Amunicja programowalna

Amunicja programowalna, amunicja typu ABM (Air Burst Munition), oraz typu AHEAD, która umożliwia uruchomienie zapalnika pocisku w trzech trybach: programowalny wybuch, punkt detonacji i punkt detonacji z opóźnieniem.

Budowa, działanie, programowanie

Pocisk posiada elektroniczny zapalnik który zostaje zaprogramowany przez łącze danych znajdujące się w zamku armaty oraz metalowej podstawie łuski zawierającej zapłonnik. Pocisk programowany jest najczęściej po załadowaniu naboju do armaty, przez działonowego za pomocą systemu kierowania ogniem.

W niektórych systemach pocisk jest programowany podczas podawania do automatu armaty, na podstawie statystycznych parametrów zawartych w komputerze artyleryjskim lub też przez pomiary prędkości poprzednich pocisków i parametry celu, zintegrowane z układem programowania zapalnika w układzie sterowania armatą (gun control unit – GCU) i pierścieniem w układzie podajnika. W związku z tym pocisk naboju powinien posiadać zdolność do programowo wymuszonej eksplozji w wyznaczonym punkcie w przestrzeni, eksplozji po uderzeniu w punkt lub eksplozji w punkcie ze zwłoką. Ponadto powinien posiadać zdolność do detonacji w czasie lotu po określonym czasie, odległości lub łącznie.

Przykładowy przekrój naboju programowalnego.

Zapalnik pocisku można zaprogramować w trzech trybach; standardowym, gdzie detonacja następuje natychmiast po uderzeniu w cel, z opóźnieniem, gdzie pocisk najpierw przebija zewnętrzną osłonę i eksploduje wewnątrz, np. lekkiego pojazdu opancerzonego lub w bunkrze. Ostatnim trybem jest detonacja przed lub nad celem i rażenie go odłamkami, za pomocą tego trybu można razić piechotę kryjącą się w okopach, śmigłowce i nisko lecące samoloty, oraz inne pojazdy, niszcząc np. ich elektrooptykę. Umożliwia to między innymi rażenie celów znajdujących się za osłonami.

Amunicja programowalna ma głównie służyć do niszczenia siły żywej na odkrytej przestrzeni lub pozostającej w ukryciu, a także wyposażenia i sprzętu bojowego, w tym: pojazdów nieopancerzonych i lekko opancerzonych, elementów wrażliwych pojazdów pancernych, (optyka, czujniki systemu kierowania ogniem, itp.) oraz śmigłowców, czy lekkich fortyfikacji polowych, na odległościach ok.3,5 km. Amunicja programowalna jest również istotna w kwestii zwalczania niewielkich celów powietrznych, takich jak BSL czy amunicja moździerzowa lub artyleryjska. Zastosowanie amunicji programowalnej pozwala na skuteczne rażenie danego celu mniejszą liczbą pocisków niż w wypadku użycia wyłącznie klasycznej amunicji. Na podstawie danych z detektora celu i komputerów prowadzenia ognia, amunicja pozwala na precyzyjne programowanie czasu zadziałania zapalników i takie rozcalanie pocisków, które zwiększa prawdopodobieństwo trafienia celu.

Amunicja nawet kalibru 30÷57 mm pozwala na zastosowanie układów elektroniki sterującej w zapalnikach, z niewielkimi ograniczeniami, co do masy przenoszonego ładunku bojowego. Powoduje to nie tylko wzrost precyzji takiej amunicji, ale daje zupełnie nowe możliwości w zwalczaniu różnych celów. Nowoczesne zapalniki programowalne dają wozom bojowym kilku lub nawet kilkunastokrotny wzrost skuteczności w walce z wrogimi systemami uzbrojenia, w tym z powietrznymi.

Amunicja typu AHEAD Typ artyleryjskiej amunicji przeciwlotniczej przeznaczonej do zwalczania latających obiektów małogabarytowych. Charakteryzują się tym, że dolatując do zaprogramowanego nastawami zapalnika pocisku, punktu na torze lotu uwalnia znajdujące się w nim podpociski, które tworzą rozprzestrzeniającą się chmurę mogącą niszczyć zwalczany cel. Dzięki zwiększeniu powierzchni atakującej wzrasta równocześnie prawdopodobieństwo spotkania celu z podpociskiem lub ich grupą.

Proces rozcalania pocisku może zostać zrealizowany poprzez;

– rozcalenie poprzez gwałtowne rozerwanie skorupy zewnętrznej pocisku i uwolnienie wszystkich podpocisków w tym samym momencie,

– rozcalenie poprzez oddzielenie określonej części skorupy pocisku i następnie wyrzucenie podpocisków z pozostałej części w sposób zaprogramowany.

Amunicja AHEAD nadaje się do niszczenia samolotów i śmigłowców bojowych na małych wysokościach, małych bezpilotowych aparatów latających, rakiet typu Cruise, kierowanych rakiet manewrujących oraz pocisków powietrze – ziemia, w tym pocisków przeciwradiolokacyjnych. Jest skuteczna do niszczenia wszystkiego, co ma tzw. inteligencję na pokładzie, którą można uszkodzić podpociskiem wolframowym, który uszkodzi bloki elektroniki lub optoelektroniki.

Polski system programowania pocisków

Polski producent PIT-RADWAR, we współpracy z Mesko zastosował skuteczniejszy, lecz równocześnie najbardziej złożony system programowania amunicji, w którym pocisk programowany jest bezkontaktowo podczas opuszczania lufy.

System zawiera - urządzenie wylotowe armaty z układem pomiarowo-programującym, specjalizowany komputer do ustalania prędkości wylotowej pocisku i programowania pocisku, który integruje dodatkowo informacje na temat rodzaju załadowanego pocisku, temperatury ładunku miotającego i odległości do celu, następnie wypracowuje trajektorię strzału i tryb działania zapalnika współpracując z systemem kierowania ogniem działa, dzięki czemu np. cele typu BSL mogą być niszczone pojedynczym strzałem.

Amunicja programowalna jest skuteczna w stosunkowo szerokiej, choć określonej gamie celów, nie tylko powietrznych, ale także naziemnych i nawodnych. Do tej grupy należy zaliczyć też cele lekko opancerzone, gdyż podpociski amunicji rozcalanej mają zdolność penetrowania tego typu opancerzenia.

Do użycia amunicji programowalnej dostosowane są m.in. nowe polskie wieże ZSSW-30.

Bibliografia

• Radomski M.: Ocena skuteczności zestawów małokalibrowych armat automatycznych przeznaczonych do zwalczania celów powietrznych, Mat. III Międzynarodowego Sympozjum „Rozwój Techniki Wojskowej”, Systemy dowodzenia, Gdynia, 1995, s. 219-231

Linki zewnętrzne

• Zasada działania