Wikipedia

Alto Douro

Alto Douro (port. Górne Douro) – region winiarski w północno-wschodniej Portugalii, nad rzeką Duero; z historycznego punktu widzenia południowa część regionu Trás-os-Montes. Tradycja produkcji wina w dolinie Douro sięga przynajmniej czasów rzymskich[1][2]. Był to pierwszy na świecie (wyznaczony w 1756) region winiarski o określonych granicach i klasyfikacji winnic[3].

Region winiarski Alto Douro[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Portugalia

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, IV, V

Numer ref.

1046

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2001
na 25. sesji

Położenie na mapie Portugalii
Mapa konturowa Portugalii, u góry znajduje się punkt z opisem „Region winiarski Alto Douro”
Ziemia41°06′06″N 7°47′56″W/41,101667 -7,798889
Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO
Dolina rzeki
Winnice na stokach w Alto Douro

W 2001 region został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako świadectwo krajobrazu przekształconego przez człowieka i podporządkowanego uprawie winorośli i produkcji wina[1]. Podstawowy wyrób, wino porto było niegdyś spławiane w beczkach na specjalnych łodziach (barco rabelo[4]) w dół rzeki do miejscowości Vila Nova de Gaia, położonej naprzeciw miasta Porto, gdzie dojrzewało w piwnicach[5]. Później beczki na łodziach zastąpiono cysternami[5][6].

Charakterystyka

edytuj

Region zajmuje 24,6 tys. hektarów, a strefa ochronna – 225 tys. ha[1]. Obejmuje górzyste tereny doliny Duero i jej dopływów[1]. Strome zbocza (nachylenia wynoszą od 35 do 70°) wymagały ciężkiej pracy ludzkiej, by utrzymać warstwę gleby i zatrzymać wodę[7][8]. W różnych okresach historycznych stoki w Alto Douro kształtowano na różne sposoby: od umacniania murkami oporowymi (socalcos) poprzez terasy wzmocnione łupkami, a później metalowymi słupkami, a na ograniczoną skalę – wyrównywane spychaczami[7][9]. Poza winoroślą ważnym elementem krajobrazu są drzewa oliwkowe i migdałowce oraz gaje pomarańczowe[1]. Na stokach rozpościerają się posiadłości winiarskie – quintas, z budynkami gospodarczymi[1].

Historia

edytuj

Podczas wykopalisk w pobliżu Mirandeli odnaleziono liczące 3–4 tys. lat nasiona winorośli właściwej[1]. Rozwój uprawy winorośli i winiarstwa nastąpił podczas panowania rzymskiego, w III i IV wieku[1]. W średniowieczu duży wkład w zagospodarowanie regionu włożyli cystersi[1][2]. Wraz ze wzrostem znaczenia handlowego wina zwrócono uwagę na jego jakość, a wzmacniane wino porto stało się od XVII wieku ważnym towarem eksportowym, przede wszystkim na rynek holenderski i angielski[1].

10 września 1756 roku markiz de Pombal przeforsował utworzenie Generalnego Stowarzyszenia Hodowców Winorośli Górnego Porto[2] (Companhia Geral da Agricultura das Vinhas do Alto Douro), którego zadaniem była m.in. klasyfikacja winnic i win w regionie o oznaczonych granicach oraz prowadzenie dokumentacji[1][9]. W terenie granice zostały oznakowane 335 granitowymi znakami[1]. Regulacje ochroniły region przed utratą renomy, która mogłoby nastąpić gdyby przyłączano gorsze tereny albo obniżano jakość wina[10]. Dzięki temu po dwudziestu latach ceny porto uległy potrojeniu[10]. Później pierwotne granice regionu zostały poszerzone[1].

W latach 1847–1848 agronom A. Moreira da Fonseca sklasyfikował działki w poszczególnych winnicach i podzielił je na sześć klas, które biorą pod uwagę wszystkie czynniki wpływające na jakość winogron i wina oraz nadal obowiązują[10]. W połowie XIX wieku choroby i przede wszystkim filoksera w 1863 spustoszyły winnice, które były odtwarzane od 1876 roku z wykorzystaniem innych technik kształtowania stoków[1]. Na odrodzenie winiarstwa pozytywny wpływ miały zmiany legislacyjne oraz budowa linii kolejowej w dolinie Duero w latach 1873–1887[1]. W 1907 granice regionu zostały poszerzone i sięgały na wschód do granicy hiszpańskiej[1].

Od lat 70. XX wieku rozpoczęto mechanizację części prac winogrodniczych, w tym urządzania winnic, co spowodowało zmiany w krajobrazie[1]. Za pogodzenie interesów winiarzy (skupionych w Casa do Douro) i eksporterów wina odpowiada Instituto do Vinho do Porto[9].

Wina

edytuj

Tradycyjnie w regionie uprawia się winogrona z przeznaczeniem do produkcji wina porto i winifikuje je[4]. Do 1986 z monopolu na starzenie i butelkowanie porto korzystały piwnice winne w Vila Nova de Gaia, do których winiarze z Alto Douro wysyłali wino[11]. Od 1986 roku porto może być produkowane bezpośrednio w majątkach winiarskich (quintas), co sprzyja pojawieniu się nowych marek[6]. Dopuszczalny wolumen produkcji (beneficio) i cena winogron z poszczególnych działek winnicy zależy od oceny w klasyfikacji, która z kolei zależy od punktacji w poszczególnych kryteriach, jak np. położenie, nachylenie stoku, rodzaj gleby, uprawiane odmiany itd.[4][12].

W 1982 ustanowiono apelację Douro DOC dla niewzmacnianych win białych i czerwonych[9]. Zwiększyło to różnorodność produkowanych win i podniosło prestiż win z winogron uprawianych na glebach granitowych, gdyż dla porto zarezerwowane są gleby łupkowe[13][14].

Szacuje się, że w regionie Douro uprawia się ponad 80 szczepów winorośli[15]. Do uprawy na produkcję wina porto jest dopuszczonych aż 48 z nich, przy czym oficjalna klasyfikacja określa podział na bardzo dobre, dobre i przeciętne[4]. Za najlepszą uchodzi touriga nacional, ale niemal zawsze wino jest kupażowane z kilku odmian[12].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q UNESCO/CLT/WHC and Advisory Body Evaluation: Alto Douro Wine Region. World Heritage List. [dostęp 2014-10-07]. (ang. • fr. • ros. • hiszp. • jap.).
  2. ↑ a b c Krieger 2009 ↓, s. 660.
  3. ↑ Krieger 2009 ↓, s. 650.
  4. ↑ a b c d Stevenson 2005 ↓, s. 334–336.
  5. ↑ a b Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 220.
  6. ↑ a b MacNeil 2001 ↓, s. 486.
  7. ↑ a b Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 216.
  8. ↑ MacNeil 2001 ↓, s. 485.
  9. ↑ a b c d Krieger 2009 ↓, s. 661.
  10. ↑ a b c Krieger 2009 ↓, s. 662.
  11. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 334-336.
  12. ↑ a b MacNeil 2001 ↓, s. 487.
  13. ↑ Krieger 2009 ↓, s. 663.
  14. ↑ Krieger 2009 ↓, s. 666.
  15. ↑ MacNeil 2001 ↓, s. 483.

Bibliografia

edytuj
  • Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  • Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  • Karen MacNeil: The Wine Bible. Nowy Jork: Workman Publishing, 2001. ISBN 978-1-56305-434-1. (ang.).
  • Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Alto_Douro&oldid=75118760”