Wikipedia

Alfred Biesiadecki

polski lekarz

Alfred Biesiadecki (ur. 13 marca 1839 w Dukli, zm. 31 marca 1889 we Lwowie) – polski lekarz anatomopatolog, absolwent Uniwersytetu Wiedeńskiego, twórca patomorfologii skóry i pionier polskiej histopatologii, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i kierownik referatu zdrowia publicznego („protomedyk”) w Namiestnictwie Galicji we Lwowie.

Alfred Biesiadecki
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 marca 1839
Dukla

Data i miejsce śmierci

31 marca 1889
Lwów

Zawód, zajęcie

lekarz, histopatolog

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

Uczelnia

Uniwersytet Wiedeński,
Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Wiedeń

edytuj

W latach 1856–1857 studiował medycynę na uniw. Wiedniu, gdzie w 1862 roku został doktorem medycyny i chirurgii, a w 1863 magistrem położnictwa[1]. W latach 1863–1865 pracował w szpitalu powszechnym jako sekundariusz[a]. W 1865 roku został asystentem na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wiedeńskiego[1]. Wydziałem kierował wówczas prof. Karl von Rokitansky, który docenił zdolności naukowe i dydaktyczne A. Biesiadeckiego – po trzech latach asystentury zyskał on opinię najlepszego ucznia profesora[1]. Pod jego kierunkiem wykonywali naukowe prace m.in. Pagenstecher z Heidelbergu, Kessel z Gießen, Worochin z Petersburga, Collins Warren i H. Derby z Bostonu oraz Haight i Young z Nowego Jorku[1].

Kraków

edytuj
 
Ilustracja z książki Alfreda Coopera, Edwarda Cotterella (Syphilis 1895) z objaśnieniem odwołującym się do pracy Biesiadeckiego[b][3]

Dzięki zdobytej w Wiedniu renomie, mając zaledwie 29 lat – został kierownikiem Katedry Anatomii Patologicznej UJ w Krakowie[1]. Zastąpił na tym stanowisku prof. Ludwika Teichmanna, który objął właśnie Katedrę Anatomii Opisowej (zwolnioną w 1868 roku przez prof. Antoniego Kozubowskiego[c])[1].

W latach 1868–1876 był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego i dziekanem Wydziału Lekarskiego w latach 1875–1876. W 1872 roku został członkiem Akademii Umiejętności[1][5]. Jest autorem wydanej w tymże roku książki „Untersuchungen aus dem pathologisch-anatomischen Institute in Krakau” (Wiedeń 1872)[6]. W pracy Anatomija patologiczna gruczołów skórnych (1874) przedstawił klasyczny opis zmian histopatologicznych gruczołów łojowych oraz histopatologiczno-kliniczny opis łojotokowych chorób skóry[6][7]. Jest uznawany za pioniera polskiej histopatologii i światowej histopatologii skóry[1][7].

Rezygnacja A. Biesiadeckiego ze stanowisk w Uniwersytecie Jagiellońskim była spowodowana odmową rządu na budowę zakładu na poziomie umożliwiającym właściwą realizację zadań[1]. W okresie pracy w UJ wykształcił grono wysoko wyspecjalizowanych następców. Jego następcą w katedrze został Tadeusz Browicz. Drugi z najbliższych uczniów – L. Heigl – został prosektorem szpitala powiatowego we Lwowie, a następnie prof. nadzw. medycyny sądowej Uniwersytetu Lwowskiego. Był owacyjnie żegnany przez krakowską młodzież[8].

Lwów

edytuj

Dodatkową przyczynę porzucenia katedry przez A. Biesiadeckiego i przeniesienia do Lwowa wskazał Leon Wachholz w biografii opracowanej dla PSB z wykorzystaniem wspomnień Adama Czyżewicza („Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1887, „Przegląd Lekarski” 1889)[1]:

…porzucił ją … zniechęcony odmową rządu zbudowania zakładu odpowiedniego celowi, a zarazem pociągnięty widokiem szerszej a pożytecznej dla kraju działalności na innem stanowisku.

Objął stanowisko "protomedyka" tj. naczelnego referenta zdrowia publicznego w Namiestnictwie Galicyjskim we Lwowie[1]. Organizował pracę lekarzy powiatowych, podjął starania o podniesienie poziomu higieny publicznej (por. historia i służby sanitarno-epidemiologiczne po 1918 roku), współtworzył Szkołę Wererynaryjną i pierwszy zakład bakteriologiczny. Przyczynił się do utworzenia w Morszynie „Zdroju Wód Gorzkich”[9][10]. Był przez wiele lat prezesem Galicyjskiego Towarzystwa Lekarskiego we Lwowie. Wspierał bibliotekę tegoż towarzystwa oraz działalność funduszu wsparcia wdów i sierot po lekarzach i założycielach[1][7]. W 1879 roku przemawiał, w imieniu delegacji lekarzy polskich, w czasie uroczystego jubileuszu Józefa Ignacego Kraszewskiego, wyrażając życzenie, aby „przyszłe pokolenia wiedziały, że społeczność lekarska umie ocenić i uznać ten wzór znakomitego pisarza i obywatela”[11].

 
Grób Alfreda Biesiadeckiego
na Cmentarzu Łyczakowskim

Zyskał szerokie uznanie w latach 1878–1879, w okresie epidemii dżumy w Weltance nad Wołgą. W celu zbadania przebiegu epidemii odbył niebezpieczną wyprawę (wyniki obserwacji przedstawił w naukowym sprawozdaniu). Za bezinteresowne podjęcie się tego zadania otrzymał odznaczenia od rządów Austrii, Niemiec i Rosji[1]. W 1881 odznaczony Orderem Korony Żelaznej III klasy[12]. Został upamiętniony ufundowaniem gipsowego popiersia[13].

