Alexandru Baltagă
Alexandru Baltagă (ur. 2 kwietnia?/14 kwietnia 1861 w Lozovej, zm. 7 sierpnia 1941 w Kazaniu) – mołdawski duchowny prawosławny, deputowany do Rady Kraju, święty prawosławny.
| prezbiter | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1861 |
| Data i miejsce śmierci |
7 sierpnia 1941 |
| Proboszcz parafii św. Aleksandra Newskiego w Călărași | |
| Okres sprawowania |
1886–1941 |
| Wyznanie | |
| Kościół |
Rosyjski Kościół Prawosławny, następnie Rumuński Kościół Prawosławny |
| Inkardynacja | |
| Diakonat |
26 stycznia 1886 |
| Prezbiterat |
2 lutego 1886 |
Życiorys
edytujBył synem kapłana prawosławnego Stefana Baltagi i jego małżonki Eleny[1]. Ukończył szkołę parafialną w rodzinnej Łozowej[1]. Następnie podjął naukę w seminarium duchownym w Kiszyniowie, kończąc je w 1883 r.[1] z wyróżnieniem[2]. Dwa lata po dyplomie przepracował w szkole duchownej dla chłopców w Kiszyniowie[2]. Następnie, jako mężczyzna żonaty, przyjął 26 stycznia 1886 r. święcenia diakońskie, natomiast 2 lutego tego samego roku – kapłańskie[2][1]. Został skierowany do służby w cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Călărași[2].
Działał na rzecz rozwoju szkolnictwa na besarabskiej wsi[1][2], od 1908 r. współpracował z pismem „Oświeciciel” („Luminătorul”), od 1908 do 1918 r. był nauczycielem w szkole w miejscowości, w której służył jako kapłan[2]. W latach 1903–1925 corocznie przewodniczył na eparchialnych zjazdach duchowieństwa eparchii kiszyniowskiej[2]. W 1917 r. został wybrany do mołdawskiej Rady Kraju jako delegat duchowieństwa prawosławnego Besarabii[2]. 27 marca 1918 r. zagłosował za przyłączeniem Mołdawskiej Republiki Demokratycznej do Rumunii[2].
W związku ze zmianą granic eparchia kiszyniowska została włączona do Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego. Ks. Baltagă był członkiem komitetu przygotowującego integrację eparchii w nowej jurysdykcji[1]. W 1918 r. wybrany do komitetu zarządzającego eparchią i należał do niego przez siedem lat. Od 1925 r. był członkiem Zgromadzenia Eparchialnego arcybiskupstwa kiszyniowskiego, natomiast w 1932 r. reprezentował eparchię kiszyniowską na Kongresie Narodowo-Cerkiewnym Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego. Równocześnie w latach 1922–1935 kierował Związkiem Prawosławnych Duchownych Besarabii[1].
W 1940 r., po wejściu wojsk radzieckich do Besarabii, został aresztowany przez NKWD na rozkaz zastępcy ludowego komisarza spraw wewnętrznych Iosifa Mordowca[1]. Jego zatrzymanie nastąpiło na fali represji NKWD wymierzonych m.in. w byłych deputowanych Rady Kraju oraz rumuńskich urzędników[3]. 31 sierpnia 1940 r. został przewieziony z Călărași do Kiszyniowa i poddany represjom z powodu swojej działalności w Radzie Kraju w latach 1917–1918. Zarzucono mu, że opowiadając się za niepodległością Besarabii, a potem za jej wejściem w skład państwa rumuńskiego wykazał się postawą antyradziecką, a ponadto w kolejnych latach zwalczał ruch rewolucyjny[2]. Oskarżono go o przestępstwa przeciwko klasie robotniczej i ruchowi rewolucyjnemu, kontrrewolucyjnego sabotażu i wspierania burżuazji[1]. Podczas śledztwa ks. Baltagă oznajmił, że jest przeciwnikiem rewolucji i głosował za zjednoczeniem Besarabii i Rumunii, by jej uniknąć. Określił się jako besarabski nacjonalista i wyraziciel nastrojów mołdawskiego duchowieństwa, poddawanego rusyfikacji przez biskupów kiszyniowskich takich jak Paweł (Lebiediew) i Serafin (Cziczagow)[1]. Wobec ataku III Rzeszy na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 r. jego proces nie został ukończony w Kiszyniowie. Duchowny został wywieziony przez NKWD do Kazania i zmarł tam w sierpniu 1941 r. w więziennym szpitalu[1].
Miał dwoje adoptowanych dzieci: syna Vsevoloda i córkę Margaretę[1]. Jego żona i dzieci w 1940 r. uciekły przed armią radziecką na drugą stronę Prutu[1].
W 1991 r. został zrehabilitowany, zaś w 1995 r. Metropolia Besarabii rozpoczęła prace przygotowawcze do ogłoszenia go świętym[1]. Kanonizacja ks. Baltagi - jako świętego kapłana męczennika Aleksandra z Besarabii - miała miejsce w 2024 r. Jego kult objął cały Rumuński Kościół Prawosławny, dniem wspomnienia wyznaczono 8 sierpnia[4].
Jego imię nosi szkoła w Călărași, zaś przy cerkwi, w której służył, wzniesiono nagrobek symboliczny[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Martirii Basarabiei: Destinul crud al preotului A. Baltaga, deputat în Sfatul Ţării.., „Timpul - Ştiri din Moldova” [dostęp 2017-09-14] (rum.).
- ↑ a b c d e f g h i j Părintele Alexandru Baltaga (1861–1941) – unul din preoţii martiri ai Basarabiei - Apărătorul Ortodox, „Apărătorul Ortodox”, 29 czerwca 2014 [dostęp 2017-09-14] (rum.).
- ↑ Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 93.
- ↑ Rumunia: ogłoszono szesnastu nowych współczesnych świętych [online], wiadomosci.cerkiew.pl [dostęp 2024-09-25].