963: Pusty kurs (Порожний рейс) jako Akim Siewastjanowicz
• 1963: Proszę przyjść jutro (Приходите завтра) jako Nikołaj Wasiljewicz (głos: Jewgienij Taszkow)
• 1964: Żywi i martwi (Живые и мёртвые) jako Sierpilin
• 1966: Złodziej samochodów (Берегись автомобиля) jako Sokoł-Krużkin
• 1966: Idę w burzę (Иду на грозу) jako Anikiejew
• 1966: Dzieci Don Kichota (Дети Дон Кихота) jako doktor Bondarienko
• 1967: W mieście S. (В городе С.) jako Starcew
• 1968: Przeciw Wranglowi (Служили два товарища) jako dowódca pułku
• 1969: Nikt nie rodzi się żołnierzem (Возмездие) jako generał Sierpilin
• 1969: Brylantowa ręka (Бриллиантовая рука) jako "Mechanik" Lolik, pomocnik szefa
• 1969: Wiryneja (Виринея) jako Magara
• 1970: Za siedmioma górami (В тридевятом царстве...) jako psi magnat
• 1970: Dworzec Białoruski (Белорусский вокзал) jako Dubinski
• 1971: Wszyscy ludzie króla (Вся королевская рать) jako ojciec Jacka Burdena
• 1971: Hełm Aleksandra Macedońskiego (Джентльмены удачи) jako szachista
• 1972: Ruch białej królowej (Ход белой королевы) jako ojciec Nataszy
• 1972: Pilot pierwszej kategorii (Пилот Первого класса) / Proszę pozwolenia startować (Разрешите взлёт!) jako Sachno
• 1969-1972: Adiutant jego ekscelencji (Адъютант его превосходительства) jako "Anioł"
• 1973: Zły dobry człowiek (Плохой хороший человек) jako doktor Samojlenko
• 1973: Dacza (Дача) jako Pawlik
• 1973: "33" zgłoś się! (Дела сердечные) jako Boris Iwanowicz
• 1974: Dzień przyjęć w sprawach osobistych (День приёма по личным вопросам) jako Iwanow Boris Dmitrijewicz
• 1975: Jeden razy jeden (Одиножды один) jako Iwan Iwanowicz Karietnikow
• 1975: Jedenaście nadziei (Одиннадцать надежд) jako Woroncow
• 1976: 12 krzeseł (12 стульев) jako Kisa Worobjaninow
• 1977: Incognito z Petersburga (Инкогнито из Петербурга) jako Anton Skwoznik-Dmuchanowski

Role głosowe

• 1964: Kot wędkarz jako Niedźwiedź
• 1967: Hej-hop! Hej-hop!
• 1968: Koziołek liczy do dziesięciu jako Gąsior
• 1969: Kapryśna królewna jako Król
• 1969–1995: Wilk i Zając (odcinki od 1-18) jako Wilk
• 1972: Marzenie osiołka
• 1974: Worek jabłek jako Wilk
• 1978: Prezent dla najsłabszego
• 1978: Dziadek Mróz i szary wilk jako Wilk
• 1979: Latający statek jako Wodnik

Nagrody i odznaczenia

• Zasłużony Artysta RFSRR (1958)
• Ludowy Artysta RFSRR (1966)
• Ludowy Artysta ZSRR (1973)
• Nagroda Państwowa ZSRR (1989) (pośmiertnie)
• Order Rewolucji Październikowej (1986)
• Order Wojny Ojczyźnianej I stopnia (1985)
• Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia (1975)
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy (1981)

Bibliografia

• Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 636-648.

Linki zewnętrzne

• Anatolij Papanow w bazie IMDb (ang.)
• Anatolij Papanow w bazie Filmweb
• Anatolij Papanow w bazie Animator.ru (ros.)