Chorował na niewydolność nerek i różę. Zmarł w 1889 roku[1].

Publikacje

edytuj

Do 1868 roku ogłosił w "Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften" (Wiedeń) kilka prac w języku niemieckim, m.in.[1]:

  • Über das Chiasma nerv. opitc. itd. (1860)
  • Beitrag zür physiol. Anat. der Haut (1867)
  • Ueber Blasenbildung bei Verbrennung der Haut (1868)

W czasie pobytu w Krakowie opublikował m.in.[1]:

  • Anatomja patologiczna skóry w: „Pamiętnik Krakowskiej Akademii Umiejętności”
  • Przyczynek do anatomji fizjol. i patol. naczyń chłonicowych skóry w: „ Rocznik Towarzystwa Naukowego Krakowskiego” i „Przegląd Lekarski” 1871)

oraz prace o zatokach otrzewnowych, przepuklinie wewnętrznej, rzadkich wrodzonych wadach serca i inne.

W latach 1870 i 1871 została wydana w Lipsku monografia pt. Haut, Haare u. Näagel (Strickera «Gewebelehre»)[1][14].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W Austrii etatowi asystenci szpitalni dzielili się na asystentów młodszych (Sekundarärzte) oraz asystentów starszych (Abteilunassistenten). W Galicji byli nazywani sekundariuszami I i II klasy[2].
  2. ↑ Fragment opisu fig. 2: The adventitia of the larger vesselscontains round and spindle cells as first described by Biesiadecki.
  3. ↑ Antoni Kozubowski (1805–1880) – wykładowca anatomii z zarysem histologii do roku 1868; do wybuchu powstania listopadowego studiował medycynę w Warszawie, a następnie kontynuował studia początkowo na Wydziale Lekarskim UJ, a następnie we Wrocławiu, Dreźnie, Monachium i Würzburgu. W latach 1855–1868 był profesorem anatomii i fizjologii w UJ[4].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Leon Wachholz: Biesiadecki Alfred. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 87–88. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
  2. ↑ Andrzej Kierzek, Jadwiga Kuciel-Lewandowska, Małgorzata Paprocka-Borowicz, Andrzej Pozowski. Deontologiczne aspekty publikacji Bronisława Wilhelma Sawickiego (1860–1931). „Annales Academiae Medicae Stetinensis Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie”. 57 (1), s. 124–130, 2011. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie. 
  3. ↑ Cooper, Alfred, Sir, 1846-1908; Cotterell, Edward, 1857-1898: Syphilis. Philadelphia: P. Blakiston (digitizing sponsor Open Knowledge Commons and Harvard Medical School), 1895, s. 166.
  4. ↑ Antoni Kozubowski (1805–1880). [w:] Wydział Lekarski > Historia > Anatomia [on-line]. Uniwersytet Jagielloński, Portal UJ. [dostęp 2017-04-26].
  5. ↑ Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego od r. 1864 do r. 1867 i obraz jego stanu dzisiejszego: wraz z rzeczą o rektorach od czasów najdawniejszych. Wydawca: BiblioLife, LLC, 2009, s. 25. ISBN 978-1-113-00375-1.
  6. ↑ a b Alfred Biesiadecki: Beitrag zur physiologischen und pathologischen Anatomie Lymphgefässe dem menschlichen Haut. W: Alfred Biesiadecki: Untersuchungen aus dem Patologisch-Anatomischen Institure in Krakau. Wien: Wilhelm Braumüller, 1872. [dostęp 2017-04-17].
  7. ↑ a b c Biesiadecki Alfred, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-04-25].
  8. ↑ Kosmos ; Tom 62. Lemberg: Polskie Towarzystwo Przyrodników imienia Kopernika, 1937, s. 175.
  9. ↑ Morszyn jedyny w Polsce zdrój wód gorzkich. [w:] Informator [on-line]. Towarzystwo Lekarzy Polskich we Lwowie, 1933?. [dostęp 2017-04-27].
  10. ↑ Współpracownicy: Adam Czyżewicz, Alfred Biesiadecki: Szanowny Panie Kolego!; Inc.: Bonifacy Stiller zapisując aktem notaryalnym z 12. marca 1881 r. wieś Morszyn z zakładem zdrojowym i źródłami Towarzystwu lekarzy galicyjskich, stworzył w ten sposób fundacyę wchodzącą w życie z dniem jego śmierci …; Lwów we wrześniu 1884. [w:] pismo [on-line]. 1884. [dostęp 2017-04-27].
  11. ↑ Księga pamiątkowa jubileuszu J.I. Kraszewskiego 1879 roku. Komitet Wydawniczy, 1881, s. 37.
  12. ↑ Dr Alfred Biesiadecki Kurier Lwowski 1889 nr 92 s.3
  13. ↑ Jolanta Maurin Białostocka: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, grafícy, Tomy 1-6. 2003, s. 17.
  14. ↑ Alfred Biesiadecki: Haut, Haare u. Näagel. W: Handbuch der Lehre von den Geweben des Menschen und der Thiere herausgegeben von S. Stricker, Tom 1. T. XXVI. Lipsk: Verlag von Wilhelm Engelmann, 1871, s. 581-617.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Alfred_Biesiadecki&oldid=74391205”