Alexander zu Dohna
Alexander zu Dohna, właśc. Wilhelm Hermann Alexander zu Dohna-Schlobitten (ur. 11 grudnia 1899 w Poczdamie, zm. 29 października 1997 w Bazylei[1]) – niemiecki książę i junkier, przedstawiciel rodu zu Dohna-Schlobitten, ostatni przedwojenny właściciel pałacu w Słobitach i Prakwic, żołnierz, autor wspomnień.
 Alexander zu Dohna w wieku ok. 7 lat | |
 Herb rodu Dohna | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujBył wnukiem Richarda Wilhelma zu Dohny, przyjaciela cesarza Wilhelma II, który został ojcem chrzestnym Alexandra[2].
Alexander zu Dohna dzieciństwo spędził na dworach w Słobitach i Bielicy. W 1918 r. zdał maturę i został powołany jako podchorąży do pułku Garde du Corps w Poczdamie, a stamtąd na front wschodni trwającej jeszcze I wojny światowej. Po zawieszeniu broni wrócił do rodzinnych Słobit, gdzie przejął majątek po zmarłym ojcu. W związku z tym, że nie miał stosownego przygotowania do nowej roli, w 1919 r. rozpoczął praktykę rolniczą u ziemskiego gospodarza[3]. W latach 1922–1925 uzupełnił swoje wykształcenie o studia na Uniwersytecie w Bonn, gdzie należał do korporacji akademickiej Borussia[2].
26 maja 1926 r. książę ożenił się z hrabianką Fredą Antoinette von Arnim z Mużakowa, z którą doczekał się szóstki dzieci: Sophie Mathildie (ur. 1927), Richarda (ur. 1929), Friedricha (ur. 1933), Alexandry (ur. 1934), Ludwiga (ur. 1937) i Johanna (ur. 1943)[4].
W latach 30. XX w. przez pewien czas należał do SS, ale nigdy nie wstąpił do NSDAP[5]. W sierpniu 1939 r. dostał powołanie do 228 Dywizji Piechoty. 28 września jego oddział wkroczył do Warszawy[6]. Walczył w wojnie przeciw Jugosławii i Grecji. W 1941 r. zu Dohna został dowódcą kompanii[7]. Po wybuchu wojny z ZSRR został odznaczony Krzyżem Żelaznym. W 1942 r. został przeniesiony do nasłuchu radiowego pod Smoleńskiem, gdzie zaprzyjaźnił się z gen. Hennigiem von Tresckowem (spiskującym przeciwko Hitlerowi). We wrześniu 1942 r. trafił do XIV Korpusu Pancernego, który walczył pod Stalingradem[2]. W styczniu 1944 r. trafił na front włoski, gdzie został zdegradowany i odesłany do Słobit z powodu niesubordynacji – odmówił wykonania rozkazu rozstrzelania amerykańskich spadochroniarzy. Uważał, że Amerykanie powinni być traktowani jak żołnierze regularnej armii (mieli mundury, a oficerowie dystynkcje) i powinni zostać odesłani do obozu jenieckiego. Po powrocie do Słobit zaczął planować wywiezienie rodziny na zachód oraz zabezpieczenie rodzinnych zbiorów sztuki i archiwaliów[7].
27 stycznia 1945 r. wraz z rodziną opuścił Słobity. Towarzyszył mu sformowany przezeń konwój uciekinierów z Prus Wschodnich: 500 osób oraz 200 koni z 50 wozami[8]. Do celu bezpiecznie dotarło w sumie 330 osób, 140 koni i 38 wozów. Konwój ze Słobit, Prakwic i innych majątków Dohnów, dotarł na wiosnę 1945 r. do miasta Hoya pod Bremą, gdzie się rozwiązał. Po wojnie okazało się, że był to największy konwój uciekinierów z Prus Wschodnich do Niemiec[7].
Po wojnie zamieszkał w Grenzach. Pracował w firmie farmaceutycznej oraz podejmował starania w kierunku odtworzenia na terenie Niemiec hodowli koni rasy trakeńskiej (Trakehner Verband). W lipcu 1952 r. niemiecki Bundestag przyjął ustawę o podatku wyrównawczym na pokrycie szkód wojennych. Książę Dohna za majątek pozostawiony w Słobitach i Prakwicach, o wartości obliczanej na 6 350 000 DM, otrzymał tylko 2,7% jego wartości, czyli 172 000 DM. Za otrzymaną kwotę kupił w 1959 r. kawałek gruntu w Lörrach, gdzie wybudował dwupiętrowy dom z pralnią na parterze. Wszystkie maszyny były w kolorze niebieskim, także kontuar, natomiast ściany białe, czyli w herbowych kolorach Dohnów. Od 1961 r. aż do śmierci mieszkał w Bazylei[9].
W latach 70. XX w. zaczął przyjeżdżać do Polski, nawiązał kontakty z prof. Stanisławem Lorentzem i dr Kamilą Wróblewską. Regularnie odwiedzał Słobity[2]. Pod koniec lat 80. zaczął spisywać swoje wspomnienia, które ukazały się drukiem w języku niemieckim[10][11].
Przypisy
edytuj- ↑ Wilhelm Hermann Alexander Richard zu Dohna-Schlobitten, 3.Fürst [online], geni_family_tree [dostęp 2018-05-09] (ang.).
- ↑ a b c d Alexander zu Dohna – Encyklopedia Warmii i Mazur, „Encyklopedia Warmii i Mazur” [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ Lech Słodownik, Aleksander zu Dohna – ostatni książę ze Słobit (część 2) [online], www.glospasleka.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ Ród von Dohna [online], www.kamienie-wilhelma.net.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ Lech Słodownik, Aleksander zu Dohna – ostatni książę ze Słobit (część 4) [online], www.glospasleka.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ Książę ze Słobit w okupowanej Warszawie [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ a b c Książę ze Słobit, co Szwajcarom ubrania prał [Z kart historii] [online], dziennikelblaski.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ Lörrach: Fürst Dohna rettet 330 Menschen das Leben – Verlagshaus Jaumann [online] [dostęp 2018-05-09] (niem.).
- ↑ Lech Słodownik, Historia rodu zu Dohna – ostatni książę ze Słobit(część 7 i 8) [online], www.glospasleka.pl [dostęp 2018-05-09] (pol.).
- ↑ Suche – Verlagshaus Würzburg – Die ganze Welt in Büchern [online], www.verlagshaus.com [dostęp 2018-05-09] (niem.).
- ↑ Dohna-Schlobitten, Alexander zu. Katalog Niemieckiej Biblioteki Narodowej. [dostęp 2018-05-21]. (niem.).