Anastazy I z Antiochii
Anastazy I, patriarcha antiocheński, również: Anastazy z Antiochii lub Anastazy Synaita, cs. Swiatitiel Anastasij Sinaita, patriarch Antiochijski (ur. w Palestynie, zm. 599) – mnich z klasztoru św. Katarzyny na Synaju, patriarcha Antiochii (561–571 i 593–599), autor polemiczno-teologicznych traktatów, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.
| Patriarcha | |
_-_%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B0_08201_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B9.png)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
VI w. |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie |
21 kwietnia (kat.), |
Życiorys
edytujAnastazy urodzony w Palestynie, młodość spędził na Synaju, skąd w 557 r. został powołany na stolicę patriarszą Antiochii. Nieustępliwy w obronie ortodoksji, sprzeciwiał się ugodowemu stanowisku cesarza Justyniana I wobec monofizytów, odrzucił jego edykt w sprawie aftartodoketów z 567 r. W 570 r. został z tego powodu skazany, pod fałszywym zarzutem sprzeniewierzenia dóbr kościelnych, przez cesarza Justyna II na wygnanie do Jerozolimy. Odwołany z wygnania dzięki wstawiennictwu papieża Grzegorza I u cesarza Maurycjusza objął tron patriarszy ponownie po 23 latach, w 593 r., i pozostał na nim do śmierci w 598 r.[1][2]
Twórczość
edytujTwórczość pisarska Anastazego pochodzi głównie z okresu jego zesłania w Jerozolimie. Zachowało się z niej 5 traktatów dogmatycznych w przekładzie łacińskim. De Sanctissima Trinitate, w którym mówi o wieczności i współistotności Boga Słowa, z Ojcem i Duchem Świętym, polemizując z tryteistami i Janem Filoponem. W De incircumscripto przeprowadza wywód o wiecznej i wszechogarniającej obecności Stwórcy w stworzeniu. De divina oeconomia, id est de incarnatione poświęcone jest Wcieleniu Syna Bożego i hipostatycznej jedności jego dwóch natur, boskiej i ludzkiej. W De passione et impassibilitate Christi rozważa ideę wzajemnego komunikowania się natur w Chrystusie (communicatio idiomatum). Wreszcie w De resurrectione Christi poruszał zagadnienia Męki, zstąpienia do Otchłani, Zmartwychwstania, Wniebowstąpienia i Powtórnego Przyjścia[2]. Zachowały się również trzy homilie Anastazego i mowa wygłoszona do wiernych po jego powrocie z wygnania[3].
Anastazy należy do głównych przedstawicieli neochalcedonizmu[4]. W swej działalności teologicznej zwalczał skrajnych monofizytów – aftartodoketów, przeciwstawiał się Janowi Filoponowi głoszącemu istnienie trzech osób i trzech natur w Trójcy Świętej (tryteizm)[1]. Ścisłym rozumowaniem, logiką wywodu i argumentowania przygotował grunt dla rozwoju scholastyki. Wywarł duży wpływ na swoich następców, szczególnie na Maksyma Wyznawcę i Jana z Damaszku[3].
Tradycja bizantyńska przypisywała Anastazemu ponadto autorstwo opowieści dziejącej się na dworze perskich Sasanidów, w której rozprawiali ze sobą chrześcijanin, poganin, żyd i mag perski. Utwór ma charakter apologetyczny[3].
Wspomnienie liturgiczne
edytujWspomnienie liturgiczne św. Anastazego Synaity z Antiochii w Kościele katolickim obchodzone jest 21 kwietnia za Martyrologium Rzymskim. Przypuszcza się, że Baroniusz pomylił go z innym Synaitą (zm. 700), również mnichem z klasztoru na Górze Mojżesza.
W Kościele prawosławnym i greckokatolickim, z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspomnienie obchodzone jest 20 kwietnia/3 maja[5], tj. 3 maja według kalendarza gregoriańskiego[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Jurewicz 1984 ↓, s. 70.
- ↑ a b Gracianskij 2008 ↓, s. 243.
- ↑ a b c Jurewicz 1984 ↓, s. 71.
- ↑ Meyendorff 1984 ↓, s. 47.
- ↑ podwójne datowanie
- ↑ prep. Anastazy Synaita na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Bibliografia
edytuj- Anastazy I, patriarcha antiocheński [online], DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM) [dostęp 2020-01-26].
- M.W. Gracianskij, Anastazij I Sinait, [w:] Prawosławnaja enciklopedia, Т. 2. [online], 2008, s. 243 [dostęp 2013-08-21] (ros.).
- Oktawiusz Jurewicz, Historia literatury bizantyńskiej, Wrocław: Ossolineum, 1984, ISBN 83-04-01422-X.
- John Meyendorff, Teologia bizantyjska, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, ISBN 83-211-0451-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Anastasius I. von Antiochia – Ökumenisches Heiligenlexikon niem.