Aleksander Kowalski (hokeista)
Aleksander Marek Kowalski (ur. 7 października 1902 w Warszawie, zm. w kwietniu 1940[a] w Katyniu) – polski hokeista, reprezentant Polski, dwukrotny olimpijczyk. Urzędnik, porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
_portrait.JPG)
| |
 porucznik rezerwy piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
7 października 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
kwiecień 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1924–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
urzędnik |
_equipment.JPG)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
7 października 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
kwiecień 1940 |
| Obywatelstwo | |
| Wzrost |
186 cm |
| Pozycja |
obrońca |
| Uchwyt |
lewy |
| Informacje klubowe | |
| Klub | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się jako syn Józefa i Leokadii, z domu Kowczyńska.
Ukończył gimnazjum św. Stanisława Kostki w 1924 i Wydział Bankowy Szkoły Głównej Handlowej w 1928.
Jego żoną była Janina (ur. 1908), z domu Zawadzka, z którą wziął ślub w 1930. Mieli córki Hannę i Ewę (ur. 1938).
Kariera hokejowa
edytujUprawiał wyczynowo hokej na lodzie, jest uważany za jednego z prekursorów tej dyscypliny w Polsce. Grał na pozycji obrońcy. Reprezentant barwy klubu AZS Warszawa w latach 1923–1933, w tym czasie zdobył z drużyną pięć tytułów mistrza Polski. Ponadto występował w barwach reprezentacji Polski w latach 1926–1932, uczestnicząc w jej składzie w turniejach akademickich mistrzostw świata (1928), mistrzostw Europy (1928, 1929, 1930, 1931), mistrzostw świata (1930, 1931), zimowych igrzysk olimpijskich (1928, 1932[1]).
W 1930 wraz z Józefem Stogowskim i Tadeuszem Adamowskim zagrał w składzie reprezentacji Europy w meczu przeciwko Kanadzie.
Po zakończeniu kariery zawodniczej był działaczem Polskiego Związku Hokeja na Lodzie i sędzią hokejowym.
Praca zawodowa
edytujZawodowo pracował najpierw jako urzędnik w Ministerstwie Kolei, następnie w Komunalnej Kasie Oszczędności miasta stołecznego Warszawy, gdzie na początku 1939 otrzymał awans na stanowisko dyrektora V Oddziału KKO.
Służba wojskowa
edytujUkończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W latach 1931–1934 odbywał ćwiczenia wojskowe na obozach wojskowych w rejonie Baranowicz. Następnie został mianowany do stopnia porucznika.
Po wybuchu II wojny światowej 3 września 1939 został zmobilizowany i udał się przez Chełm do miejscowości Równe, miejsca stacjonowania 13 Kresowej Dywizji Piechoty, do której 3 batalionu otrzymał przydział. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez sowietów 25 września w mieście Dubno. Następnie był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W tym czasie bliscy otrzymali korespondencję od niego, ostatnią z 11 lutego 1940. Na początku kwietnia 1940 został zabrany do Katynia i prawdopodobnie 3 lub 5 kwietnia rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W 1943 w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców jego ciało zostało zidentyfikowane pod numerem 2129 (przy zwłokach zostały znalezione m.in. metryka ślubu, karta szczepień i list)[2][3]. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.
Sukcesy sportowe
edytuj- Reprezentacyjne
Złoty medal akademickich mistrzostw świata: 1928
Srebrny medal mistrzostw Europy: 1929, 1931- Czwarte miejsce mistrzostw Europy: 1930
- Piąte miejsce mistrzostw świata: 1930
- Czwarte miejsce mistrzostw świata: 1931
- Klubowe
Ordery i odznaczenia
edytuj- Brązowy Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[4]
Upamiętnienie
edytuj
Tablice upamiętniające Aleksandra Kowalskiego dzięki staraniom jego żony zostały umieszczone w Warszawie w kościele św. Antoniego z Padwy przy ulicy Senatorskiej w 1977 i na ścianie „Golgota Wschodu” w kościele św. Karola Boromeusza na Powązkach.
Jego nazwisko znajduje się na tablicy „Sportowcy Polscy Olimpijczycy zamordowani przez NKWD w Katyniu i Charkowie wiosną 1940” umieszczonej w bazylice katedralnej św. Michała i św. Floriana w Warszawie 14 czerwca 1992 oraz na tablicy „Olimpijczycy Polscy polegli i pomordowania w latach 1939–1945” w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia kapitana[5]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[6].
W listopadzie 2008 dokonano zmiany patrona ulicy na warszawskim Bródnie, odbierając patrona działaczowi komunistycznemu która Aleksandrowi Kowalskiemu i przyznając go hokeiście Aleksandrowi Kowalskiemu[7].
13 kwietnia 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, Zespole Szkół w Słupnie został zasadzony Dąb Pamięci i kamień pamiątkowy honorujące Aleksandra Kowalskiego (zasadzenia dokonały jego córki Hanna Kowalska-Grzebuła i Ewa Osiecka[8][9] (podczas uroczystości tak samo został upamiętniony Alfred Bartel).
Uwagi
edytuj- ↑ W źródłach pojawia się data śmierci 3 kwietnia 1940, natomiast według relacji córek jest to 5 kwietnia 1940.
Przypisy
edytuj- ↑ 1932 Lake Placid. hokej.net. [dostęp 2014-03-07].
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich - 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-28)].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 85. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 106 „za zasługi na polu rozwoju sportu”.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje minowanych na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2017-07-01].
- ↑ Dekomunizacja ulic: konsultacje w sprawie ul. Reichera. targowek.info, 2017-06-16. [dostęp 2017-07-01].
- ↑ Dęby Pamięci. gslupno.radzymin.pl. [dostęp 2014-03-07].
- ↑ Dęby pamięci. zyciepw.pl, 22 kwietnia 2010. [dostęp 2014-03-07].
Bibliografia
edytuj- Kowalski Aleksander Marek. olimpijski.pl. [dostęp 2023-02-28].
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 376. [dostęp 2017-01-19].
- Janina Kowalska. Rocznik 1908. Opis wojennych losów rodziny Janiny i Aleksandra Kowalskich. swiadkowiehistorii.pl. [dostęp 2014-03-07].